Είναι 29 Ιανουαρίου του 2019 και οι βρετανικές tabloids αναπαράγουν την είδηση ότι οι γονείς της Μαντλίν ζουν με την ελπίδα ότι η κόρη τους είναι ζωντανή. Αυτό δημοσίευσαν και στην πλατφόρμα που έχουν ιδρύσει με την ονομασία «Βρες τη Μαντλίν» (Find Mandlin). Δεν είναι η πρώτη φορά, όμως, μέσα στο 2019 που η υπόθεση Μαντλίν κατακλύζει τα βρετανικά – κυρίως - σάιτ.
Λίγα 24ωρα πριν την προαναφερθείσα «είδηση», το φως της δημοσιότητας είδε και η δήλωση Βρετανού μποξέρ, που εκνευρίστηκε όταν έμαθε ότι οι έρευνες για τον εντοπισμό του πτώματος του Αργεντίνου ποδοσφαιριστή Εμιλιάνο Σάλα σταμάτησαν, ενώ του κοριτσιού συνεχίζονται ακόμα 12 χρόνια μετά.
Πράγματι, έχουν περάσει 12 χρόνια από την εξαφάνιση της τετράχρονης τότε Μαντλίν και συνεχίζει να απασχολεί ακόμα τα ΜΜΕ, κάνοντας λόγο για την πιο πολύκροτη υπόθεση εξαφάνισης στη σύγχρονη ιστορία, όπως σημειώνει ρεπορτάζ πορτογαλικής εφημερίδας.
Αυτά τα δώδεκα χρόνια έχουν γραφτεί πολλά από πορτογαλικά και βρετανικά ΜΜΕ. Οι Πορτογάλοι ενημερώνουν το κοινό για την υπόθεση, γιατί εκτυλίχθηκε στη χώρα τους και οι Βρετανοί, γιατί το κορίτσι – και η οικογένειά της – ήταν από το τη χώρα τους. Αξιοσημείωτο είναι, όμως, πως και τα ελληνικά ΜΜΕ ασχολούνται εκτενώς με την υπόθεση. Πολλές φορές, όμως, με fake news και με άστοχες συγκρίσεις, όπως η είδηση «Βρέθηκαν τα λείψανα της Μαντλίν της Γαλλίας» που διαβάζουμε σε ελληνικό σάιτ, ξεχνώντας ότι η Μαντλίν δεν έχει βρεθεί ακόμα. Ας πάρουμε, όμως, τα πράγματα από την αρχή.
Η υπόθεση
Η Μαντλίν ΜακΚάν από το Λέστερ, γεννημένη στις 12 Μαΐου του 2003 βρισκόταν σε διακοπές με τους γονείς της, Κέιτ και Γκέρι ΜακΚαν, τα μικρότερα κατά ένα χρόνο δίδυμα αδέρφια της και μια παρέα οικογενειακών φίλων στην Πράια ντα Λουζ, ένα θέρετρο στην περιφέρεια Αλγκάρβε της Πορτογαλίας στις 3 Μαΐου του 2007. Αυτή είναι και η τελευταία μέρα που την είδαν ζωντανή. Αν και κάθε ώρα εκείνης της νύχτας, οι γονείς έλεγχαν τα παιδιά τους για να δουν αν είναι καλά, στις 22:00 η μητέρα Κέιτ ανακάλυψε ότι η μικρή Μαντλίν λείπει. Είναι η στιγμή που ξεκινά η υπόθεση που θα κρατήσει 12 συναπτά έτη.
Σενάρια
Από τότε τα σενάρια ποικίλλουν. Οι ΜακΚαν χαρακτηρίστηκαν ως arguido (ύποπτοι) τον Σεπτέμβριο του 2007, κατηγορία η οποία άρθηκε όταν η Γενική Εισαγγελέας της Πορτογαλίας αρχειοθέτησε την υπόθεση τον Ιούλιο του 2008, λόγω έλλειψης στοιχείων. Πολλοί συνεχίζουν να πιστεύουν αυτή την εξέλιξη. Mεταξύ άλλων, η Πάμελα Μάιερ, ψυχολόγος- εξεταστής απάτης- και συγγραφέας του βιβλίου Liespotting: Αποδεδειγμένες τεχνικές για την ανίχνευση της εξαπάτησης σε ομιλία της στο Ted, είχε παρουσιάσει τις εκφράσεις και τη στάση του σώματος των Κέιτ και Γκέιρ που δείχνουν την ενοχή τους.
