Διακεκριμένοι αρχιτέκτονες από το Λονδίνο, την Κοπεγχάγη, το Τόκυο, την Ιερουσαλήμ και ασφαλώς την Αθήνα και την Θεσσαλονίκη μοιράστηκαν στη σκηνή της φετινής ΕΣΩ το όραμά τους, τις καινοτόμες σχεδιαστικές πρακτικές τους, τους προβληματισμούς τους και, φυσικά, τα σχέδια τους για την αναθεώρηση και τον επανασχεδιασμό των σύγχρονων μητροπόλεων αλλά και της υπαίθρου. Ουτοπικές προσεγγίσεις της αστικής ζωής, βιώσιμες, συμμετοχικές και τοποειδικές σχεδιαστικές προσεγγίσεις, η επανακατοίκηση χώρων μετάβασης στη σύγχρονη πόλη αλλά και η επανασύνδεση της αρχιτεκτονικής με τις εικαστικές τέχνες ήταν μερικά μόνο από τα θέματα που απασχόλησαν τους προσκεκλημένους ομιλητές της φετινής διοργάνωσης. Κορυφαία στιγμή της ημερίδας, για μια ακόμη χρονιά, η πέμπτη, κατά σειρά, απονομή των βραβείων Archisearch Lifetime Achievement Awards, που πραγματοποιήθηκε σε κλίμα συγκίνησης, τιμώντας, για τη συνολική προσφορά τους, τρεις σπουδαίους αρχιτέκτονες και δασκάλους, τον Δημήτρη Αντωνακάκη, τον Δημήτρη Φιλιππίδη και τον Κυριάκο Κυριακίδη, καθώς και την σημαντική ζωγράφο, εικαστικό και ακαδημαϊκό Ρένα Παπασπύρου.
Η ΕΣΩ 2023 πραγματοποιήθηκε σε παραγωγή της Design Ambassador με επιμέλεια περιεχομένου από το Archisearch. Την εκδήλωση παρουσίασαν η Δανάη Μακρή, Επικεφαλής περιεχομένου της Design Ambassador, και ο Νικόλας Μπαρελιέ, αρχιτέκτονας, ιδρυτής του clothing brand SCALA και μόνιμος συνεργάτης της Design Ambassador.
Το MULTIVERSE της ΕΣΩ 2023 άνοιξε η αρχιτέκτονας, ερευνήτρια και ακαδημαικός Μυρτώ Κιούρτη, με το ερώτημα “Ποια πόλη θέλουμε”, προτρέποντας τους αρχιτέκτονες να μεταμορφωθούν από γλύπτες σε σκηνοθέτες – ψυχαναλυτές που σχεδιάζουν τους κανόνες που συνθέτουν τις διαφορετικότητες των ανθρώπων σε ένα ενιαίο όλον, την πόλη.
Στη συνέχεια της ημερίδας, τον λόγο πήρε ο Γιώργος Μπάτζιος, αρχιτέκτονας και ιδρυτής των Georges Batzios Architects,. Παρουσιάζοντας μια σειρά από σημαντικά έργα του γραφείου, ο Μπάτζιος προσέγγισε την αρχιτεκτονική ως καλλιτεχνική διεργασία προτείνοντας τρόπους απελευθέρωσής της από τα δεσμά της λειτουργικότητας και των πολεοδομικών κανονισμών.
Επόμενος ομιλητής, ο Γιώργος Τσολάκης, αρχιτέκτονας και ιδρυτής του γραφείου Tsolakis Architects που τα τελευταία 12 χρόνια έχει σχεδιάσει και υλοποιήσει πλήθος σημαντικών κτηρίων στην Αθήνα και την υπόλοιπη Ελλάδα με αποκορύφωμα την πρόσφατη νίκη του γραφείου στον αρχιτεκτονικό διαγωνισμό για το Αρχαιολογικό Μουσείο στην Ακαδημία Πλάτωνος. Ο Γιώργος Τσολάκης μίλησε για την αγωνία της μορφογένεσης, κατά τη σχεδιαστική διαδικασία, αναλύοντας πως το γραφείο του χρησιμοποιεί ως συνθετικό εργαλείο το κενό για την παραγωγή του πλήρους.
