Ο Τούρκος πρόεδρος Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν δήλωσε την Παρασκευή πως η Τουρκία θα καθυστερήσει μια στρατιωτική επιχείρηση εναντίον Σύριων Κούρδων μαχητών στη βορειοανατολική Συρία, καλωσορίζοντας «με επιφύλαξη» την απόφαση της Ουάσινγκτον για την απομάκρυνση των δυνάμεών της από την περιοχή- στον απόηχο ενός μπαράζ εξελίξεων ως προς το ζήτημα, στις οποίες φαίνεται να συμπεριλαμβάνεται και η παραίτηση του Αμερικανού υπουργού Άμυνας, Τζιμ Μάτις.
Στο πλαίσιο ομιλίας του στην Κωνσταντινούπολη, ο Ερντογάν είπε πως η Τουρκία θα αναλάβει τη μάχη κατά του ISIS στη Συρία καθώς οι ΗΠΑ αποσύρουν τις δυνάμεις τους. «Θα δουλεύουμε πάνω στα επιχειρησιακά μας σχέδια για την εξόντωση των στοιχείων του ISIS, τα οποία λέγεται πως παραμένουν ακέραια στη Συρία, στη γραμμή της συζήτησής μας με τον πρόεδρο Τραμπ» δήλωσε σχετικά.
Η αιφνιδιαστική ανακοίνωση από τον Αμερικανό πρόεδρο Τραμπ αυτή την εβδομάδα, πως η Ουάσινγκτον θα αποσύρει τους περίπου 2.000 στρατιωτικούς, ανατρέπει έναν πυλώνα αμερικανικής πολιτικής στη Μέση Ανατολή. Οι επικριτές λένε πως θα κάνει δυσκολότερη την επίτευξη διπλωματικής λύσης στον επταετή εμφύλιο της Συρίας.
Ωστόσο, για την Άγκυρα, η κίνηση αυτή εξαφανίζει ένα σημείο τριβής με τις ΗΠΑ. Ο Ερντογάν έχει επανειλημμένα επικρίνει τη σύμμαχο της χώρας του στο ΝΑΤΟ για τη βορειοανατολική Συρία, όπου η Ουάσινγκτον έχει υποστηρίξει τους Σύριους Κούρδους μαχητές των πολιτοφυλακών YPG.
Η Τουρκία θεωρεί τις YPG τρομοκρατική οργάνωση και παρακλάδι του ΡΚΚ, που μάχεται για αυτονομία των Κούρδων πέρα από τα σύνορα, στα τουρκικά εδάφη.
Ο Ερντογάν ανακοίνωσε την προηγούμενη εβδομάδα σχέδια για έναρξη επιχείρησης ανατολικά του Ευφράτη στη βόρεια Συρία για να απωθήσει τις YPG από την περιοχή, την οποία ελέγχουν σε μεγάλο βαθμό.
Αυτή την εβδομάδα, δήλωσε πως η επιχείρηση θα μπορούσε να αρχίσει ανά πάσα στιγμή. Ωστόσο την Παρασκευή επικαλέστηκε την απόφαση των ΗΠΑ και μια τηλεφωνική επικοινωνία με τον Τραμπ ως λόγο για αναμονή.
«Είχαμε αποφασίσει την προηγούμενη εβδομάδα να αρχίσουμε μια στρατιωτική επιχείρηση στα ανατολικά του Ευφράτη...η τηλεφωνική μας επικοινωνία με τον πρόεδρο Τραμπ, μαζί με επαφές μεταξύ των διπλωματών και των αξιωματούχων ασφαλείας μας και δηλώσεις από τις ΗΠΑ, μας κάνουμε να περιμένουμε λίγο ακόμα» είπε κατά την ομιλία του.
«Αναβάλλουμε τη στρατιωτική μας επιχείρηση στα ανατολικά του Ευφράτη μέχρι να δούμε επί του πεδίου τα αποτελέσματα της αμερικανικής απόφασης απόσυρσης από τη Συρία».
Ο Ερντογάν τόνισε πως δεν πρόκειται για «ανοικτή» περίοδο αναμονής.
Το παρασκήνιο της απόφασης: Η επικοινωνία με τον Ερντογάν
Ο Τραμπ με την απόφαση απόσυρσης αιφνιδίασε το υπουργικό συμβούλιο, το Κογκρέσο και ολόκληρο τον κόσμο, απορρίπτοντας τις συστάσεις των κορυφαίων συμβούλων του και συμφωνώντας σε απόσυρση, στο πλαίσιο μιας τηλεφωνικής επικοινωνίας με τον Ερντογάν την προηγούμενη εβδομάδα, ανέφεραν δύο πηγές στο Associated Press.
Ο υπουργός Εξωτερικών, Μάικ Πομπέο, είχε κανονίσει τη συνομιλία στις 14 Δεκεμβρίου μία ημέρα αφού είχε ζητήσει, χωρίς αποτέλεσμα, από τον Τούρκο ομόλογό του, Μεβλούτ Τσαβούσογλου, σαφήνεια ως προς τις απειλές του Ερντογάν για την έναρξη στρατιωτικής επιχείρησης κατά των υποστηριζόμενων από τις ΗΠΑ Κούρδων ανταρτών στη βορειοανατολική Συρία, όπου βρίσκονται και οι αμερικανικές δυνάμεις.
