Παραλίες που δεν υπάρχει χώρος ούτε για πετσέτα, πόλεις που διπλασιάζουν τον πληθυσμό τους λόγω τουρισμού, ενοίκια που εκτοξεύονται σε πολλές περιπτώσεις λόγω των Airbnb και τουριστικά αξιοθέατα που δεν πέφτει καρφίτσα.
Εικόνες γνωστές στους Έλληνες, καθώς η αύξηση του τουρισμού στα νησιά και σε πολλούς ακόμη προορισμούς σπάει κάθε χρόνο νέο ρεκόρ, γεμίζοντας τα κρατικά ταμεία και τις τσέπες όσων εργάζονται στη βιομηχανία.
Το γίνεται όμως με όλους τους άλλους πολίτες, που απλά βιώνουν και ταλαιπωρούνται καθημερινά από τον άναρχο υπερτουρισμό;
Οι Ισπανοί διώχνουν τους τουρίστες
Στις 6 Ιουλίου, χιλιάδες Ισπανοί κατέβηκαν στους δρόμους της Βαρκελώνης διαδηλώνοντας κατά του τουρισμού με πλακάτ που έγραφαν: «Τουρίστες πηγαίνετε στα σπίτια σας!» ενώ η Βενετία, η Ρώμη, το Άμστερνταμ και δεκάδες άλλες πόλεις λαμβάνουν μέτρα κατά του υπερτουρισμού.
Παρόλα αυτά οι αφίξεις στην Ισπανία συνέχισαν να αυξάνονται αυτό το καλοκαίρι, με 10,9 εκατομμύρια(!) να φτάνουν στη χώρα μόνο τον Αύγουστο, αύξηση 7% από έτος σε έτος, σύμφωνα με το Εθνικό Ινστιτούτο Στατιστικής της Ισπανίας.
Ο Ραντί Ντουρμπάντ, Διευθύνων Σύμβουλος του Παγκόσμιου Συμβουλίου Αειφόρου Τουρισμού, υποστηρίζει ότι κακός δαιμονοποιείται ο υπερτουρισμός για την ταλαιπωρία των πολιτών, υποστηρίζοντας ότι η ευθύνη βαραίνει τα ίδια τα κράτη για την «έλλειψη διαχείρισης» του.
Ως εξειδικευμένος τουριστικός σύμβουλος εδώ και 40 χρόνια, σε επιτροπές και εμπορικές ενώσεις στην Ευρώπη, τη Βόρεια Αμερική και την Ασία, ο Ντουρμπάντ υποστηρίζει ότι «οι κυβερνήσεις σε όλο τον κόσμο, δεν έχουν σημαντικό ρόλο στη διαχείριση του τουριστικού προϊόντος τους κι αυτό οδηγεί σε προβλήματα».
Από το μάρκετινγκ στη διαχείριση
«Υπάρχουν τρόποι χειραγώγησης και ελέγχου του υπερτουρισμού για την αντιμετώπιση του προβλήματος» τόνισε, λέγοντας ότι στις χώρες που έχει ξεκινήσει κάποιο μοντέλο διαχείρησης, τα αποτελέσματα είναι ικανοποιητικά.
«Συναντάμε συνήθως μοντέλα διαχείρισης στις προστατευόμενες περιοχές και στα εθνικά πάρκα όμως οι Κινέζοι έχουν καταφέρει να το πάνε ένα βήμα παραπάνω και να λαμβάνουν μέτρα, σε κυβερνητικό επίπεδο, για τον υπερτουρισμό» τόνισε.
Χαρακτηριστική είναι η περίπτωση του περίφημου αγάλματος του Βούδα στο Βουνό Emei, που είναι Μνημείο Παγκόσμιας Κληρονομιάς της ΟΥΝΕΣΚΟ.
«Όλοι όταν επισκέπτονται την Κίνα θέλουν να θαυμάσουν τον Βούδα. Έτσι η κυβέρνηση δημιούργησε ένα πάρκο γύρω από το γνωστό άγαλμα με αποτέλεσμα οι τουρίστες να μην συσσωρεύονται και να κάνουν ουρές μπροστά σε ένα σημείο, αλλά να περιηγούνται σε ολόκληρη την περιοχή.
Επιπλέον, έχουν τοποθετηθεί οθόνες και κάμερες απ όπου παρακολουθούνται οι επισκέπτες σε διάφορες τοποθεσίες. Έτσι, μπορούν να κατευθύνουν τις ροές των τουριστών ώστε να μην συγκεντρώνονται επικίνδυνα στις σκάλες», ανέφερε στο CNBC Travel.