Ο ανώτατος αξιωματικός που ερευνούσε την υπόθεση ανακοίνωσε ότι αντιμετώπιζε την εξαφάνιση ως «μια εγκληματική πράξη από έναν άγνωστο», πιθανόν μια προσχεδιασμένη απαγωγή, ή ληστεία που πήγε στραβά.
Το 2013, η Σκότλαντ Γιάρντ κυκλοφόρησε εικόνες ατόμων που ήθελε να εντοπίσει, συμπεριλαμβανομένης μιας ενός άνδρα που εθεάθη να μεταφέρει ένα παιδί προς την παραλία εκείνο το βράδυ.
Οι αρχές έχουν απορρίψει μέχρι στιγμής την εμπλοκή των δυο γονιών και εξετάζουν τρεις θεωρίες. Αυτή της κλοπής, με το σκεπτικό ότι το κορίτσι αντιλήφθηκε θόρυβο, αντέδρασε και απήχθη, τη θεωρία της παιδεραστίας και τη θεωρία της εμπορίας οργάνων. Καμιά έρευνα δεν έχει βγάλει σε κανένα αποτέλεσμα. Όσοι κλήθηκαν να ομολογήσουν αθωώθηκαν (1).
Συνολικά, έχουν δαπανηθεί 11,7 εκατ. Βρετανικές λίρες για τον εντοπισμό της. Η νέα χρηματοδότηση ύψους 150.000 λιρών είναι μέχρι τις 31 Μαρτίου αυτού του έτους.
Μαντλίν και ΜΜΕ
Η εξαφάνιση προσέλκυσε σημαντικό διεθνές ενδιαφέρον, με την δημοσιογραφική κάλυψη στο Ηνωμένο Βασίλειο να θυμίζει το θάνατο της Νταϊάνα το 1997. Οι ΜακΚαν δέχτηκαν υπερβολικό έλεγχο και αβάσιμους ισχυρισμούς περί εμπλοκής στο θάνατο της κόρης τους, ιδιαίτερα στον κίτρινο τύπο και το Twitter. Tο 2008 έλαβαν αποζημιώσεις και επίσημη απολογία στην πρώτη σελίδα της εφημερίδας Express Newspapers, και το 2011 κατέθεσαν σε μια δημόσια δικαστική εξέταση σχετικά με παραπτώματα του Βρετανικού τύπου, υποστηρίζοντας την επιχειρηματολογία για αυστηρότερο έλεγχο του Τύπου.
H ιστορία της εξαφάνισης ενός λευκού κοριτσιού αστικής οικογένειας συνυφασμένη με την παιδοφιλία και την εμπορία οργάνων είναι κάτι που κίνησε το ενδιαφέρον και του διψασμένου πορτογαλικού κοινού (2). Είναι άλλωστε και η λακανική απόλαυση της βαρβαρότητας που προσφέρουν τα ΜΜΕ, όταν πρόκειται για κάθε είδους έγκλημα. Εδώ και δώδεκα χρόνια ο πορτογαλικός Τύπος βρίθει από πρωτοσέλιδα γεμάτα υπερβολή και φανφάρα.
Χαρακτηριστικό είναι ένα από τα δεκάδες δημοσιεύματα της κίτρινης πορτογαλικής εφημερίδας Correio da Manha για την εξαφάνιση της Μαντλίν:
“«Η Κέιτ και ο Γκέρι είναι τυπικά ένοχοι για το θάνατο και την εξφάνιση του πτώματος του κοριτσιού. Το αίμα που βρέθηκε στο ενοικιασμένο αυτοκίνητο του ζευγαριού, άλλαξε ολόκληρο το σενάριο. Η πεποίθησή μας είναι ότι οι γονείς σκότωσαν το παιδί , έκρυψαν το σώμα και τώρα λένε πως απήχθη.”
