Η σαμπάνια είναι συνδεδεμένη με τον ερχομό του νέου έτους και τον κοσμοπολίτικο εορτασμό ενός γεγονότος, αλλά εδώ και αιώνες κουβαλούσε ένα μυστήριο: Γιατί, σε αντίθεση με άλλα ανθρακούχα αναψυκτικά, οι φυσαλίδες της υψώνονταν σε ευθεία γραμμή.
Τώρα φυσικοί από το Πανεπιστήμιο Μπράουν των ΗΠΑ και το Πανεπιστήμιο της Τουλούζης στη Γαλλία δίνουν απάντηση σε αυτό το αεροδυναμικό φαινόμενο.
Σε άλλα αφρώδη ποτά, όπως το ανθρακούχο νερό, η γκαζόζα, η κόλα, ή ακόμα και η μπίρα, οι φυσαλίδες φαίνονται να ρέουν στην επιφάνεια σε διαταραγμένα σμήνη. Στη σαμπάνια τείνουν να ανεβαίνουν σε τακτοποιημένες στήλες, με τη μια μικροσκοπική σφαίρα διοξειδίου του άνθρακα να διαδέχεται την άλλη.
Οι επιστήμονες πραγματοποιήσαν τόσο αριθμητικά όσο και φυσικά πειράματα, σε διάφορα είδη ανθρακούχων. Η μελέτη τους η οποία δημοσιεύθηκε στο Physical Review Fluids αποκαλύπτει ότι αυτές οι «σταθερές αλυσίδες φυσαλίδων» εμφανίζονται χάρη σε μόρια «λιπαρών οξέων» που συμβάλλουν ταυτόχρονα στη γεύση και το άρωμα της σαμπάνιας. Γνωστά ως «επιφανειοδραστικά», τα οξέα αυτά έχουν μια σαπουνοειδή ποιότητα.
«Οι περισσότεροι άνθρωποι δεν έχουν δει ποτέ μια διαρροή ωκεανού ή μια δεξαμενή αερισμού, αλλά οι περισσότεροι από αυτούς έχουν πιει μια σόδα, μια μπύρα ή ένα ποτήρι σαμπάνια, αναφέρει το Sciencealert.
Μιλώντας για τη σαμπάνια και τη μπύρα, το σχέδιο μας, είναι να κάνουμε τους ανθρώπους να καταλάβουν ότι η μηχανική των υγρών είναι σημαντική στην καθημερινή τους ζωή», , είπε ο καθηγητής μηχανικής στο Μπράουν, Ρομπέρτο Ζένιτ, ο οποίος ήταν ένας από τους συγγραφείς της εργασίας.
Ανθρακούχα ποτά όπως η σαμπάνια, παρουσιάζουν κατακόρυφες γραμμές φυσαλίδων δημιουργώντας μια «σταθερή αλυσίδα». Από την άλλη, σε ποτά όπως η μπύρα, οι φυσαλίδες βγαίνουν από το πλάι πιο ακανόνιστα, σχηματίζοντας μια «μη σταθερή αλυσίδα».
Βασικό μέλημα των ερευνητών ήταν να προσπαθήσουν να μετατρέψουν ασταθείς αλυσίδες σε σταθερές. Τα αποτελέσματα έδειξαν πως οι σταθερές αλυσίδες φυσαλίδων στη σαμπάνια και στον αφρώδη οίνο, οφείλονται σε ενώσεις που μοιάζουν με σαπούνι και ονομάζονται επιφανειοδραστικά. Αυτά τα μόρια που μοιάζουν με επιφανειοδραστικά συμβάλλουν στη μείωση των εντάσεων μεταξύ των φυσαλίδων υγρού και αερίου, κάνοντας μια ομαλή άνοδο προς την κορυφή.
«Η θεωρία είναι ότι στη σαμπάνια αυτές οι προσμείξεις που δρουν ως επιφανειοδραστικές ουσίες είναι οι καλές ουσίες», δήλωσε ο Ζένιτ, ανώτερος συγγραφέας στην εφημερίδα. «Αυτά τα μόρια πρωτεΐνης που δίνουν γεύση και μοναδικότητα στο υγρό είναι αυτά που κάνουν τις αλυσίδες φυσαλίδων που παράγουν σταθερές». Τα πειράματα έδειξαν επίσης ότι η σταθερότητα των φυσαλίδων επηρεάζεται από το μέγεθος των ίδιων των φυσαλίδων.
Τα ευρήματα εξηγούν μεν το λόγο που διαφοροποιείται ο σχηματισμός φυσαλίδων στα ανθρακούχα ποτά, και παράλληλα βοηθούν στην κατανόηση του σχηματισμού συστάδων σε ροές φυσαλίδων, οι οποίες έχουν οικονομική και κοινωνική αξία.
Οι τεχνολογίες που χρησιμοποιούν ανάμειξη που προκαλείται από φυσαλίδες, όπως οι δεξαμενές αερισμού σε εγκαταστάσεις επεξεργασίας νερού, για παράδειγμα, θα ωφεληθούν πολύ από τους ερευνητές που έχουν μια σαφέστερη κατανόηση του τρόπου συσσώρευσης των φυσαλίδων, της προέλευσής τους και του τρόπου πρόβλεψης της εμφάνισης τους.