Μια διαφορετική «παράσταση» ξεκινά στο αθηναϊκό κέντρο με τίτλο Μίμησις πράξεως. Πρόκειται για τη νέα ατομική έκθεση ζωγραφικής από τη Μάτω Ιωαννίδου στο Ωδείο Αθηνών. Από Δευτέρα 6 έως και την Τρίτη 21 Νοεμβρίου 2023, σε συνεργασία με τη Δραματική Σχολή του ωδείου.
Το λιβάδι των ερωτημάτων της Μάτως Ιωαννίδου δεν το όρισε η φιλοσοφία αλλά η τέχνη. Παρακολουθώντας τις μεγάλες τραγωδίες, είδε τον κόσμο σαν ένα σκηνικό θεάτρου όπου «παίζεται» το δράμα του ανθρώπου. Έτσι φαντάστηκε και τα έργα της: κούκλες στο θέατρο του πραγματικού.
Η τραγωδία είναι η ποίηση της σύγκρουσης του ανθρώπινου θελήματος με το θεϊκό. Σ’ αυτήν γεννιούνται βαραθρώδη ερωτήματα για την ελευθερία, τη μοίρα, την έννοια του δικαίου, τα όρια της ηθικής. Τα ερωτήματα αυτά δεν επιδέχονται παιδαγωγικές απαντήσεις. Πρόκειται για ακραία όρια της ψυχής, και οδηγούν σε εξέγερση. Δεν υπάρχει τραγωδία χωρίς εξέγερση. Την πορεία του ανθρώπου μέσα στην εξέγερση θα αναπτύξουν οι τρεις μεγάλοι ποιητές της Αθήνας: ο Αισχύλος, ο Σοφοκλής, ο Ευριπίδης. Οι ήρωές τους – η Αντιγόνη, η Ηλέκτρα, ο Οιδίπους, ο Ορέστης κ.ά. - δεν έχουν κλείσει την αγωνία τους ακόμη και σήμερα.
Σαν σκύλες ερινύες αυτές οι φωνές καταδιώκουν τη ζωγράφο χωρίς ανάσα. Από τα χρόνια της πανδημίας τους έδωσε μορφή, χώρο, έγραψε ακόμη και τα λόγια τους στη διάσταση του τελάρου. Μεταγράφοντας τους στίχους των κλασικών ποιητών, είδε πως εκεί βρίσκεται ένα ορυχείο από αλήθειες, προσδιοριστικές για την ερμηνεία του ανθρώπου. Διαβάζω ποίηση σημαίνει «είμαι έτοιμος να βγω από τα νερά μου, αφού δεν έχω ορίσει ποια είναι και αν έχω νερά».
Έτσι πρωτοαντίκρισα εγώ τα έργα της Ιωαννίδου: μορφές που προβάλλουν σαν κεραυνοί μέσα στο σκοτάδι, σαν μια έναρθρη φράση μέσα στο σάλαγο της τρικυμίας.
Αναμφίβολα, στη σπουδή που έκανε στη θεατρολογία, μπορεί κανείς να εντοπίσει το ενδιαφέρον της για την αναπαράσταση της κίνησης, θεματική που συνέχισε να διερευνά στις απεικονίσεις ηθοποιών και χορευτών. Με καθαρά μοντερνιστικές αναγωγές, που απηχούν διδάγματα του Ματίς ή το αδρό αίσθημα της μεγάλης μας χαράκτριας Βάσως Κατράκη, αποδίδει τα σώματα χωρίς φτιασίδια, μόνο με τη δύναμη του χρώματος, συχνά με το περίγραμμα. Όμως, είναι δεμένη με την παράδοση τόσο στη σύλληψη όσο και στην τεχνική: κρατά τον εσωτερικό ρυθμό του κλασικού κόσμου μην έχοντας καμία διάθεση να κρίνει τον θεό και τον κόσμο (θα έλεγα μάλιστα ότι το βλέμμα της σμίλεψε ο χώρος δουλειάς της, το εργαστήριό της στην ποδιά της Ακρόπολης).
Στον αστερισμό των επτά σωζόμενων τραγωδιών του Σοφοκλή, η Αντιγόνη είναι το λαμπρότερο αστέρι και σε αυτήν η καλλιτέχνις αφιερώνει τα περισσότερα έργα της. Ερχόμενος σε επαφή με την τραγωδία του Σοφοκλή, κανένας ποτέ δεν θα σταθεί στη λυπηρή πλευρά του έργου. Μάλλον θα κλείσει στον θαυμασμό του για την ηρωίδα.
Όλοι οι ήρωες της Ιωαννίδου προβάλλουν γενναίοι μέσα στην ήττα τους και όλοι παλεύουν μέσα στη μοναξιά που απαιτεί ο ηρωισμός τους.
Στον Αίαντα, ο Σοφοκλής βάζει τον Χορό να περιγράψει τη στάση του ήρωα με έναν όρο που δεν συναντούμε αλλού στην αρχαία ελληνική γραμματεία: Οἰβώτας – κι εννοεί αυτόν που η καρδιά του βόσκει στη μοναξιά» (στιχ. 614-5 από Ζακλίν ντε Ρομιγί στο Αρχαία Ελληνική Τραγωδία). Αυτός ο όρος, νομίζω, καταυγάζει την απομόνωση και τη δραματική έκφραση στο έργο της δημιουργού.