- (Correio da Manha: Tania Laranjo / Henrique Machado / Paulo Marcelino / João Saramago (8 Σεπτεμβρίου 2007) Yποπτοι σκοτώνοντας και κρύβοντας τη Μαντλίν (Suspected of killing and hiding Maddie)
Η ελληνική πραγματικότητα
Δεν είναι μόνο η Γαλλίδα Μαντλίν. Έχουμε διαβάσει και για την Γερμανίδα Μαντλίν. Έχουμε διαβάσει για άστεγες και φοιτήτριες ότι είναι η ίδια η Μαντλίν, για ειδικούς ερευνητές που υποστηρίζουν ότι είναι ζωντανή, για νταντάδες που περιγράφουν την ιστορία της, για τους παιδεραστές που την άρπαξαν και την έχουν κλεισμένη σε μπουντρούμι, για τους γονείς που σβήνουν τα κεράκια της 15χρονης τότε κόρης τους και της γράφουν γράμμα. Όλα αυτά μεταφρασμένα από ξένες πηγές, έγκυρες και μη. Για τον βωμό του κέρδους φυσικά. Κανένας, δεν νοιάστηκε για την ίδια τη Μαντλίν. Νοιάζονται, όμως, για την ιδέα ότι σε περίπτωση που βρεθεί ζωντανή η είδηση θα πουλήσει. Ακόμα και αν βρεθεί νεκρή! Το θέμα είναι να βρεθεί για να κάνουμε ταμείο.
Αντί επιλόγου
Τέτοιου είδους ειδήσεις αποτελούν φαρμακερό αντίδοτο στα φαινόμενα φτωχοποίησης, ταξικής κινητικότητας και νεύρωσης που προκλήθηκαν και συνεχίζουν ακόμη και σήμερα να εντείνονται (3).
Είναι, όμως και κάτι πιο επιφανειακό. Μας αρέσει να κοιτάμε από την κλειδαρότρυπα. Για αυτό μας αρέσουν και οι gossip ειδήσεις του λεγόμενου penny press (φτωχού Τύπου). Πόσω μάλλον όταν πρόκειται μακάβρια περιστατικά και όταν κοινός παρονομαστής είναι ο θάνατος. Χαρακτηριστικό παράδειγμα με τέτοιου είδους πρωτοσέλιδα και εξώφυλλα που κρεμάστηκαν στα μανταλάκια ήταν – και είναι – ο θάνατος Παντελίδη.
Αυτές οι ειδήσεις επιφέρουν εκείνη τη σκοτεινή ασυνείδητη απόλαυση, σε διαλεκτική σχέση με τη φαντασίωση και σε ενσώματη συμπτωματική σχέση με τη δυσαρέσκεια και την κενότητα, καθώς όμως και σε αντιδιαστολή προς κάθε συνειδητή ευχαρίστηση (3).
Εκείνη τη σκοτεινή απόλαυση από την τραυματική και προσδοκώμενα πραγματωμένη τέλεση της επιθυμίας για φόνο, σωματοποιημένη σε ένα φασίζον συλλογικό υποκείμενο (3).
Πριν ανοίξετε ξανά είδηση περί θανατικού σκεφτείτε ξανά: Ποια υποσυνείδητη δύναμη σας κινεί;
Η υπόθεση Μαντλίν συνεχίζεται τουλάχιστον μέχρι 31 Μαρτίου κι έπεται συνέχεια.
ΠΗΓΕΣ:
Searching for Madeleine: A Sky News documentary on the McCann investigation
ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ:
(1) Vanished: The Truth About the Disappearance of Madeleine McCann, Danny Collins (2008)
(2)The disappearance of Madeleine McCann: Public drama and trial by media in the Portuguese press, Machado, Helena; Santos, Filipe (2009)
(3) Δημόσια Σφαίρα σε Κρίση- Πώς και γιατί παραβιάζεται η δεοντολογία στα ΜΜΕ, Έκδοση εργασία του Τμήματος Επικοινωνίας ΕΚΠΑ, εκδόσεις Παπαζήση (2009-2016)