Ύφεση, πληθωρισμός, στάσιμος πληθωρισμός, ανάπτυξη μηδέν, αρνητική ανάπτυξη - όλες αυτές είναι θλιβερές λέξεις που χρησιμοποιούνται σε αυτό που κάποιος άνθρωπος ονόμασε «η θλιβερή επιστήμη» των οικονομικών.
Το Big Think εξετάζει μερικούς από τους σπουδαιότερους οικονομολόγους όλων των εποχών και πώς η ιδιοφυΐα τους βοήθησε στην ανάπτυξη της οικονομικής θεωρίας.
Άνταμ Σμιθ
Ο Άνταμ Σμιθ ήταν Σκωτσέζος οικονομολόγος και φιλόσοφος του 18ου αιώνα. Το βιβλίο του «Ο Πλούτος των Εθνών», που θεωρείται ευρέως «Ο Πατέρας των Οικονομικών», είναι αναμφισβήτητα το βιβλίο με τη μεγαλύτερη επιρροή στην ιστορία του κλάδου. Η πρώην πρωθυπουργός της Βρετανίας Μάργκαρετ Θάτσερ φημολογήθηκε ότι είχε ένα αντίγραφο στην τσάντα της.
Οι ιδέες του Σμιθ είναι πλέον τόσο ευρέως αποδεκτές στα οικονομικά που είναι δύσκολο να καταλάβουμε πόσο επαναστατικές ήταν στην αρχή τους. Για παράδειγμα, είδε τον καταμερισμό της εργασίας ως τον βασικό μοχλό της παραγωγικότητας, η οποία με τη σειρά της καθοδηγείται από τον ανταγωνισμό.
Ενώ ήταν δύσπιστος για τις αρετές του ατομικού συμφέροντος, υποστήριξε ότι σε ένα σύστημα αγοράς, το λεγόμενο «αόρατο χέρι» θα έτεινε να κατευθύνει την επιδίωξη ιδιοτελών σκοπών προς το κοινό καλό. Έθιξε επίσης τις έννοιες του ακρογωνιαίο λίθο της προσφοράς και της ζήτησης, την τάση των αγορών να κινούνται προς την ισορροπία και την εργασιακή θεωρία της αξίας.
Για πολλούς οικονομολόγους ο Σμιθ είναι ο «Θεός» - το έργο του έχει τεράστια επιρροή και παραμένει μεταξύ των θεμελιωδών έργων του καπιταλισμού και της κατανόησής μας για το πώς λειτουργεί.
Ντέιβιντ Ρικάρντο
Ο Ντέιβιντ Ρικάρντο ήταν Βρετανός πολιτικός οικονομολόγος και βουλευτής που συνέχισε από εκεί που σταμάτησε ο Άνταμ Σμιθ. Συμπλήρωσε την άποψη του Σμιθ ότι η αξία ενός προϊόντος σχετίζεται στενά με την ποσότητα εργασίας που χρειάστηκε για την παραγωγή του, τονίζοντας τη σημασία άλλων παραγόντων, όπως η δυσκολία της εργασίας και τα εργαλεία που απαιτούνται για να γίνει η εργασία. Ωστόσο, είχε άλλη άποψη από τον Σμιθ σχετικά με το ζήτημα της κεντρικής τραπεζικής. Υποστήριξε ότι οι κεντρικές τράπεζες θα μπορούσαν να ωφελήσουν τις οικονομίες.
Η πιο διάσημη ιδέα του είναι μια θεωρία του διεθνούς εμπορίου που διερευνά το συγκριτικό πλεονέκτημα - τις καταστάσεις στις οποίες τα αγαθά μπορούν να κατασκευαστούν με χαμηλότερο κόστος ευκαιρίας από ό,τι σε άλλες χώρες. Υποστήριξε ότι οι χώρες θα πρέπει να μεγιστοποιήσουν την παραγωγή σε βιομηχανίες όπου έχουν ορισμένα πλεονεκτήματα - για παράδειγμα, μια μεγάλη προσφορά ενός δεδομένου φυσικού πόρου - και να ανταλλάσσουν τα άλλα πράγματα που χρειάζονται, επεξηγώντας περίφημα τη θεωρία του με ένα παράδειγμα του εμπορίου υφάσματος και κρασιού μεταξύ Αγγλία και Πορτογαλία.
