Μια διεθνής επιστημονική ομάδα παρουσίασε την Τετάρτη ένα επίτευγμα- ορόσημο στην αστροφυσική: Την πρώτη φωτογραφία μιας μαύρης τρύπας, «δοκιμάζοντας» έτσι έναν από τους πυλώνες της σημερινής επιστήμης- τη Γενική Θεωρία της Σχετικότητας του Αϊνστάιν.
H εικόνα που δόθηκε στη δημοσιότητα δείχνει τη σκιά της μαύρης τρύπας που βρίσκεται στο κέντρο του Μessier 87 (M87) ενός ελλειπτικού γαλαξία σε απόσταση περίπου 55 εκατ. ετών φωτός από τη Γη. Η συγκεκριμένη μαύρη τρύπα έχει 6,5 δισεκατομμύρια φορές τη μάζα του Ήλιου. Για να «απαθανατιστεί» η σκιά της χρειάστηκαν οκτώ επίγεια ραδιοτηλεσκόπια ανά τον κόσμο, τα οποία λειτούργησαν σαν ένα τηλεσκόπιο, μεγέθους αντίστοιχου αυτού της Γης.
Στην προσπάθεια του προγράμματος ΕΗΤ συμμετείχαν και διαστημόπλοια της NASA, τα οποία βοήθησαν στην παρατήρηση της μαύρης τρύπας μέσω της χρήσης διαφορετικών μηκών κύματος φωτός.
Η έρευνα αυτή μπορεί να βοηθήσει να απαντηθούν σημαντικά ερωτήματα για τις μαύρες τρύπες- όπως το γιατί τα σωματίδια διεγείρονται τόσο πολύ από ενεργειακής άποψης γύρω από τις μαύρες τρύπες, σχηματίζοντας «πίδακες» που εκτοξεύονται από τους πόλους των μαύρων τρυπών σε ταχύτητες που πλησιάζουν αυτή του φωτός. Επίσης, άλλο ένα σημαντικό ερώτημα είναι το εξής: Όταν ύλη πέφτει σε μια μαύρη τρύπα, τι συμβαίνει με την ενέργεια αυτή;
Για τους σκοπούς της εν λόγω έρευνας, που παρουσιάστηκε στην Ουάσινγκτον από το US National Science Foundation, εργάστηκαν επιστήμονες σε ένα διεθνές δίκτυο τηλεσκοπίων. Συνεντεύξεις Τύπου πραγματοποιήθηκαν και σε Βρυξέλλες, Σαντιάγκο, Σαγκάη, Ταϊπέι και Τόκιο, όπου παρουσιάστηκαν τα αποτελέσματα του προγράμματος EHT (Event Horizon Telescope) που άρχισε το 2012, με σκοπό την παρατήρηση του άμεσου περιβάλλοντος μιας μαύρης τρύπας.
Τι είναι η μαύρη τρύπα
Οι μαύρες τρύπες είναι εξαιρετικά πυκνοί «θύλακες» ύλης- αντικείμενα τόσο απίστευτης μάζας, που παραμορφώνουν τον χωροχρόνο. Οτιδήποτε περνά από κοντά, από ολόκληρα άστρα μέχρι φωτόνια, αιχμαλωτίζονται. Οι περισσότερες μαύρες τρύπες αποτελούν απομεινάρια γιγαντιαίων άστρων- πυρήνες που κατέρρευσαν και έμειναν εκεί μετά από σουπερνόβα. Οι μαύρες τρύπες χωρίζονται σε κάποιες κατηγορίες: Τις αρχέγονες, που εμφανίστηκαν μετά το Big Bang, της αστρικής μάζας, που είναι η πιο κοινή κατηγορία και κατά κανόνα δημιουργούνται μετά τους «θανάτους» άστρων, με το μέγεθός τους να είναι 5-10 φορές αυτό του Ήλιου, της μέσης μάζας (εκατοντάδες- χιλιάδες φορές μάζα πολλαπλάσια αυτής του Ήλιου) και τις γιγαντιαίες (supermassive), με μάζες εκατομμύρια- δισεκατομμύρια φορές μεγαλύτερες από αυτήν του Ήλιου, που φαίνονται να βρίσκονται στα κέντρα σχεδόν όλων των γαλαξιών και η δημιουργία τους αποτελεί αίνιγμα.
Πώς τις μελετούν
Οι μαύρες τρύπες συνάρπαζαν την επιστήμη, αλλά και τη φαντασία, καθώς πρακτικά ήταν «αόρατες», καθώς δεν εκπέμπουν φωτόνια και παγιδεύουν το διερχόμενο φως. Ωστόσο, μέσω ενός συνδυασμού θεωρίας και παρατήρησης, οι επιστήμονες μπορούν να διαπιστώσουν πράγματα σχετικά με τα αντικείμενα αυτά και τον τρόπο σχηματισμού τους- καθώς και το πώς επηρεάζουν το περιβάλλον τους. Οι ιδιότητές τους μπορούν να υπολογιστούν με βάση τη γνώση που έχουμε για το σύμπαν, και μεγάλοι επιστήμονες όπως ο Άλμπερτ Αϊνστάιν, ο Κιπ Θορν και ο Στίβεν Χόκινγκ έχουν ασχοληθεί μαζί τους σε θεωρητικό επίπεδο. Πλέον, περίπου έναν αιώνα αφού επιστήμονες έκαναν για πρώτη φορά την υπόθεση περί ύπαρξής τους, υπάρχουν μέσα για να παρατηρηθούν «εν δράσει»: Μέσω ισχυρών τηλεσκοπίων στη Γη, οι αστρονόμοι μπορούν να δουν τους «πίδακες» πλάσματος που εκτοξεύονται στο Διάστημα, να εντοπίσουν τις αναταράξεις στον χωροχρόνο από τις συγκρούσεις μαύρων τρυπών και ενδεχομένως σύντομα να «κοιτάξουν» στον δίσκο μάζας και ενέργειας που περικυκλώνει τον «ορίζοντα γεγονότων» (event horizon) της μαύρης τρύπας- την άκρη πέρα από την οποία τίποτα δεν μπορεί να διαφύγει, ένα σημείο κυριολεκτικά χωρίς επιστροφή.
(με πληροφορίες από nsf.gov, Reuters, NASA)