Οι τιμές στην αγορά ενέργειας αυξήθηκαν την Δευτέρα σε τρομακτικό ποσοστό, μετά από την επίθεση με drones στις μεγαλύτερες πετρελαϊκές εγκαταστάσεις της Σαουδικής Αραβίας το περασμένο Σάββατο, οι οποίες προκάλεσαν τη χειρότερη αναταραχή στις παγκόσμιες προμήθειες και αύξησαν περαιτέρω την ένταση μεταξύ του Ιράν και των ΗΠΑ.
Τα συμβόλαια μελλοντικής εκπλήρωσης για το πετρέλαιο μπρεντ, που αποτελούν τον διεθνή δείκτη αναφοράς, αυξήθηκαν κατά 14,6%, κλείνοντας στα 69,02 δολάρια το βαρέλι. Πρόκειται για τη μεγαλύτερη αύξηση μέσα σε μία ημέρα τουλάχιστον από το 1988. Ενδοσυνεδριακά, κατά την έναρξη, η τιμή είχε αυξηθεί προς στιγμή ακόμη και κατά 20%.
Τα αντίστοιχα συμβόλαια για το αμερικανικό αργό (WTI) κατέγραψαν αύξηση κατά 14,7%, κλείνοντας στα 62,90 δολάρια το βαρέλι, η μεγαλύτερη προσοστιαία αύξηση από τον Δεκέμβριο του 2008.
Αμερικανοί αξιωματούχοι έδωσαν στη δημοσιότητα δορυφορικές εικόνες από τις ζημιές στην καρδιά του σημαντικότατου εργοστασίου επεξεργασίας πετρελαίου Abqaiq και σε μια ακόμη βασική πετρελαϊκή εγκατάσταση, ισχυριζόμενοι ότι η καταστροφή υποδηλώνει ότι η επίθεση προήλθε από το Ιράκ ή το Ιράν - και όχι από την Υεμένη, όπως ισχυρίζονται οι αντάρτες Χούθι, που υποστηρίζονται από το Ιράν.
Οι δορυφορικές εικόνες να δείχνουν ότι η επίθεση κατά της Abqaiq, της μεγαλύτερης μονάδας επεξεργασίας πετρελαίου στον κόσμο, μπορεί να έχει πλήξει το πιο ευαίσθητο τμήμα της εγκατάστασης, την περιοχή σταθεροποίησης.
Το Κέντρο Στρατηγικών και Διεθνών Μελετών της Ουάσινγκτον ανέφερε ότι η περιοχή περιλαμβάνει «δεξαμενές αποθήκευσης και αμαξοστοιχίες επεξεργασίας και συμπίεσης - γεγονός που αυξάνει σημαντικά την πιθανότητα το χτύπημα να διατάραξε ή να κατέστρεψε τελείως τη λειτουργία της».
Ενας εκπρόσωπος του στρατού της Σαουδικής Αραβίας εξαπέλυσε αργότερα την ίδια ακριβώς κατηγορία κατά της Τεχεράνης, ισχυριζόμενος ότι τα ιρανικά όπλα χρησιμοποιήθηκαν την επίθεση.
Το Ιράν απέρριψε τους ισχυρισμούς, με τον εκπρόσωπο της κυβέρνησης να λέει ότι «δεν υπάρχει καμία απολύτως πιθανότητα» για συνάντηση μεταξύ του Προέδρου του Ιράν, Χασάν Ρουχάνι, και του Προέδρου Ντόναλντ Τραμπ, στην Γενική Συνέλευση του Ηνωμένου Βασιλείου την επόμενη εβδομάδα.
Η επίθεση του Σαββάτου σταμάτησε την παραγωγή 5.7 εκατομμυρίων βαρελιών αργού ημερησίως, περισσότερο από τις μισές παγκόσμιες ημερήσιες εξαγωγές της Σαουδικής Αραβίας και περισσότερο από το 5% της παγκόσμιας παραγωγής αργού πετρελαίου. Το μεγαλύτερο μέρος αυτής της παραγωγής πηγαίνει στην Ασία.
