Η οικονομική αβεβαιότητα και η ραγδαία εξέλιξη της ψηφιακής εποχής αναδιαμορφώνουν τις προτεραιότητες και τις αντιλήψεις της νέας γενιάς στην Ευρώπη. Σύμφωνα με την τελευταία έρευνα του Ευρωβαρομέτρου για τη νεολαία, το κόστος διαβίωσης και η άνοδος των τιμών αποτελούν την κύρια ανησυχία για το 40% των νέων στην ΕΕ, με τους νέους στην Ελλάδα και την Κύπρο να εκφράζουν ακόμη μεγαλύτερη ανησυχία.
Αντίθετα, η ευρωπαϊκή άμυνα και ασφάλεια καταλαμβάνει χαμηλότερη θέση στις προτεραιότητές τους, καταγράφοντας ποσοστά 14% στην Ελλάδα και 16% στην Κύπρο. Στοιχεία που προβληματίζουν για την αντίληψη της νεολαίας αντίστοιχα όσον αφορά την γεωπολιτική πραγματικότητα στην ΕΕ και πολύ περισσότερο στη γειτονιά τους.
Παράλληλα, οι νέοι φαίνονται κολλημένοι στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης (ΜΚΔ) καθώς η ψηφιακή εποχή έχει αλλάξει ριζικά τις συνήθειες ενημέρωσης τους, με τα ΜΚΔ να ξεπερνούν πλέον την τηλεόραση ως κύρια πηγή πληροφόρησης. Ωστόσο, αυτή η μετατόπιση συνοδεύεται από αυξανόμενες ανησυχίες για την παραπληροφόρηση, καθώς το 76% των ερωτηθέντων δηλώνει ότι έχει εκτεθεί σε ψευδείς ειδήσεις την τελευταία εβδομάδα. Τα ευρήματα αυτά αναδεικνύουν την ανάγκη για αξιόπιστη ενημέρωση και ενίσχυση της κριτικής σκέψης, καθώς οι νέοι καλούνται να διαμορφώσουν το μέλλον της Ευρώπης σε ένα διαρκώς μεταβαλλόμενο περιβάλλον.
Πιο αναλυτικά η έκθεση του Ευρωβαρόμετρου αποκαλύπτει ότι:
Οι αυξανόμενες τιμές και το κόστος διαβίωσης ανησυχούν το 40% των πολιτών στην ΕΕ στις ηλικίες 16-30 που έλαβαν μέρος στην τελευταία έρευνα του Ευρωβαρόμετρου για τη νεολαία. Το ένα τρίτο των ερωτηθέντων δήλωσε ότι πιστεύει ότι η ΕΕ θα πρέπει να εστιάσει στο περιβάλλον και την κλιματική αλλαγή κατά την επόμενη πενταετία, ενώ 31% πιστεύει ότι η οικονομική κατάσταση και η δημιουργία θέσεων εργασίας θα πρέπει να αποτελούν προτεραιότητα.
Σχεδόν τρεις στους δέκα (29%) επιθυμούν η ΕΕ να δώσει προτεραιότητα στην κοινωνική προστασία, την πρόνοια και την πρόσβαση στην υγειονομική περίθαλψη. Περισσότεροι από ένας στους πέντε ερωτηθέντες ανέδειξαν την εκπαίδευση και την κατάρτιση (27%), τη στέγαση (23%), καθώς και την άμυνα και την ασφάλεια (21%) ως σημαντικές προτεραιότητες για την ΕΕ. Η ευρωπαϊκή άμυνα προκαλεί ιδιαίτερη ανησυχία για τους νέους στην Τσεχία (36 %), την Πολωνία (33 %) και την Εσθονία (32 %).
Στην Ελλάδα οι νέοι πολίτες θέτουν αφενός την οικονομική κατάσταση και τη δημιουργία θέσεων εργασίας (43%), αφετέρου την άνοδο των τιμών και το κόστος διαβίωσης (42%) ως πρώτες πολιτικές προτεραιότητες. Ακολουθούν η κοινωνική προστασία, η πρόνοια και η πρόσβαση στην υγειονομική περίθαλψη (32%), καθώς και το περιβάλλον και η κλιματική αλλαγή (28%).
Στην Κύπρο πρώτη πολιτική προτεραιότητα είναι η κοινωνική προστασία, η πρόνοια και η πρόσβαση στην υγειονομική περίθαλψη (37%), ενώ ακολουθεί με μικρή διαφορά η άνοδος των τιμών και το κόστος διαβίωσης (35%). Το 31% των νέων Κυπρίων δηλώνει ότι η οικονομική κατάσταση και η δημιουργία θέσεων εργασίας θα πρέπει να αποτελούν επίσης προτεραιότητα, μαζί με το περιβάλλον και την κλιματική αλλαγή (24%).
