Όταν έχουμε στόχο να βελτιώσουμε την υγεία του εγκεφάλου μας, συχνά σκεφτόμαστε δραστηριότητες που διεγείρουν το μυαλό, όπως σταυρόλεξα, Sudoku ή Wordle. Αλλά υπάρχουν πολλά περισσότερα για ένα έξυπνο μυαλό από τα παιχνίδια εγκεφάλου: Οι καθημερινές συνήθειες παίζουν επίσης μεγάλο ρόλο στην υγεία του εγκεφάλου, ξεκινώντας από τη διατροφή μας.
Αν και δεν υπάρχει πρόβλημα με την περιστασιακή κατανάλωση ορισμένων τροφών που δεν είναι ιδανικά για τον εγκέφαλό μας, υπάρχουν δημοφιλή (και ομολογουμένως νόστιμα) φαγητά και ποτά που οι άνθρωποι οι οποίοι ειδικεύονται στην υγεία του εγκεφάλου –όπως οι νευρολόγοι και οι νευροεπιστήμονες– κάνουν ό,τι μπορούν για να αποφύγουν. Ακολουθούν επτά από αυτά.
Σκόνη πρωτεΐνης
Έχουμε τη συνήθεια να προσθέτουμε μια μπάλα σκόνη πρωτεΐνης στο καθημερινό μας σμούθι; Καλό είναι να σταματήσουμε να το κάνουμε, ή έστω να ελέγξουμε τα συστατικά του. Ενώ η σκόνη πρωτεΐνης συχνά διατίθεται στο εμπόριο ως μια υγιεινή επιλογή με χαμηλότερες θερμίδες για άτομα που προσπαθούν να χάσουν ή να διατηρήσουν βάρος, πολλά από αυτά είναι γεμάτα με τεχνητά γλυκαντικά, σύμφωνα με τη νευροεπιστήμονα Φρίντερικ Φαμπρίτιους.
«Είναι εκείνα τα πρόσθετα που πραγματικά με κάνουν να σταματήσω όταν πρόκειται για σκόνες πρωτεΐνης επειδή προκαλούν όλεθρο στο γαστρεντερικό μας μικροβίωμα», λέει η ίδια. «Ένα υγιές και ισχυρό εσωτερικό μικροβίωμα είναι τόσο σημαντικό για την καλή υγεία του εγκεφάλου, επειδή οι περισσότεροι νευροδιαβιβαστές μας παράγονται στο έντερο».
Αφρώδη ροφήματα
Συγγνώμη, σε όσους τα καταναλώνουν. Ο νευρολόγος δρ Σαχίν Λάκχαν λέει ότι το αγαπημένο μας αφρώδες ρόφημα είναι απλά κακό για τον εγκέφαλό μας. «Τα αφρώδη ροφήματα είναι από τις χειρότερες τροφές για την υγεία του εγκεφάλου λόγω της υψηλής συγκέντρωσης απλών σακχάρων, τα οποία βλάπτουν τα αιμοφόρα αγγεία που τροφοδοτούν τον εγκέφαλο», συμπληρώνει. «Με την πάροδο του χρόνου, αυτό αφαιρεί τον εγκέφαλο από τα ”καύσιμα” που χρειάζεται για να λειτουργήσει, οδηγώντας σε πρόωρη άνοια και εγκεφαλικά. Η πολύ ζάχαρη προκαλεί επίσης φλεγμονή του εγκεφάλου, ευερεθιστότητα, κακή διάθεση και διαταραχές ύπνου».
Μαργαρίνη
Κάτω το ψεύτικο βούτυρο! Η δρ Σάε Ντάτα, νευρολόγος και συνδιευθύντρια του NYU Langone Concussion Center, αναφέρει ότι αποφεύγει τη μαργαρίνη όσο το δυνατόν περισσότερο επειδή περιέχει τρανς λιπαρά. (Δεδομένου του ότι υπάρχουν εναλλακτικές λύσεις βουτύρου χωρίς τρανς λιπαρά, ας ρίξουμε μια προσεκτική ματιά στη λίστα συστατικών).
«Συχνά ακούμε ότι τα τρανς λιπαρά δεν είναι καλά για την καρδιά και τα αιμοφόρα αγγεία μας. Το ίδιο ισχύει και για τα αγγεία του εγκεφάλου», λέει. «Μια μελέτη από το περιοδικό Neurology διαπίστωσε ότι οι ηλικιωμένοι που είχαν τα υψηλότερα επίπεδα ελαϊδικού οξέος (ένας κοινός τύπος τρανς λιπαρών) στο αίμα τους είχαν περισσότερες πιθανότητες να αναπτύξουν άνοια. Καλύτερα να επιμένουμε στο ελαιόλαδο και το πραγματικό βούτυρο».
Τροφές που περιλαμβάνουν κάνναβη
Με την, ολοένα και περισσότερο, αυξανόμενη χρήση της κανναβιδιόλης (σ.σ. οργανική ένωση και είναι ένα από τουλάχιστον 85 κανναβινοειδή που υπάρχουν στην κάνναβη) και τη νομιμοποίηση της μαριχουάνας στις περισσότερες πολιτείες, αυτό μπορεί να είναι λίγο έκπληξη. Αλλά μόνο και μόνο επειδή η κάνναβη είναι νόμιμη και μπορεί να μας βοηθήσει να χαλαρώσουμε, δεν σημαίνει ότι κάνει σπουδαία πράγματα για τον εγκέφαλό μας.