Η Μάτω Ιωαννίδου επιχείρησε να υποτάξει το χυμώδες δραματουργικό σύμπαν σε μια γλώσσα δυνατή που δεν κραυγάζει, στέρεα δομημένη και γεωμετρικά αυστηρή στα μέσα της∙ το καθένα με τη δική του παρουσία και οντότητα κι έπειτα όλα μαζί, τα έργα της λειτουργούν ως μία σύνοψη μιας αυτοελεγμένης, και γι’ αυτό απελευθερωτικής, δραματικότητας του ελάχιστου. Η τέχνη φανερώνει εδώ την παρουσία μια άλλης πράξης που αποτολμά το μέγιστο μέσω της μιας και μόνης εικόνας.
Η γλώσσα των τραγικών ποιητών έχει πολλές πλευρές, αμέτρητες όψεις που λάμπουν στο φως της αφοσιωμένης ανάγνωσης, δείχνοντας την παλλόμενη ζωή των χρωμάτων, την παλλόμενη αλήθεια της ζωής. Η τελευταία – και πιο ώριμη νομίζω - δουλειά της ζωγράφου δεν είναι απλώς δημιούργημα των μεγάλων ωρών της ποίησης. Στα μάτια του θεατή ξετυλίγεται κι αυτή ως ένα δρώμενο, μία τελετουργία.
Το κοινό που θα έρθει σε επαφή με την ποίηση της ζωγράφου, πρόκειται να γνωρίσει μια Μεγάλη Μεταφράστρια των αρχαίων μορφών και οραμάτων στην εικαστική μας γλώσσα.
Η ταυτότητα της εικαστικού
Η Μάτω Ιωαννίδου σπούδασε γαλλική φιλολογία και θεατρολογία (Σορβόννη 1978-1985) και ζωγραφική στην Ανώτατη Σχολή Καλών Τεχνών του Παρισιού (εργαστήρια R. Plin και J. Betholle, 1981-1985). Έχει πραγματοποιήσει πολυάριθμες ατομικές εκθέσεις ζωγραφικής: ΤΡΙΤΟ ΜΑΤΙ 1988, Αθήνα, ΑΙΘΟΥΣΑ ΤΕΧΝΗΣ ΝΑΥΠΛΙΟΥ 1989, Ναύπλιο, ΆΔΥΤΟ 1990, Αθήνα, ANNYBALTA, 1994, Θεσσαλονίκη, ΓΚΑΛΕΡΙ 3, 1995, Αθήνα, ART TOWER, 2001, Αθήνα, ASTRA Γκαλερί, 2003, ADAM GALLERY, 2006, Αθήνα, ADAM GALLERY 2008, Αθήνα, ΓΚΑΛΕΡΙ ΤΗΣ ΈΡΣΗΣ, 2012, Αθήνα, AΓΚΑΘΙ-ΚΑΡΤΑΛΟΣ,Αθήνα,2014, AΓΚΑΘΙ-ΚΑΡΤΑΛΟΣ, Αθήνα 2017,ΚΑΦΕ ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΚΟΥ ΜΟΥΣΕΙΟΥ, Αθήνα, 2017, DEPOTGALLERY, Αθήνα, 2018, ARTAPPEL GALLERY, Αθήνα, 2021. Έχει συνεργασθεί με το Ταμείο Αρχαιολογικών Πόρων για την παραγωγή πιστών αντιγράφων ψηφιδωτών στα πωλητήρια των Εθνικών Μουσείων. Επίσης, σε συνεργασία με το Βυζαντινό και Χριστιανικό Μουσείο της Αθήνας, έχει σχεδιάσει το «Παιχνίδι του Ψηφιδωτού» για παιδιά, που διατίθεται στα πωλητήρια Βυζαντινών Μουσείων. Από το 1999 έως σήμερα έχει σκηνοθετήσει παραστάσεις θεάτρου δρόμου για παιδιά, βασισμένες σε γνωστά ή πρωτότυπα παραμύθια. Από το 1997 μέχρι και το 2011 ίδρυσε, διηύθυνε και δίδαξε ζωγραφική και ψηφιδωτό στα Εικαστικά Εργαστήρια «Λέσχη».
«Μίμησις πράξεως» Ωδείον Αθηνών, Πολυχώρος Ω, Ρηγίλλης & Βασ. Γεωργίου Β’ 17-19. Εγκαίνια Έκθεσης: Δευτέρα 6 Νοεμβρίου 2023, 19:00. Διάρκεια& ώρες λειτουργίας: Δευτέρα 6 - Τρίτη 21 Νοεμβρίου 2023, καθημερινά πλην Κυριακής, 13:00-21:00.
Θεατρικό δρώμενο: Σάββατο 11/11, 19:30, Πέμπτη 16/11, 20:30, Σάββατο 18/11, 19:30. Διάρκεια: περ. μία ώρα. Υπεύθυνη δρώμενου: Ελεάνα Τσίχλη, καθηγήτρια Δραματικής Σχολής Ωδείου Αθηνών. Φωτισμοί: Φωτεινή Ματζόγλου, Σκηνογράφος.
Η είσοδος στην έκθεση είναι ελεύθερη για το κοινό