Επιτάχυνση των επιστροφών των παράνομων μεταναστών αναμένεται να ζητήσουν οι Ευρωπαίοι ηγέτες που θα συμμετέχουν στο Ευρωπαϊκό Συμβούλιο της 17ης και 18ης Οκτωβρίου στις Βρυξέλλες. Την ίδια ώρα 17 κράτη μέλη της ΕΕ που ανήκουν στη ζώνη Σένγκεν έχουν ετοιμάσει ένα έγγραφο συζήτησης «Non-Paper» με το οποίο ζητούν την αναθεώρηση του νομικού πλαισίου για πιο «αποτελεσματικές» επιστροφές όσων δεν δικαιούνται να παραμείνουν στην ΕΕ.
Σύμφωνα με όσα έχουν γίνει γνωστά το έγγραφο έχει συνταχθεί από την Ολλανδία και την Αυστρία και χαίρει της υποστήριξης της Γαλλίας, της Γερμανίας, της Ιταλίας, της Ελλάδας, της Μάλτας, της Τσεχίας, της Ουγγαρίας, της Δανίας, της Φινλανδίας, της Σουηδίας, της Κροατίας και της Λιθουανίας, καθώς και της Ελβετίας, της Νορβηγίας και του Λιχτενστάιν.
Μεταξύ άλλων ζητούν μια νέα νομική βάση που να ανταποκρίνεται στις πραγματικές προκλήσεις και εξελίξεις και να αντικατοπτρίζει τις ανάγκες των κρατών μελών και των συνδεδεμένων κρατών, «λαμβάνοντας πλήρως υπόψη την ευελιξία των χωρών για την εξασφάλιση αποτελεσματικών επιστροφών. Για παράδειγμα, μέσω της περαιτέρω υποστήριξης της ψηφιοποίησης και της απλούστευσης των διαδικασιών».
Αυτό είναι το κλίμα που θα επικρατήσει και στην επερχόμενη σύνοδο των 27 Ευρωπαίων ηγετών καθώς βάσει του σχεδίου συμπερασμάτων το οποίο είδε η HuffPost Greece (το σχέδιο υπόκειται ακόμη σε αλλαγές) οι ευρωπαίοι ηγέτες αναμένεται να ζητήσουν μεταξύ άλλων «αποφασιστική δράση σε όλα τα επίπεδα για την αύξηση και την επιτάχυνση των επιστροφών από την Ευρωπαϊκή Ένωση». Παράλληλα αναμένεται να καλέσουν την Ευρωπαϊκή Επιτροπή και το Συμβούλιο να υποβάλουν «ταχέως» μια νέα κοινή προσέγγιση για τις επιστροφές.
Επίσης το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο αναμένεται να υπενθυμίσει την αποφασιστικότητά του «να εξασφαλίσει αποτελεσματικό έλεγχο των εξωτερικών χερσαίων και θαλάσσιων συνόρων της Ένωσης με διάφορα διαθέσιμα μέσα» και να επιβεβαιώσει τη δέσμευσή του «για την αντιμετώπιση της εργαλειοποίησης των μεταναστών για πολιτικούς σκοπούς».
Βάσει του σχεδίου συμπερασμάτων, αναμένεται ακόμη να επισημανθεί ότι «θα πρέπει να εξεταστούν νέοι τρόποι πρόληψης και αντιμετώπισης της παράτυπης μετανάστευσης, σύμφωνα με το διεθνές δίκαιο», με την επισήμανση ότι «οι ασφαλείς και νόμιμες οδοί είναι το κλειδί για την τακτική και συντεταγμένη μετανάστευση».