Η ευρωπαϊκή άμυνα και ασφάλεια βρίσκεται χαμηλότερα στις προτεραιότητες των Ελλήνων (14%) και των Κυπρίων ερωτηθέντων (16%).
Η πρόεδρος του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου Ρομπέρτα Μέτσολα δήλωσε: «Είναι καίριας σημασίας για τους πολιτικούς, τους υπεύθυνους χάραξης πολιτικής και την ευρωπαϊκή δημοκρατία να δίνουμε φωνή στους νέους της Ευρώπης και τις αγωνίες τους. Οι νέοι σήμερα ανησυχούν για την αύξηση των τιμών, την κλιματική αλλαγή, την ασφάλεια και τις πιθανότητές τους να βρουν μια καλή δουλειά. Αυτές είναι αγωνίες που πρέπει να λάβουμε υπόψη σε κάθε απόφαση που λαμβάνουμε και σε κάθε νομοθετική πρωτοβουλία που εγκρίνουμε. Διαφορετικά, κινδυνεύουμε να υπερισχύσει η απογοήτευση και να χάσουμε μια γενιά.»
Τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης ξεπερνούν την τηλεόραση ως κύρια πηγή ενημέρωσης
Τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης (ΜΚΔ) είναι η πρώτη πηγή ενημέρωσης για πολιτικά και κοινωνικά ζητήματα για το 42% των ερωτηθέντων ηλικίας 16-30 ετών στην ΕΕ, με την τηλεόραση να έρχεται δεύτερη (39%). Μεταξύ των ερωτηθέντων ηλικίας 25-30 ετών είναι ιδιαίτερα αισθητή μια προτίμηση για την τηλεόραση, ενώ αυτή η ηλικιακή ομάδα είναι επίσης πιο πιθανό να χρησιμοποιήσει διαδικτυακές πλατφόρμες ειδήσεων και ραδιόφωνο από ότι τα άτομα ηλικίας 16-18 ετών. Οι νεότεροι συμμετέχοντες (16-18) για την ενημέρωσή τους βασίζονται περισσότερο στα ΜΚΔ (45%) από τα άτομα ηλικίας 25-30 ετών (39%) και εμπιστεύονται περισσότερο τους φίλους, την οικογένεια ή τους συναδέλφους τους (29% έναντι 23%).
«Το τοπίο της ενημέρωσης αλλάζει ραγδαία. Καθώς οι περισσότεροι νέοι ενημερώνονται κατά κύριο λόγο μέσα από τα κοινωνικά δίκτυα, οι πολιτικοί και οι πλατφόρμες μέσων κοινωνικής δικτύωσης έχουν ιδιαίτερη ευθύνη να καταπολεμήσουν την αυξανόμενη παραπληροφόρηση», δήλωσε η πρόεδρος Metsola.
Η τηλεόραση παραμένει επίσης βασική πηγή πληροφόρησης για τους νέους στην Πορτογαλία (53%), την Ιταλία (52%), τη Σλοβενία (45%) και τη Γαλλία (43%). Οι ενημερωτικές διαδικτυακές πλατφόρμες και το ραδιόφωνο αποτελούν πηγές πληροφόρησης για το 26% και το 16% των συμμετεχόντων στην έρευνα αντίστοιχα. Στην έρευνα του 2021, κύριες πηγές ειδήσεων αναδείχθηκαν τα ΜΚΔ και οι ειδησεογραφικοί ιστότοποι, με 41% έκαστη.
Στην Ελλάδα και την Κύπρο, οι πλατφόρμες ΜΚΔ αποτελούν επίσης κορυφαία πηγή ενημέρωσης με ακόμη πιο υψηλά ποσοστά (48% και 44% αντίστοιχα).
Στην Ελλάδα, οι ηλεκτρονικές δημοσιογραφικές και/ή ειδησεογραφικές πλατφόρμες αποτελούν την δεύτερη πηγή ενημέρωσης (34%) και στην τρίτη θέση ισοβαθμούν οι πλατφόρμες βίντεο και η τηλεόραση (31%). Ως δεύτερη πηγή ενημέρωσης στην Κύπρο αναφέρονται οι πλατφόρμες βίντεο (π.χ. YouTube) με 31%, ενώ ακολουθεί η τηλεόραση με 27%. Αξίζει να σημειωθεί ότι το ραδιόφωνο αποτελεί πηγή πληροφόρησης για μόλις 7% στην Ελλάδα και 8% στην Κύπρο.