Οι ζημιές στη Σαουδική Αραβία είναι οι μεγαλύτερες που έχουν καταγραφεί ποτέ στην παγκόσμια αγορά ενέργειας, σύμφωνα με τα στοιχεία του Παγκόσμιου Οργανισμού Ενέργειας με έδρα το Παρίσι, ξεπερνώντας τη ζημιά της τάξης των 5,6 εκατομμυρίων βαρελιών την ημέρα κατά την περίοδο της ισλαμικής επανάστασης του Ιράν το 1979.
Αν και οι παγκόσμιες συνολικές απαιτήσεις ενέργειας στο παρελθόν ήταν μικρότερες, η διακοπή της λειτουργίας στη Σαουδική Αραβία έχει προκαλέσει ανησυχία στους αναλυτές των τιμών που εκτινάσσουν το βαρέλι στα 80 δολάρια και πάνω.
Οι εισηγμένες αεροπορικές εταιρείες, των οποίων το σημαντικότερο κόστος είναι τα αεριωθούμενα καύσιμα, υπέστησαν μεγάλες ζημιές παγκοσμίως. Αυτό θα μπορούσε με τη σειρά του να αυξήσει τις τιμές στα πάντα, από ένα ταξίδι μέχρι και το μπιτόνι στο βενζινάδικο της γειτονιάς.
Η Σαουδική Αραβία έχει δεσμευτεί ότι τα αποθέματά της θα προμηθεύσουν κανονικά τις παγκόσμιες αγορές, καθώς σπεύδει να αποκαταστήσει τις ζημιές στις πετρελαϊκές εγκαταστάσεις που δέχθηκαν τα πλήγματα. Ωστόσο, η εταιρεία Aramco δεν απάντησε δημοσίως σε ερωτήσεις σχετικά με τις εγκαταστάσεις της.
Ο πρόεδρος των ΗΠΑ υποβάθμισε τις επιπτώσεις από την κατακόρυφη αύξηση της τιμής του πετρελαίου, υποστηρίζοντας ότι η Ουάσινγκτον και άλλες χώρες θα μπορούσαν να αντισταθμίσουν την αύξηση, εφοδιάζοντας την αγορά.
Οι τιμές «δεν αυξήθηκαν πάρα πολύ και έχουμε τα στρατηγικά αποθέματα, που είναι τεράστια, και μπορούμε να αποδεσμεύσουμε ένα μέρος τους», είπε ο Ντόναλντ Τραμπ μιλώντας σε δημοσιογράφους στον Λευκό Οίκο, κατά τη συνάντηση που είχε με τον πρίγκιπα διάδοχο του Μπαχρέιν, Σαλμάν μπιν Χαμάντ αλ Χαλίφα. «Και οι άλλες χώρες (...) μπορούν να γίνουν λίγο πιο γενναιόδωρες με το πετρέλαιο, και θα την ρίξουμε την τιμή», πρόσθεσε. «Δεν αποτελεί πρόβλημα», διαβεβαίωσε ο Τραμπ.
Εν μέσω αυτής της τεταμένης κατάστασης, οι σαουδαραβικές αρχές εξετάζουν τώρα το ενδεχόμενο να καθυστερήσει η εισαγωγή της Aramco στο Χρηματιστήριο του Ριάντ, κάτι που επρόκειτο να γίνει τον Νοέμβριο. Η χρηματιστηριακή αξία της εταιρείας εκτιμάται ότι θα ξεπεράσει το 1 τρισεκατομμύριο δολάρια.
Ο υπουργός Ενέργειας των ΗΠΑ, ο Ρικ Πέρι, προσπάθησε να σταματήσει την εκτόξευση της τιμής, διαβεβαιώνοντας ότι υπάρχει σημαντική ποσότητα πετρελαίου διαθέσιμη στις αγορές. «Ναι, θα έχουμε αναταράξεις για κάποιο διάστημα. Ναι, θα υπάρξει εκτόξευση (της τιμής), όμως όχι στο καταστροφικό εύρος που θα είχαμε πριν από μια πενταετία», διαβεβαίωσε σε συνέντευξή του στο τηλεοπτικό δίκτυο CNBC.
«Χάρη στα παγκόσμια αποθέματα, δεν υπάρχει λόγος να λάβουμε κατεπειγόντως μέτρα», επισήμανε και ο υπουργός Ενέργειας της Ρωσίας, Αλεξάντρ Νόβακ.