Επόμενος ομιλητής ο Γιώργος Αρμάος, διευθυντής της γκαλερί Gagosian στο Λονδίνο, ο οποίος μίλησε για έναν αιώνα διαχωρισμού της αρχιτεκτονικής από τις εικαστικές τέχνες και περιέγραψε την εποχή που διανύουμε τώρα ως το κομβικό σημείο όπου οι κανόνες συνεργασίας μεταξύ τους πρέπει να εφευρεθούν ξανά.
Σειρά στη σκηνή της ΕΣΩ είχε το πρώτο πάνελ της ημερίδας με τίτλο Back to Basics, συντονιστή τον Στάθη Καλύβα, συγγραφέα και καθηγητή Πολιτικής Επιστήμης στο Πανεπιστήμιο της Οξφόρδης, και ομιλητές τον Μιχάλη Ραυτόπουλο, αρχιτέκτονα και ιδρυτικό μέλος του γραφείου AREA, τον Μanuel Aires Mateus, αρχιτέκτονα και ιδρυτή του γραφείου Francisco Aires Mateus Arquitectos, την Momoyo Kaijima, αρχιτέκτονα και συνιδρύτρια του γραφείου ATELIER BOW WOW και τον Ιάσονα Τσάκωνα, επιχειρηματία και ιδρυτή της εταιρείας ανάπτυξης ακινήτων Oliaros.
Η συζήτηση κινήθηκε γύρω από το μέλλον του ελληνικού τουρισμού χρησιμοποιώντας ως παράδειγμα μελέτης την περίπτωση της Σίφνου με αφορμή το νέο σχέδιο οικιστικής ανάπτυξης που ετοιμάζεται να εφαρμόσει η Oliaros στο νησί με αδιαπραγμάτευτη προϋπόθεση την ένταξη των νεών κατοικιών στο φυσικό τοπίο και το τοπικό ιδίωμα του νησιού, αναγνωρίζοντας, μέσα από εξονυχιστική έρευνα, την δεκτικότητα και τα όρια του τόπου στις αλλαγές. Εξαιρετικής σημασίας κρίθηκε η λειτουργία του αρχιτέκτονα ως διπλωμάτη – διαμεσολαβητή – εκπαιδευτικού για τα διάφορα εμπλεκόμενα μέρη ενός τέτοιου αναπτυξιακού σχεδίου: την τοπική κοινότητα, τους νέους κατοίκους, τη δημοτική αρχή και τους επενδυτές. Οι εμπλεκόμενοι αρχιτέκτονες καλούνται να αναγνωρίσουν και να εκτιμήσουν την εγγενή ομορφιά του νησιού, να αποστασιοποιηθούν από μια σχεδιαστική πρακτική “από τα πάνω” και να αποκηρύξουν την ιδέα πως η βιομηχανία φιλοξενίας οφείλει να προσανατολίζεται αποκλειστικά προς την άνεση των επισκεπτών εκπαιδεύοντας τους τελευταίους, μέσω των παρεχόμενων υποδομών, στο πως να συμβαδίζουν με τους ρυθμούς ζωής του τόπου.
Στη συνέχεια, της ημερίδας, τον λόγο παρέλαβε ο αρχιτέκτονας Arthur Mamou Mani η πρακτική του οποίου επικεντρώνεται στον παραμετρικό σχεδιασμό για την παραγωγή μιας βιώσιμης αρχιτεκτονικής που εγείρει την περιέργεια και το δέος.
Στη συζήτηση που ακολούθησε με τον αρχιτέκτονα και ιδρυτή της ECOWEEK, Ηλία Μεσσίνα, ο Arthur Mamou Mani τόνισε πως ο παραμετρικός σχεδιασμός προκύπτει ως ατέρμονος συλλογικός αγώνας και όχι ως επιβολή της ιδέας ενός συγκεκριμένου σχεδιαστή οδηγώντας σε μια κάθαρση που απελευθερώνει τον αρχιτέκτονα από την αλαζονεία του καθολικού δημιουργού.