Αυτό το επιχείρημα έχει τελειοποιηθεί, επικριθεί και ερμηνευτεί εκ νέου τους δύο τελευταίους αιώνες. Ωστόσο, η βασική ιδέα - ότι το εμπόριο είναι γενικά καλό ακόμη και όταν οι δύο εμπλεκόμενες χώρες δεν μοιάζουν πολύ - είναι ευρέως αποδεκτή.
Καρλ Μαρξ
Ο πατέρας του κομμουνισμού ήταν φιλόσοφος, οικονομολόγος, δημοσιογράφος, ιστορικός και επαναστάτης.
Το μεγάλο του έργο είναι το «Κεφάλαιο: Κριτική της Πολιτικής Οικονομίας» - ο Μαρξ επικεντρώθηκε κυρίως στις καπιταλιστικές οικονομίες.
Έγραψε περίπου 10.000 σελίδες για θέματα οικονομόας, αλλά, ως αποτέλεσμα των συχνά τυχαίων μεθόδων εργασίας του και των ημιτελών έργων του, μόνο ένα κλάσμα των ιδεών του έχει διασωθεί.
Υποστήριξε ότι ορισμένα από τα προβλήματα που επηρέαζαν τότε τον καπιταλισμό -όπως η συγκέντρωση πλούτου, οι χαμηλοί μισθοί, οι μεγάλες υφέσεις μετά την έκρηξη και οι τρομερές συνθήκες εργασίας- ήταν χαρακτηριστικά και όχι σφάλματα στο σύστημα.
Τζον Μέιναρντ Κέινς
Είναι αδύνατο να μιλήσουμε για σύγχρονα καπιταλιστικά οικονομικά χωρίς να συζητήσουμε τον Τζον Μέιναρντ Κέινς. Δραστήριος κατά τη διάρκεια της Μεγάλης Ύφεσης, προσπάθησε να εξηγήσει τι είχε πάει στραβά με την παγκόσμια οικονομία και πώς να το αντιμετωπίσει.
Ως αποτέλεσμα ήρθε η «Κεϋνσιανή Επανάσταση». Ο Κέινς θα πιστωθεί ότι βοήθησε να τερματιστεί η ύφεση.
Ο Κέινς υποστήριξε ότι η συνολική ζήτηση - το σύνολο των δαπανών για αγαθά και υπηρεσίες σε μια κοινωνία - ήταν η κύρια δύναμη που κινούσε μια οικονομία. Πριν από τον Κέινς, οι περισσότεροι οικονομολόγοι ανησυχούσαν για την προσφορά, με την ιδέα ότι η αύξηση της προσφοράς θα μείωνε τις τιμές και θα τονώσει τη ζήτηση καθώς τα αγαθά γίνονταν φθηνότερα. Υποστήριξε ότι σε ορισμένες περιπτώσεις (ιδιαίτερα τα γρήγορα σοκ, όπως η Μεγάλη Ύφεση), αυτό δεν θα συνέβαινε. Εκείνες τις στιγμές, η κυβέρνηση θα μπορούσε να παρέμβει και να δημιουργήσει ζήτηση μέσω της αύξησης των δαπανών.
Ως γνωστόν, επικεντρώθηκε σχεδόν αποκλειστικά στα βραχυπρόθεσμα οικονομικά. Έδειξε τις ανησυχίες του για τα βραχυπρόθεσμα οικονομικά όταν μας υπενθύμισε: «Μακροπρόθεσμα, είμαστε όλοι νεκροί».
Μερικές από αυτές τις ιδέες ήδη ήταν γνωστές, αλλά ο Κέινς τις συγκέντρωσε σε μια γενική θεωρία για το πώς λειτουργεί η οικονομία. Η τρέχουσα οικονομική θεωρία βασίζεται σε μια συγχώνευση ιδεών από την κεϋνσιανή σχολή και τη νεοκλασική σχολή.
Πολ Σάμιουελσον
Ο Πολ Σάμιουελσον ήταν Αμερικανός οικονομολόγος που κέρδισε το Νόμπελ Οικονομικών το 1970. Ο Σάμιουελσον βοήθησε στη δημιουργία σύγχρονων μαθηματικών θεμελίων για τα οικονομικά και έγραψε το Economics: An Introductory Analysis. Το έργο του έπαιξε καθοριστικό ρόλο στη συνίδρυση της νεοκεϋνσιανής σχολής σκέψης, μαζί με αυτή του Τζον Χικς και του Φράνκο Μοντιλιάνι.