«Πιστεύω ότι πολλά εμβληματικά μνημεία πολιτιστικής κληρονομιάς σε όλο τον κόσμο, όπου ο υπερβολικός συνωστισμός είναι ένα ζήτημα, θα επωφεληθούν από συμπληρωματικές τοποθεσίες, που προετοιμάζουν τον επισκέπτη με τέτοιο τρόπο ώστε να μην αισθάνεται άσχημα που περιμένει επί ώρες σε μια ατελείωτη ουρά», υποστήριξε.
Διαχείριση τουριστικών «ροών»
Η διαχείριση των ροών επισκεπτών είναι μια στρατηγική που αποδίδει, γι αυτό κερδίζει γρήγορα έδαφος στην αντιμετώπιση του υπερτουρισμού. Αντί να περιορίζει τα επίπεδα τουρισμού, η προσέγγιση βασίζεται στον έλεγχο της συγκέντρωσης των επισκεπτών, είτε είναι κάποιες εποχές του χρόνου ή στη διάρκεια μιας ημέρας.
Ενώ τουριστικά προπύργια όπως το Walt Disney World χρησιμοποιούν αυτήν την τακτική εδώ και χρόνια, η ιδέα μόλις τα τελευταία χρόνια ανακαλύπτεται από τις κυβερνήσεις.
Το μικρό γαλλικό χωριό Saint Guilhem le Désert αναγκάστηκε να αλλάξει τη «ροή» των ταξιδιωτών όταν ένας τουρίστας πέθανε από καρδιακή προσβολή καθώς το ασθενοφόρο δεν μπορούσε να διασχίσει τα στενά σοκάκια λόγω της κίνησης των αυτοκινήτων.
Τώρα, η τοπική αρχή υποχρεώνει τους επισκέπτες να σταθμεύσουν σε μια καθορισμένη περιοχή έξω από το χωριό, κυρίως τα Σαββατοκύριακα και στη διάρκεια του καλοκαιριού, και στη συνέχεια να φτάνουν στο κέντρο του χωριού με ποδήλατα, να περπατήσουν ή να πάρουν ένα ηλεκτρικό λεωφορείο.
Η στρατηγική αυτή, σύμφωνα με τον Ντουρμπάντ, μπορεί να λειτουργήσει και σε μεγαλύτερες πόλεις όπως η Βαρκελώνη, η οποία δέχεται περίπου 17 εκατομμύρια επισκέπτες ετησίως.
Ο εκπρόσωπος του Δημοτικού Συμβουλίου της Βαρκελώνης ωστόσο υποστηρίζει, ότι η διαχείριση των ροών των επισκεπτών θέλει μεγαλύτερη προσοχή στην ισπανική πόλη καθώς, σε αντίθεση με άλλες μεγαλουπόλεις, οι τουρίστες τείνουν να συγκεντρώνονται στις ίδιες περιοχές που προτιμούν και οι ντόπιοι, γεγονός που αυξάνει την τριβή μεταξύ των δύο ομάδων.
Στην περίπτωση της Βαρκελώνης ή κι άλλων πόλεων με τα ίδια χαρακτηριστικά, «η επιτυχία του μέτρου δεν μπορεί να επικεντρωθεί μόνο στη διαχείριση της ροής των ανθρώπων, αλλά και στον όγκο των επισκεπτών, καθώς δεν πρέπει να ξεπεραστεί ένα κοινωνικό και περιβαλλοντικό όριο» αναφέρει.
«Όλοι θέλουν να πάνε στην ίδια μικρή περιοχή της Παλιάς Πόλης, οπότε η διασπορά θα απαιτούσε μια αρκετά ουσιαστική στρατηγική για να μην πέφτει ο ένας πάνω στον άλλο. Όμως, ακόμη και σε αυτή την περίπτωση, τα αποτελέσματα μπορούν να είναι εντυπωσιακά καλά» καταλήγει.
Καταλαβαίνει κανείς, ότι όσο η οικονομική δυνατότητα των ανθρώπων σε όλο τον κόσμο βελτιώνεται και τα ταξίδια γίνονται πιο προσιτά, δεν έχει νόημα να απαγορεύουμε τον τουρισμό, ούτε να μην επωφελούμαστε από τα τεράστια έσοδα του.
Η λύση φαίνεται να βρίσκεται στη διαχείρισή του προβλήματος με τη συμβολή και της τεχνολογίας, ώστε ο τουρισμός να μην είναι κατάρα για έναν τόπο, ούτε να τον αλλοιώνει σε βαθμό που να διώχνει τους ντόπιους από τα σπίτιας τους.