Λίγο πριν το διάλειμμα της ημερίδας πραγματοποιήθηκε η πέμπτη, κατά σειρά, απονομή των Βραβείων Συνολικής Προσφοράς Archisearch (Archisearch Lifetime Achievement Awards).
Στη σκηνή της ΕΣΩ, ανέβηκε, πρώτος, ο καλλιτέχνης Ηλίας Παπαηλιάκης ο οποίος προλόγισε και παρέδωσε το βραβείο στην εικαστικό, ακαδημαϊκό και δασκάλα του στην ΑΣΚΤ της Αθήνας, Ρένα Παπασπύρου, η οποία υπήρξε η πρώτη γυναίκα καθηγήτρια που διηύθυνε Εργαστήριο στην ιστορία της Σχολής. Με βασικό ερμηνευτικό εργαλείο την τεχνική της αποτοίχισης, η Παπασπύρου δουλεύει με θραύσματα από ευρεθέντα, προκατασκευασμένα υλικά τα οποία αποσπά από το σώμα της πόλης.
Ρένα Παπασπύρου: “Η ύλη είναι φορέας του χρόνου. Ο χώρος του κάθε κάτοικου είναι οι επιφάνειες που τον περιβάλλουν: οι τοίχοι του, το χαρτί που γράφει, η επιφάνεια του τραπεζιού και το πατημένο κουτάκι της μπίρας που ήπιε. Αξίζει να δώσουμε στις εικόνες του υποσυνειδήτου τη θέση που τους αρμόζει στη καθημερινή μας ζωή.”
Σε συνεχή ανοιχτό διάλογο με το «τοπίο της πόλης», η Παπασπύρου μοιάζει να διασπά το αρχιτεκτόνημα στα δομικά του μέρη, απελευθερώνοντας «εικόνες στην ύλη» και αναδεικνύοντας «επεισόδια» της ζωής μιας επιφάνειας μέσα από τη λειτουργία του ελεύθερου συνειρμού.
Αμέσως μετά, στη σκηνή της ΕΣΩ ανέβηκε ο αρχιτέκτονας και ακαδημαϊκός Παναγιώτης Πάγκαλος ο οποίος προλόγισε και παρέδωσε τα βραβεία Συνολικής Προσφοράς σε τρεις σπουδαίους αρχιτέκτονες και δασκάλους της γενιάς τους: τον Δημήτρη Αντωνακάκη, τον Δημήτρη Φιλιππίδη και τον Κυριάκο Κυριακίδη.
Η Σουζάνα και ο Δημήτρης Αντωνακάκης ανήκουν, αναμφίβολα, στο πάνθεο της εγχώριας αρχιτεκτονικής σκηνής επιτελόντας το έργο τους με συνείδηση, λογισμό και ευαισθησία.
Δημήτρης Αντωνακάκης: “Να στρέψουμε την προσοχή μας από τον αρχιτέκτονα στην αρχιτεκτονική δημιουργία και τον δημόσιο χώρο της πόλης.”
Αναζήτησαν, με πάθος, την ποιητική διάσταση του χώρου και στοχάστηκαν, επίμονα, πάνω στην οντολογία του κατοικείν σε άρρηκτη σύνδεση με τον άνθρωπο. Οι έννοιες όριο – μέτρο – παύση ορίζουν τις ποιότητες της αρχιτεκτονικής τους γραφής που διαμεσολαβήθηκε ως διαλογικός δεσμός ανάμεσα στο θηλυκό και στο αρσενικό, στο άυλο και στο υλικό, στο λυρικό και στο ρεαλιστικό, στο φαντασιακό και στο πραγματικό.
Ο Δημήτρης Φιλιππίδης έχει πολλές ιδιότητες αλλά πάνω από όλα είναι ένας «απτόητος και αμετανόητος» συλλέκτης αρχιτεκτονικών ιστοριών με στόχο «την αντίκρουση προκαταλήψεων και την αντιμετώπιση της άγνοιας που συχνά παρατηρείται στη περιοχή της αρχιτεκτονικής».
