Σειρά κινήσεων με στόχο την τόνωση της αγοράς ακινήτων και την επανεκκίνηση της οικοδομικής δραστηριότητας σχεδιάζει η κυβέρνηση με στόχο να ανορθωθεί ένας από τους σημαντικότερους κλάδους της Ελληνικής Οικονομίας. Τα στοιχεία δείχνουν ότι τα χρόνια των μνημονίων η επιχειρηματική δραστηριότητα στον κλάδο της οικοδομής μειώθηκε έως και 80%.
Είναι ενδεικτικό ότι το 2007 κατασκευάστηκαν 71.936 νέες κατοικίες. Την αμέσως επόμενη χρονιά, με την κρίση στην παγκόσμια οικονομία να έχει εμφανιστεί, οι νέες κατοικίες περιορίστηκαν στις 48.560. Το 2009 χτίστηκαν 38.047 σπίτια, το 2010 χτίστηκαν 34.953 και από εκεί και μετά ξεκινά ο πραγματικό κατήφορος για την οικοδομή.
Το 2011 οι νέες κατοικίες ήταν μόλις 19.076, το 2012 ήταν 13.596, το 2013 μειώθηκαν στις 7.783, το 2014 στις 6.292, το 2015 στις 5.983, για να φτάσουν το 2016 οι νέες κατοικίες που κατασκευάστηκαν να είναι σε σχέση με το 2007 μειωμένες κατά 93%, φτάνοντας μόλις τις 4.853. Κανονική κατάρρευση.
Η μεγάλη πτώση
Θα έλεγε κανείς ότι μια τέτοια εξέλιξη ήταν απόλυτα λογική. Αφού η οικονομία έχασε σωρευτικά το 25% του ΑΕΠ της, θα περίμενε κανείς ότι θα επηρεαστεί και ένας από τους βασικότερους κλάδους της. Στα χρόνια της κρίσης τα ακίνητα έχασαν το 42,7% της αξίας τους, ενώ οι τιμές υποχώρησαν κατά 42%.
Αντίστοιχα και μεγαλύτερα ποσοστά καταγράφηκαν και στις υπόλοιπες χώρες των μνημονίων. Στην Ισπανία τα ακίνητα έχασαν το 35% της αξίας τους, ενώ στην Ιρλανδία το 53%. Αυτό όμως που διαφέρει είναι ο ρυθμός ανάκαμψης της αγοράς. Η Ισπανία «τρέχει» με 15% και η Ιρλανδία με 34%. Αντίθετα όμως από τις υπόλοιπες χώρες με μνημόνια, η Ελλάδα έχει ανακάμψει μόλις κατά 4,2%.
Γιατί λοιπόν και σε αυτό τον τομέα η Ελλάδα είναι «μοναδική περίπτωση»; Ένας από τους βασικούς λόγους είναι η υπερφορολόγηση των ακινήτων κατά τη διάρκεια των μνημονίων. Τα ακίνητα βρέθηκαν στο στόχαστρο γιατί οι δανειστές κατάλαβαν από νωρίς ότι σε μια χώρα με υψηλά ποσοστά ιδιοκατοίκησης οι φόροι στα ακίνητα θα έχουν πολύ μεγάλη απόδοση. Αποτέλεσμα να «φουσκώσουν» το λογαριασμό.
Φορολογικό βάρος
Υψηλότερα από εμάς στην φορολογία ακινήτων μόνο δύο χώρες, με τελείως όμως διαφορετική κουλτούρα στην κατοικία. Ηνωμένο Βασίλειο και Γαλλία μας έκοψαν το δρόμο για να κατακτήσουμε μια ακόμα αρνητική πρωτιά στη φορολογική επιβάρυνση.
Η πραγματικότητα όχι απλά επιβεβαίωσε τους δανειστές, αλλά έμειναν έκπληκτοι από τις αποδόσεις των φόρων στα ακίνητα. Η τεχνοκράτες της τρόικας διαπίστωσαν ότι αν και οι φόροι στο σύνολο τους είχαν αυξηθεί, αν και το εισόδημα είχε μειωθεί, ενώ ειδικά στην ακίνητη περιουσία οι φόροι αυξήθηκαν κατά περίπου 7 φορές, οι ιδιοκτήτες ακινήτων πλήρωναν περίπου το 80% του συνόλου της φορολογικής επιβάρυνσης στα ακίνητα. Εξαιρετική επίδοση για μια χώρα σε βαθιά κρίση, με πολιτικές σκληρής λιτότητας.
Νικητής όλων των φόρων ο ΕΝΦΙΑ (με όλες τις ονομασίες που τον είδαμε τα προηγούμενα χρόνια), όπου οι φορολογούμενοι ιδιοκτήτες ακινήτων αναγκάστηκαν, στην πραγματικότητα, να πληρώσουν ενοίκιο στην εφορία για τα ιδιόκτητα σπίτια τους. Και για να παραφράσουμε μια γνωστή ποδοσφαιρική φράση «φόρος που εισπράττεται, δεν αλλάζει»! Ο ΕΝΦΙΑ ήρθε για να μείνει.
Φορολογικά κίνητρα
Πρόθεση είναι να μειωθεί όσο το δυνατό η φορολογική επιβάρυνση στην ακίνητη περιουσία. Ήδη υπήρξε μείωση στον ΕΝΦΙΑ και το υπουργείο Οικονομικών σταθμίζει τα περιθώρια να προχωρήσει σε ακόμα μια μείωση του φόρου μέσα στο 2020.
Στόχος είναι να ενισχυθεί η αλλαγή του κλίματος που παρατηρείται στην οικοδομή από το 2017. Τότε ήταν η πρώτη χρονιά που καταγράφηκε μια μικρή αύξηση στην κατασκευή νέων κατοικιών, για να έρθει αύξηση 10,1% το 2018 στην οικοδομική δραστηριότητα. Πλέον η κυβέρνηση επιθυμεί να αναστρέψει την εικόνα της τελευταίας δεκαετίας στην οικοδομή και να ενισχύσει τους ρυθμούς ανάπτυξης, μειώνοντας ταυτόχρονα και τη φορολογική επιβάρυνση.
Άνθρωποι της αγοράς αναφέρουν ότι η ζήτηση σταδιακά ανεβαίνει και οι τιμές, ειδικά σε ορισμένες περιοχές, έχουν πάρει για καλά την ανηφόρα. Ένας τρόπος ανάσχεσης αυτής της ανόδου των τιμών είναι να χτιστούν νέα σπίτια προκειμένου να καλυφθούν οι ανάγκες.
Σε αυτό το πλαίσιο με το νέο φορολογικό νομοσχέδιο ψηφίστηκε η τριετής αναστολή του ΦΠΑ στην παράδοση νεόδμητων ακινήτων και μάλιστα αναδρομικά και για τα αδιάθετα νεόδμητα ακίνητα τα οποία έχουν δομηθεί με άδεια που εκδόθηκε από την 1η Ιανουαρίου 2006.
Επίσης ψηφίστηκε η τριετής αναστολή έως το 2022 του φόρου υπεραξίας στα ακίνητα, καθώς και η παροχή έκπτωσης 40% από τον φόρο εισοδήματος για τις δαπάνες ενεργειακής, λειτουργικής ή αισθητικής αναβάθμισης ακινήτων. εφόσον η συνολική δαπάνη δεν ξεπερνά τις 16.000 ευρώ.