Το Instagram και το TikTok είναι τα ΜΚΔ που χρησιμοποιούνται περισσότερο για ειδήσεις
Το Instagram είναι η πρώτη σε προτίμηση πλατφόρμα για πρόσβαση σε πολιτικές και κοινωνικές ειδήσεις μεταξύ των νέων (47%), και ακολουθεί το TikTok (39%). Το X (πρώην Twitter) χρησιμοποιείται μόνο από το 21% των νέων, σύμφωνα με την έρευνα.
Στην Ελλάδα, η έρευνα ανέδειξε πρώτο το Instagram (52%), ενώ το YouTube και το TikTok ισοβαθμούν στην δεύτερη θέση (41%).
Στην Κύπρο, η έρευνα για τους νέους έδειξε ότι το Facebook είναι η κορυφαία πλατφόρμα ενημέρωσης (52%), με το YouTube να βρίσκεται στη δεύτερη θέση (43%) και το Instagram στην τρίτη (31%).
Το X χρησιμοποιείται μόνο από το 20% των νέων στην Κύπρο και 18% στην Ελλάδα.
Έκθεση σε παραπληροφόρηση και ψευδείς ειδήσεις: οι νέοι γνωρίζουν τον κίνδυνο
Μεγάλη πλειοψηφία (76%) των νέων στην ΕΕ πιστεύει ότι έχει εκτεθεί στο παρελθόν σε παραπληροφόρηση και ψευδείς ειδήσεις. Στην Κύπρο και στην Ελλάδα αυτό το ποσοστό είναι αισθητά υψηλότερο (83%).
Σε εννέα χώρες της ΕΕ, περισσότεροι από τους μισούς ερωτηθέντες αναφέρουν ότι έχουν εκτεθεί σε παραπληροφόρηση «συχνά» ή «πολύ συχνά», με τα υψηλότερα ποσοστά να σημειώνονται στη Μάλτα (59%), την Ουγγαρία (58%), την Ελλάδα (57%), το Λουξεμβούργο (55%) και την Κύπρο (53%). Αντίθετα, το ποσοστό εκείνων που πιστεύουν ότι δεν έχουν ποτέ εκτεθεί σε παραπληροφόρηση και ψευδείς ειδήσεις είναι το υψηλότερο στη Ρουμανία (19%) και ακολουθεί η Βουλγαρία (11%). Μόνο 1% των Κύπριων ερωτηθέντων δήλωσε ότι δεν έχει εκτεθεί ποτέ σε παραπληροφόρηση και ψευδείς ειδήσεις (5% στην Ελλάδα).
Το 70% των συμμετεχόντων στην έρευνα αισθάνονται ότι μπορούσαν να αναγνωρίσουν την παραπληροφόρηση. Οι ερωτηθέντες από τη Μάλτα και την Ιρλανδία ήταν οι πλέον σίγουροι για την ικανότητά τους να αναγνωρίζουν την παραπληροφόρηση (88% και 87% αντίστοιχα), με τους Κύπριους ερωτηθέντες αρκετά κοντά στην τέταρτη θέση με 85%. Οι νέοι από την Ελλάδα βρίσκονται στον ευρωπαϊκό μέσο όρο με 70%, ενώ αυτοί από την Αυστρία, τη Γερμανία και τη Σλοβενία αισθάνονται λιγότερο σίγουροι.
Η έρευνα του Ευρωβαρομέτρου για τη νεολαία πραγματοποιήθηκε από την Ipsos μεταξύ 25 Σεπτεμβρίου και 3 Οκτωβρίου 2024 και στα 27 κράτη μέλη της ΕΕ, με συνεντεύξεις μέσω διαδικτύου (Computer-Assisted Web Interviewing). Συνολικά πραγματοποιήθηκαν 25,863 συνεντεύξεις με νέους ηλικίας 16-30 ετών, 514 εκ των οποίων στην Κύπρο και 1,033 στην Ελλάδα. Τα αποτελέσματα σταθμίστηκαν ανάλογα με το ποσοστό αυτής της ηλικιακής ομάδας σε κάθε χώρα της ΕΕ.
Ευρωβαρόμετρο: Ανησυχία των νέων για το κόστος ζωής - ενημέρωση από τα social - αδιάφοροι για την άμυνα