Ο Πομπέο, ο Μάτις και άλλα μέλη της ομάδας εθνικής ασφαλείας είχαν ετοιμάσει μια λίστα σημείων που στα οποία ο Τραμπ θα έπρεπε να αναφερθεί, λέγοντας στον Ερντογάν να κάνει πίσω, ανέφεραν οι αξιωματούχοι. Ωστόσο, όπως είπαν, ο Τραμπ, που στο παρελθόν είχε δεχτεί τέτοιες συμβουλές και είχε πείσει τον Τούρκο πρόεδρο να μην επιτεθεί στους Κούρδους, θέτοντας τα αμερικανικά στρατεύματα σε κίνδυνο, απλά τα αγνόησε, και πήρε το μέρος του Ερντογάν.
Η συζήτηση αυτή είχε ως αποτέλεσμα να αρχίσει μια πυρετώδης κούρσα τεσσάρων ημερών για να πειστεί ο πρόεδρος να αλλάξει την απόφασή του ή έστω να την καθυστερήσει, προκειμένου να υπάρξει χρόνος για συντεταγμένη αποχώρηση. Ωστόσο, ο Τραμπ ήταν ακλόνητος.
«Τα σημεία αυτά ήταν πολύ σαφή» είπε ο ένας από τους αξιωματούχους», εξηγώντας πως στον Τραμπ είχε συστηθεί να ταχθεί ξεκάθαρα εναντίον μιας τουρκικής εισβολής στη βόρεια Συρία και να προτείνει ΗΠΑ και Τουρκία να συνεργαστούν για την επίλυση ζητημάτων ασφαλείας. «Όλοι του είπαν να πιέσει και αυτός και να προσπαθήσει να προσφέρει στην Τουρκία κάτι που θα αποτελούσε μικρή νίκη, πιθανότατα εδάφη κοντά στα σύνορα, κάτι τέτοιο».
Ο Ερντογάν ωστόσο έφερε γρήγορα τον Τραμπ σε θέση άμυνας, υπενθυμίζοντάς του πως είχε επανειλημμένα πει ότι ο μόνος λόγος που βρίσκονταν στη Συρία αμερικανικά στρατεύματα ήταν για να ηττηθεί το ISIS, και ότι η οργάνωση είχε νικηθεί κατά 99%. «Γιατί είστε ακόμα εκεί;» είπε ο δεύτερος αξιωματούχος πως ρώτησε ο Ερντογάν τον Τραμπ, λέγοντάς του πως οι Τούρκοι θα ασχολούνταν με τους εναπομείναντες μαχητές του ISIS.
Με τον Ερντογάν στη γραμμή, ο Τραμπ ρώτησε τον σύμβουλο εθνικής ασφαλείας, Τζον Μπόλτον, που άκουγε, γιατί παρέμεναν αμερικανικά στρατεύματα στη Συρία αν αυτά που έλεγε ο Τούρκος πρόεδρος ίσχυαν. Ο Μπόλτον αναγκάστηκε να παραδεχτεί πως τη θέση του Τραμπ είχαν υποστηρίξει ο Μάτις, ο Πομπέο, ο ειδικός απεσταλμένος των ΗΠΑ για τη Συρία Τζιμ Τζέφρεϊ και οι ειδικός απεσταλμένος για τον συνασπισμό κατά του ISIS, Μπρετ ΜακΓκουρκ, που έχουν δηλώσει ότι το ISIS διατηρεί μόλις το 1% της περιοχής του.
Ο Μπόλτον παρόλα αυτά τόνισε ότι όλη η ομάδα ασφαλείας συμφώνησε πως η νίκη επί του ISIS έπρεπε να είναι οριστική, κάτι που σημαίνει περισσότερα από το να στερηθεί τα εδάφη του. Ο Τραμπ δεν μεταπείστηκε, σύμφωνα με τους αξιωματούχους, που είπαν πως ο πρόεδρος υποχώρησε γρήγορα, δεσμευόμενος να αποσυρθεί, αιφινιδιάζοντας τόσο τον Μπόλτον όσο και τον ίδιο τον Ερντογάν, ο οποίος του σύστησε να μην προβεί σε βιαστική απόσυρση, σύμφωνα με τον ένα αξιωματούχο. Η κλήση τελείωσε με τον Τραμπ να επαναλαμβάνει στον Ερντογάν πως οι ΗΠΑ θα αποσύρονταν, αλλά χωρίς να αποκαλύπτει λεπτομέρειες σχετικά με το πώς θα γινόταν αυτό.
Τις επόμενες ημέρες η ομάδα εθνικής ασφαλείας επιδόθηκε σε κούρσα για τη δημιουργία ενός σχεδίου για αντιστροφή, καθυστέρηση ή έστω περιορισμό των επιπτώσεων της απόσυρσης. Οι Μπόλτον, Μάτις και Πομπέο συναντήθηκαν τη Δευτέρα στον Λευκό Οίκο για να βρουν μια μέση οδό, ωστόσο ο απερχόμενος προσωπάρχης, Τζον Κέλι, και ο αντικαταστάτης του, Μικ Μουλβέινι, τους πληροφόρησαν πως ο Τραμπ ήταν αποφασισμένος και δεν θα δεχόταν καθυστέρηση ή άρνηση. Οι τρεις συναντήθηκαν ξανά την Τρίτη, αλλά απορρίφθηκαν εκ νέου.
Ο Λευκός Οίκος ήθελε να κάνει την ανακοίνωση την Τρίτη, και διοργανώθηκε συνέντευξη Τύπου, ωστόσο το Πεντάγωνο έπεισε τον Τραμπ να περιμένει επειδή τα σχέδια απόσυρσης δεν είχαν ολοκληρωθεί και δεν είχαν ενημερωθεί το Κογκρέσο και οι σύμμαχοι. Η πρώτη χώρα που ενημερώθηκε, πέραν της Τουρκίας, ήταν το Ισραήλ, σύμφωνα με τους αξιωματούχους.
(με πληροφορίες από Reuters, Associated Press)