Κάποιες έρευνες κατηγορούν συχνά την πανούκλα για την αλλαγή της πορείας της ανθρώπινης ιστορίας, μετά την κατάρρευση της Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας και τον αφανισμό του μισού πληθυσμού της γης σε λίγα μόνο χρόνια.
Ωστόσο νέα μελέτη έρχεται να το ανατρέψει αυτό.
Η μελέτη εξετάζει τα αποτελέσματα της πρώτης καταγεγραμμένης πανδημίας της πανώλης, γνωστής ως Ιουστινιανής Πανώλης που κατηγορείται για τον αφανισμό μεγάλου πληθυσμού από το έτος 541. Πολλοί ερευνητές πιστεύουν ότι η πανδημία αυτή ήταν ένα γεγονός ορόσημο που οδήγησε σε σημαντικές δημογραφικές, οικονομικές και πολιτικές αλλαγές στην εποχή της Ύστερης Αρχαιότητας - όπως και ο Μαύρος Θάνατος που αφάνισε την Ευρώπη κατά τον Μεσαίωνα.
«Εάν αυτή η πανούκλα ήταν μια βασική στιγμή της ανθρώπινης ιστορίας που σκότωσε μεταξύ του ενός τρίτου και του μισού πληθυσμού του μεσογειακού κόσμου μέσα σε λίγα χρόνια, όπως συχνά υποστηρίζεται, θα έπρεπε να έχουμε στοιχεία για αυτό - αλλά η έρευνα μας στα δεδομένων δεν βρήκε κανένα», δήλωσε ο Λι Μοντετσάι, μεταδιδακτορικός συνεργάτης στο Εθνικό Κέντρο Κοινωνικο-Περιβαλλοντικής Σύνθεσης του Πανεπιστημίου του Maryland.
Μια διεθνής ομάδα ιστορικών εξέτασε ένα ευρύ φάσμα δεδομένων, συμπεριλαμβανομένων των ιστορικών κειμένων, νομισμάτων, πρακτικών ταφή, δείγματα γύρης, πέτρινες επιγραφές, αρχαιολογικά στοιχεία νεκροταφείων και γονίδια της πανώλης.
Διαπίστωσαν ότι ο αριθμός των θανάτων που προκλήθηκαν από επιδημία έχει υπερεκτιμηθεί και ότι η πανούκλα δεν παίζει σημαντικό ρόλο στη μεταμόρφωση του μεσογειακού κόσμου ή της Ευρώπης. Επίσης, δεν έπαιξε σημαντικό ρόλο στην πτώση της Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας.
Ο Μοντετσάι δήλωσε ότι τις δύο τελευταίες δεκαετίες οι ιστορικοί υπερτίμησαν τον ρόλο που έπαιξε η πανούκλα ως αιτία ιστορικής επίδρασης, χαρακτηρίζοντάς τη μάλιστα ως παράγοντα για την παρακμή της Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας.
«Οι μεγάλοι ισχυρισμοί απαιτούν μεγάλες αποδείξεις. Και δεν βρίσκουμε πολλές αποδείξεις που να δείχνουν ότι η Ιουστινιανή Πανώλη ήταν ορόσημο» κατέληξε η μελέτη που δημοσιεύθηκε στο περιοδικό Proceedings of the National Academy of Sciences.
Η έρευνα αναφέρει ότι οι προηγούμενοι ερευνητές επικεντρώθηκαν στα πιο γνωστά κείμενα, εφαρμόζοντάς τα σε άλλα μέρη του Μεσογειακού κόσμου, αγνοώντας εκατοντάδες σύγχρονα κείμενα που δεν ανέφεραν την Ιουστινιανή Πανώλη.
Η ιστορία μέσα από τα δεδομένα
Σε αντίθεση με τον Μαύρο Θάνατο, που ο τεράστιος αριθμός των ανθρώπων που πέθαναν από την πανούκλα άφησε πίσω του μαζικούς τάφους, η ομάδα δεν βρήκε σημαντικές ενδείξεις ότι αυξήθηκε ο αριθμός των μαζικών τάφων στην υπό έρευνα περίοδο.
«Ερευνήσαμε ένα μεγάλο αριθμό τάφων από την περίοδο πριν και μετά την επιδημία πανώλης και η πανούκλα δεν επηρέασε τον τρόπο ταφής -να βάζουν τους νεκρούς μόνους τους ή με πολλούς άλλους», δήλωσε η Τζάνετ Κάι, που συμμετείχε στην έρευνα. μεταδιδακτορική συνεργάτης του Πανεπιστημίου του Princeton.
Ομοίως, η ποσότητα της γύρης των σιτηρών δεν μειώθηκε όπως είχε μειωθεί κατά τη διάρκεια του Μαύρου Θανάτου. «Χρησιμοποιήσαμε στοιχεία από τη γύρη για να υπολογίσουμε τη γεωργική παραγωγή, η οποία δεν δείχνει μείωση που να συνδυάζεται με την παθολογική θνησιμότητα. Αν υπήρχαν λιγότεροι άνθρωποι που εργάζονταν στη γη, αυτό θα έπρεπε να φαίνεται στη γύρη, αλλά δεν βρέθηκε κάτι σχετικό μέχρι στιγμής», λέει Άνταμ Ιζντέμπσκι αναπληρωτής καθηγητής Ιστορίας στο Jagiellonian University στην Κρακοβία.
Η Ιουστινιανή Πανώλη πήρε το όνομά της από τον Βυζαντινό Αυτοκράτορα Ιουστινιανό τον Α’, που ήταν αυτοκράτορας όταν ξέσπασε. Ο ίδιος ο Ιουστινιανός κόλλησε την ασθένεια αλλά επέζησε.
Πηγή: CNN