Παράγουμε αρκετά τρόφιμα για να ταΐσουμε 8 δισεκατομμύρια ανθρώπους. Γιατί λοιπόν η πείνα εξακολουθεί να υπάρχει;
Σήμερα, 795 εκατομμύρια άνθρωποι πεινούν. Άλλα 2 δισεκατομμύρια αναμένεται να ενταχθούν σε αυτά μέχρι το 2050. Η εισβολή στην Ουκρανία θα επιτείνει έτι περαιτέρω το πρόβλημα.
Ωστόσο, η παγκόσμια παραγωγή τροφίμων είναι απίστευτα αποτελεσματική. Οι αγρότες του κόσμου παράγουν αρκετά τρόφιμα για να θρέψουν 1,5 φορές τον παγκόσμιο πληθυσμό. Αυτό είναι αρκετό για να τροφοδοτήσει 10 δισεκατομμύρια (αυτή τη στιγμή βρισκόμαστε στα 7,6 δισεκατομμύρια).
Παρά την υπερπαραγωγή τροφής, η πείνα εξακολουθεί να υπάρχει.
Πώς συμβαίνει αυτό;
Η αδυναμία μας να ταΐσουμε ολόκληρο τον πληθυσμό του πλανήτη οφείλεται κυρίως στη σπατάλη τροφίμων. Παγκοσμίως, σπαταλάται το 30-40% όλων των τροφίμων .
Σε λιγότερο ανεπτυγμένες χώρες, αυτά τα απόβλητα οφείλονται στην έλλειψη υποδομών και γνώσεων για τη διατήρηση φρέσκων τροφίμων. Για παράδειγμα, η Ινδία χάνει το 30-40% των προϊόντων της επειδή οι λιανοπωλητές και οι χονδρέμποροι δεν διαθέτουν ψυκτικές αποθήκες.
Σε πιο ανεπτυγμένες χώρες, το χαμηλότερο σχετικό κόστος των τροφίμων μειώνει το κίνητρο για σπατάλη. Ωστόσο καθώς το μέγεθος της μερίδας μεγαλώνει, όλο και περισσότερα τρόφιμα πετιούνται και σπαταλούνται. Κι αυτό οφείλεται στην υπερκαταναλωτική μανία των ανεπτυγμένων χωρών.
Από την άλλη, το σύστημα διανομής τροφίμων μας είναι αναποτελεσματικό. Αλλά αυτή η αναποτελεσματικότητα θα οδηγήσει 2 δισεκατομμύρια περισσότερους ανθρώπους στην πείνα μέχρι το 2050.
Η κλιματική αλλαγή θα αναδιαμορφώσει το παγκόσμιο γεωργικό τοπίο. Τα ψυχρότερα κλίματα θα γίνουν πιο ευνοϊκά για τη γεωργία, αλλά πολλές σημερινές βιομηχανίες παραγωγής ενέργειας της γεωργίας θα δουν σημαντικές μειώσεις στην απόδοση.
Τι μπορεί να διορθώσει το παράδοξο;
Η διαφοροποίηση των καλλιεργειών μας είναι πρωταρχικής σημασίας για την υγεία μας. Σύμφωνα με τον ΟΗΕ, το 75% της βιοποικιλότητας των καλλιεργειών έχει εξαφανιστεί από το 1900. Η αγροτική βιοποικιλότητα συμβάλλει σε πιο θρεπτικές δίαιτες και δημιουργεί πιο ανθεκτικά και βιώσιμα γεωργικά συστήματα.
Ωστόσο, ένα άλλο απαραίτητο στοιχείο για τη δημιουργία ανθεκτικών και βιώσιμων γεωργικών συστημάτων είναι η μείωση του κινδύνου. Οι επιπτώσεις που προκαλούνται από την κλιματική αλλαγή θα κλονίσουν πολλούς γεωργικούς κόμβους. Για να ελαχιστοποιήσουμε αυτές τις επιπτώσεις στη διαθεσιμότητα τροφίμων, πρέπει να αποκεντρώσουμε την παραγωγή.
Για την Ελληνική πραγματικότητα, η οποία διαθέτει πολλαπλά ιδιαίτερα τοπικά βιοκλίματα η υιοθέτηση ανθεκτικών και βιώσιμων γεωργικών συστημάτων αποτελεί μονόδρομο, και φυσικά, θα πραγματοποιηθεί με μια μεγάλη στρατηγική και καλοσχεδιασμένη πολιτική αποκέντρωσης, κινήτρων νέων ανθρώπων, επιμόρφωσης πάνω σε νέα συστήματα βιώσιμης καλλιέργειας, απεξάρτησης των παραγωγών από τα μεγάλα συστήματα διανομής των εμπόρων με δικαίωμα άμεσης διάθεσης από τους ίδιους των προϊόντων τους. Αυτό φυσικά το γνώριζαν οι παλαιοί παραγωγοί οι οποίοι εντάσσονταν σε ένα αυτάρκες παραγωγικό οικοσύστημα που ονομαζόταν χωριό ή κοινότητα.
Η κρίση της πανδημίας και η εισβολή στην Ουκρανία επισήμαναν όσο τίποτα την ευθραυστότητα των παγκόσμιων αλυσίδων διανομής. Ενός συστήματος που χρησιμοποιούσε το αφήγημα της ελεύθερης διανομής αγαθών, υπηρεσιών και μετακίνησης ανθρώπινων πόρων της παγκοσμιοποίησης αλλά συνέβαλε στην υπερκερδοφορία των μεγάλων προμηθευτών και την πλήρη εξάρτηση των παραγωγών από αυτούς.
Οφείλουμε να πραγματοποιήσουμε ριζικές αλλαγές οι οποίες θα διαπερνούν οριζόντια την πολιτική, την κοινωνική οργάνωση, τα πολιτισμικά πρότυπα, τις συνήθειες, τη γεωπολιτική που είμασταν γαλουχημένοι. Ο δυτικός κόσμος είναι ακόμα απροετοίμαστος να κατανοήσει το βάθος των αλλαγών αλλά σίγουρα συνειδητοποιεί το μέγεθος της καταστροφής που επιφέρουν τα αποτελέσματα αυτού που αποκαλείται παγκοσμιοποίηση.
***
Πηγές