«Εκτός από τις βραχυπρόθεσμες επιδράσεις της κάνναβης στη γνωστική εξασθένηση, η τετραϋδροκανναβινόλη (επίσης γνωστή ως THC ή αυτό που παράγει την κατάσταση «χάι») φαίνεται να συστέλλει τις αρτηρίες στον εγκέφαλο», δηλώνει ο δρ Λέστερ Λέουρουγκ, νευρολόγος και διευθυντής του Κέντρου εγκεφαλικών επεισοδίων Comprehensive στο Ιατρικό Κέντρο του Tufts. «Αυτό μπορεί να είναι πολύ επικίνδυνο όταν χρησιμοποιείται σε μεγάλες ποσότητες από άτομα με ημικρανίες, μια πολύ κοινή κατάσταση πονοκεφάλου που, μαζί με την έντονη χρήση κάνναβης, μπορεί να οδηγήσει σε εγκεφαλικό, ακόμη και σε νεαρά, (και) κατά τα άλλα υγιή άτομα».
Μπύρα
Αυτό το καλοκαίρι, ίσως να πρέπει να σκεφτούμε να παραλείψουμε την μπύρα. «Η μπύρα αποτελείται εξ ολοκλήρου από κενές θερμίδες χωρίς θρεπτική αξία», λέει ο δρ Μπάιραν, νευρολόγος και διευθυντής του Προγράμματος Κινηματικών Διαταραχών στο Ιατρικό Κέντρο του Tufts. «Το αλκοόλ είναι μια νευροτοξίνη που μπορεί να βλάψει τόσο το κεντρικό όσο και το περιφερικό νευρικό σύστημα, ακόμη και αν καταναλώνεται σε μέτριες ποσότητες».
Καφές decaf
Αν είμαστε λάτρεις του ντεκαφεϊνέ, ο Σην Κάλαν, νευροεπιστήμονας και Διευθύνων Σύμβουλος της Ellipse Analytics, μας συνιστά να παραλείψουμε αυτό το ρόφημα, εκτός κι εάν είμαστε βέβαιοι ότι η διαδικασία ντεκαφεϊνοποίησης είναι αξιόπιστη.
«Οι διαλύτες, οι χημικές ουσίες που χρησιμοποιούνται για την αφαίρεση της καφεΐνης από τον καφέ, είναι γενικά τοξικές για τον άνθρωπο», λέει. «Πολλές συνδέονται με αυξημένο κίνδυνο καρκίνου ή νευρολογική βλάβη, ειδικά σε μεγάλες ή επαναλαμβανόμενες δόσεις. Πέρα από αυτό, διαλύτες όπως το χλωριούχο μεθυλένιο (ένας διαλύτης που χρησιμοποιείται συνήθως στη διαδικασία αφαίρεσης καφεΐνης) είναι γνωστό ότι διαπερνούν τον πλακούντα, πράγμα που σημαίνει ότι οι έγκυες γυναίκες κινδυνεύουν να εκθέσουν το αγέννητο παιδί τους στον διαλύτη».
Εάν εξακολουθούμε να θέλουμε να απολαύσουμε τον καφέ μας χωρίς καφεΐνη, ο Κάλαν συνιστά να επισκεφθούμε τον ιστότοπο checkyourdecaf.org, όπου μπορούμε να μάθουμε ποιες χημικές ουσίες υπάρχουν σε οποιαδήποτε μάρκα ντεκαφεϊνέ πίνουμε.
Τηγανιτές πατάτες
Οι τηγανιτές πατάτες είναι ένα από τα κύρια τρόφιμα που αποφεύγει ο νευρολόγος δρ Πέντραμ Ναβάμπ. «Μια δίαιτα που περιλαμβάνει λιπαρά τρόφιμα όπως τηγανητές πατάτες μπορεί να βλάψει τα αιμοφόρα αγγεία που τροφοδοτούν τον εγκέφαλο, προκαλώντας γνωστική εξασθένηση», λέει. «Μειώνει την ακεραιότητα του αιματοεγκεφαλικού φραγμού (BBB) και οδηγεί σε νευρωνική βλάβη του ιππόκαμπου, ενός τμήματος του εγκεφάλου που είναι καθοριστικό για τη μάθηση και τη μνήμη».
Ενώ ορισμένα από αυτά τα τρόφιμα μπορεί να είναι πιο εύκολο να τα κόψουμε - όπως φερ′ ειπήν η σκόνη πρωτεΐνης και ο καφές χωρίς καφεΐνη - μερικά μπορεί να είναι λίγο πιο δύσκολα. Ας θυμηθούμε, λοιπόν, να καταναλώνουμε με μέτρο οποιαδήποτε αγαπημένα τρόφιμα και ποτά που μπορεί να βλάψουν την υγεία του εγκεφάλου και, όταν είναι δυνατόν, ας επιλέξουμε μια πιο υγιεινή εκδοχή τους.