Επιπλέον στο σχέδιο υπογραμμίζεται ότι «η μετανάστευση είναι μια ευρωπαϊκή πρόκληση που απαιτεί ευρωπαϊκή απάντηση» και αυτό είναι το «σύνθημα» για την αναμέτρηση που αναμένεται στο επερχόμενο Συμβούλιο έπειτα και από την πρόσφατη κίνηση της Γερμανίας να επιβάλει ελέγχους στα σύνορά της, κίνηση που σηματοδοτεί την αλλαγή πλεύσης όσον αφορά το μεταναστευτικό από πολλές ευρωπαϊκές πρωτεύουσες, που βλέπουν αύξηση των ποσοστών κομμάτων που υποστηρίζουν μια πιο αυστηρή αντιμεταναστευτική πολιτική. Αλλωστε πρόκειται και για τάση που αντικατροπτίζεται και στη σύνθεση του νέου Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου όπου οι πολιτικές ομάδες με αντιμεταναστευτική πολιτική συγκροτούν μια ισχνή πλειοψηφία.
Την ίδια ώρα η πίεση προς τις κυβερνήσεις αυξάνεται με αποτέλεσμα οι ευρωπαϊκές ηγεσίες να ζητούν πιο δραστικά μέτρα καθώς οι νέοι κανόνες της ΕΕ για το άσυλο δεν πρόκειται να τεθούν σε ισχύ πριν από το 2026.
Τα δραστικά μέτρα που ζητούνται σημαίνει μεταξύ άλλων ότι η ΕΕ θα πρέπει να συνεχίσει να πληρώνει τρίτες χώρες για να αποτρέπουν μεταναστευτικά κύματα ή για να δέχονται ανθρώπους που επιχειρούν να φτάσουν στην ΕΕ.
Το παράδειγμα της Ιταλίας όπου η Μελόνι συμφώνησε με τον Αλβανό πρωθυπουργό στη δημιουργία κέντρων επεξεργασίας αιτήσεων ασύλου στην αλβανική επικράτεια το σκέφτονται και άλλοι, ενώ άλλα κράτη μέλη δεν έχουν αποκλείσει την ιδέα για τη δημιουργία προαναχωρησιακών κέντρων κράτησης αλλοδαπών εκτός ΕΕ.
Υπενθυμίζεται ότι τον Μάιο 15 κράτη μέλη μεταξύ των οποίων η Ελλάδα και η Κύπρος ζήτησαν με επιστολή τους προς την Κομισιόν «Νέες λύσεις» για να διευκολυνθεί η μεταφορά μεταναστών σε τρίτες χώρες εκτός της Ευρωπαϊκής Ένωσης έχοντας ως πρότυπο το μοντέλο της διμερούς συμφωνίας Ιταλίας και Αλβανίας.
Τότε οι 15 ζητούσαν η ΕΕ να σκληρύνει το σύμφωνο για το άσυλο και τη μετανάστευση και υποστήριζαν την ανάγκη δημιουργίας μηχανισμών για τον εντοπισμό και την αναχαίτιση πλοίων μεταναστών, αλλά και τη διάσωση αυτών που θα ακολουθείται από τη μεταφορά τους ”σε προκαθορισμένο και ασφαλή τόπο σε χώρα εταίρο εκτός ΕΕ.
Εκτοτε με την άνοδο της ακροδεξιάς, η οποία ασκεί πλέον πίεση στις κυβερνήσεις, η ΕΕ πρέπει να βρει τρόπους για να αντιμετωπίσει το μεταναστευτικό. Όμως, το ζητούμενο είναι όλες αυτές οι σκέψεις κατά την υλοποίησή τους να μην προσκρούουν στο ενωσιακό και διεθνές δίκαιο. Ήδη συμφωνίες της ΕΕ με την Τυνησία, την Αίγυπτο, την Μαυριτανία, την Τουρκία αντιμετωπίζουν σφοδρή κριτική από οργανώσεις προάσπισης των ανθρωπίνων δικαιωμάτων.
Την ίδια ώρα πολλά κράτη μέλη, όπως η Ελλάδα και η Κύπρος, αλλά και η Ιταλία και η Ισπανία, βρίσκονται αντιμέτωπα με δυσανάλογα για τις δυνάμεις τους μεταναστευτικά ρεύματα τα οποία δεν αποκλείεται να γίνουν και πιο έντονα λόγω της κρίσης στη Μέση Ανατολή.