Η μαθηματική του προσέγγιση στα οικονομικά βοήθησε να ανέβει ο πήχης για ανάλυση εισάγοντας τρόπους αναπαράστασης θεωριών και προβλημάτων. Είναι παρόμοιο με το πώς τα εγχειρίδια φυσικής χρησιμοποιούν μαθηματικούς τύπους για να εξηγήσουν πώς κινούνται τα αντικείμενα και επιτρέπει πολύ ισχυρότερες εκτιμήσεις για το πώς μια οικονομία θα επηρεαστεί από την αλλαγή από ό,τι ήταν προηγουμένως δυνατό. Ενίσχυσε επίσης και ενίσχυσε την ιδέα της καμπύλης Φίλλιπς - την παρατήρηση ότι ο πληθωρισμός και τα ποσοστά ανεργίας τείνουν να κινούνται προς αντίθετες κατευθύνσεις.
Η νεοκεϋνσιανή σχολή σκέψης τελικά συγχωνεύθηκε με διάφορες νεοκλασικές ιδέες για να γίνει η κορυφαία θεωρία των οικονομικών σήμερα.
Μίλτον Φρίντμαν
Συντιμητής του Νόμπελ Οικονομικών το 1976, σύμβουλος δύο προέδρων και ενός πρωθυπουργού και κορυφαίος υποστηρικτής της Σχολής Οικονομικών Επιστημών του Σικάγο, ο Μίλτον Φρίντμαν είναι πιο διάσημος για τη μονεταριστική του σκέψη.
Αυτός και όσοι συνδέονται με αυτή τη σχολή υποστηρίζουν ότι το μέγεθος της προσφοράς χρήματος είναι η πιο σημαντική πτυχή που επηρεάζει το ρυθμό του πληθωρισμού και τη συνολική ζήτηση. Δουλεύοντας με άλλους, υποστήριξε ότι υπήρχε ένα «φυσικό ποσοστό ανεργίας» κάτω από το οποίο ο υψηλός πληθωρισμός ήταν εντελώς αναπόφευκτος. Προσέφερε επίσης μια εξήγηση για τον στασιμοπληθωρισμό (τον υποτιθέμενο αδύνατο συνδυασμό υψηλού πληθωρισμού και ανεργίας).
Ενώ χρειάστηκε λίγος χρόνος, ο Φρίντμαν και οι υποστηρικτές του κέρδισαν την αποδοχή του κυρίαρχου ρεύματος μετά την αποτυχία των ορθόδοξων οικονομολόγων να εξηγήσουν τα οικονομικά προβλήματα της δεκαετίας του 1970.
Αμάρτια Σεν
Ο Αμάρτια Σεν είναι Ινδός οικονομολόγος και φιλόσοφος. Γεννημένος στη Δυτική Βεγγάλη της Ινδίας το 1933, εργάζεται σήμερα στο Πανεπιστήμιο του Χάρβαρντ. Ο Σεν συνέγραψε το «Capability Approach to Economics» με τη φιλόσοφο Μάρθα Νούσμπαουμ.
Αυτή η μέθοδος εξετάζει όχι μόνο πώς κινείται το χρήμα σε μια οικονομία, αλλά και τι μπορούν πραγματικά να κάνουν με αυτό οι άνθρωποι σε αυτήν την οικονομία. Με αυτόν τον τρόπο, η ιδέα μετατοπίζει το επίκεντρο της οικονομίας από τους πόρους στους ανθρώπους.
Για παράδειγμα, εξετάστε το παράδειγμα του Σεν, όπου δύο άτομα βγάζουν το ίδιο ποσό χρημάτων, αλλά με δύο διαφορετικά επίπεδα φυσικής ικανότητας. Ενώ μπορεί να είναι ίσοι κατά κάποιο τρόπο, η κοινωνία τους μπορεί να τους κάνει άνισους με άλλους - αποτυγχάνοντας να παράσχουν, για παράδειγμα, ράμπες για αναπηρικά αμαξίδια. Κατά κάποιο τρόπο, η σκέψη του Σεν αφορά το είδος της ζωής που μπορεί να ελπίζει να ζήσει ένα άτομο και όχι το πόσο εισόδημα αναφέρει.
Αυτή η θεωρία είναι το θεμέλιο του Δείκτη Ανθρώπινης Ανάπτυξης, που συντάχθηκε από τους Σεν και Μαχμπούμπ ουλ Χα, ο οποίος χρησιμοποιείται από τα Ηνωμένα Έθνη για να αξιολογήσει τις χώρες με χαρακτηριστικά όπως το προσδόκιμο ζωής, η εκπαίδευση και το βιοτικό επίπεδο.