Το Ριάντ από την πλευρά του υπόσχεται να αντλήσει από τα σημαντικά αποθέματά του για να εξομαλύνει το σοκ στις αγορές. Αναλυτές της Morgan Stanley εκτιμούν ότι η Σαουδική Αραβία έχει αποθέματα περίπου 188 εκατομμυρίων βαρελιών. Αυτό σημαίνει ότι, με ρυθμό κατανάλωσης 5,7 εκατομμυρίων βαρελιών την ημέρα, καλύπτονται 33 ημέρες.
Ωστόσο, αναλυτές της TD Securities εξέφραζαν ανησυχίες, επισημαίνοντας ότι οι υποδομές που χτυπήθηκαν είναι στρατηγικής σημασίας και υπάρχει η πιθανότητα να παραμείνουν εκτός λειτουργίας (ίσως ένα μέρος τους) για πάνω από έναν μήνα.
Σχεδόν όλοι οι αναλυτές συμφωνούν ότι η εξέλιξη της τιμής του πετρελαίου τις επόμενες εβδομάδες θα εξαρτηθεί από την έκταση των ζημιών στο διυλιστήριο του Αμπκάικ.
Οι αντάρτες Χούθι υποστηρίζουν ότι έκαναν τις επιθέσεις με 10 drones. Οι αξιωματούχοι των ΗΠΑ, όμως, λένε ότι οι ζημιές που προκλήθηκαν υποδηλώνουν ότι η επίθεση προήλθε από το Ιράκ ή το Ιράν. Αμερικανοί αξιωματούχοι δεν έχουν προσφέρει ακόμη σημαντικά στοιχεία για να υποστηρίξουν τους ισχυρισμούς τους, αν και στο παρελθόν το Ιράν έχει στηριχθεί σε τέτοιου είδους ενέργειες - που είναι δύσκολο να του καταλογιστούν - για να ξεκινήσει επιθέσεις εναντίον των εχθρών του.
Σε συνέντευξη Τύπου τη Δευτέρα το βράδυ, ο εκπρόσωπος του Σαουδαραβικού στρατού, Τούρκι Αλ Μαλίκι, ανέφερε ότι οι αρχικές έρευνες του βασιλείου έδειξαν ότι «η τρομοκρατική επίθεση δεν προήλθε από την Υεμένη, όπως ισχυρίστηκε η πολιτοφυλακή Χούθι. Αυτή η τρομοκρατική επίθεση είναι μια δειλή πράξη μεγάλης κλίμακας και όπως είπα, στοχεύει την παγκόσμια οικονομία και όχι μόνο το βασίλειο», δήλωσε ο Αλ Μαλκί. «Ολες οι ενδείξεις και τα επιχειρησιακά στοιχεία για τα όπλα που χρησιμοποιήθηκαν στην τρομοκρατική επίθεση δείχνουν ότι αυτά τα όπλα είναι ιρανικά».
Ο Αλ Μαλίκι δεν πρόσφερε κανένα άμεσο αποδεικτικό στοιχείο για να υποστηρίξει τους ισχυρισμούς του, οι οποίοι ήρθαν μετά τη δήλωση του Τράμπ ότι οι ΗΠΑ περίμεναν από τη Σαουδική Αραβία να τοποθετηθεί επίσημα
Ο πρωθυπουργός του Ιράκ δήλωσε ότι έλαβε κλήση τη Δευτέρα από τον υπουργό Εξωτερικών των ΗΠΑ, Μάικ Πομπέο, ο οποίος επιβεβαίωσε ότι η επίθεση δεν προήλθε από το Ιράκ.
Ο εκπρόσωπος του ιρανικού υπουργείου Εξωτερικών, Αμπάς Μουσάβι, αμφισβήτησε τους ισχυρισμούς των ΗΠΑ, λέγοντας στους δημοσιογράφους ότι η κατηγορία ήταν «απαράδεκτη και κατηγορηματικά αβάσιμη».
Το υπουργείο Εξωτερικών της Ρωσίας, εκφράζοντας «σοβαρή ανησυχία» για την επίθεση, προειδοποίησε να μην κατηγορηθεί το Ιράν, λέγοντας ότι σχέδια στρατιωτικών αντιποίνων κατά του Ιράν είναι απαράδεκτα.
(Με πληροφορίες από Associated Press, ΑΠΕ)