Δημήτρης Φιλιππίδης: “Αν δεν είσαι πρόθυμος να συγκινηθείς, κανένας τόπος δεν πρόκειται να τραβήξει την προσοχή σου.”
Συγγραφέας και επιμελητής άνω των εξήντα βιβλίων, ο Φιλιππίδης ενδιαφέρθηκε ιδιαίτερα για την «πολλαπλότητα και την πηγαία πολυπλοκότητα» της ανώνυμης ελληνικής αρχιτεκτονικής και το πως αυτή μπορεί να εμπλουτίσει, δραστικά, με «άμεσες, πρωτότυπες και τολμηρές λύσεις» την επώνυμη αρχιτεκτονική θεωρία και πράξη.
Επιβεβαιώνοντας τη παράδοση των ‘μεγάλων’ Αλεξανδρινών, ο Κυριάκος Κυριακίδης διετέλεσε, για δέκα χρόνια, επιμελητής της Έδρας Οικοδομικής του ΕΜΠ ενώ, παράλληλα, ίδρυσε το δικό του αρχιτεκτονικό γραφείο μαζί με την επίσης αρχιτέκτονα σύντροφό του Αντέλα Παΐζη.
Κυριάκος Κυριακίδης: “Πυλώνες της αρχιτεκτονικής μου ήταν οι γνώσεις. Αυτές που έπαιρνα κυρίως από τους συναδέλφους.”
Στυλοβάτης του Ελληνικού Ινστιτούτου Αρχιτεκτονικής (ΕΙΑ) επί σειρά ετών έδωσε μάχη για την ανάδειξη της σύγχρονης ελληνικής αρχιτεκτονικής. Η ανθρώπινη εμπειρία και η κλίμακα του σώματος αποτέλεσαν οδηγούς για το σχεδιασμό του γραφείου που ειδικεύθηκε στο σχεδιασμό νοσοκομειακών κτηρίων δίνοντας έμφαση στην απλότητα, τη λειτουργικότητα και τις καθαρές γεωμετρικές φόρμες στο σχεδιασμό.
Αμέσως μετά τις βραβεύσεις, τον λόγο πήρε ο Kristian Villadsen, αρχιτέκτονας και διευθυντής του γραφείου GEHL στη Κοπεγχάγη που ειδικεύεται σε βιώσιμες στρατηγικές αστικής ανάπτυξης με ανθρωποκεντρική στόχευση. Στη συζήτηση που ακολούθησε με τον αρχιτέκτονα και ιδρυτή της ECOWEEK, Ηλία Μεσσίνα, και τον Σπύρο Πέγκα, υποψήφιο δήμαρχο Θεσσαλονίκης, ο Villadsen υπερθεμάτισε την ανάγκη υιοθέτησης συμμετοχικών διαδικασιών σχεδιασμού στις αστικές αναπλάσεις όπου οι αρχιτέκτονες, οι πολίτες, η δημοτική αρχή και οι λοιποί θεσμικοί φορείς θα συνεργάζονται και θα συναποφασίζουν το μέλλον των γειτονιών και των πόλεων.
Επόμενη ομιλήτρια η αρχιτέκτονας Χρύσα Σταματοπούλου απο το γραφείο GRIMSHAW Architects η οποία παρουσίασε, διεξοδικά, τη μεθοδολογία σχεδιασμού του γραφείου σε μια σειρά έργων μεταφορών και υποδομών σημειώνοντας πως η έμφαση δίνεται στη κατασκευή της εμπειρίας του ταξιδιώτη καθώς και στη διασύνδεση των επιμέρους σταθμών μεταξύ τους και με τον αστικό ιστό τριγύρω.
Το πρόγραμμα της 11ης ημερίδας ΕΣΩ έκλεισε με την ομιλία του Yoshiharu Tsukamoto, αρχιτέκτονα και συνιδρυτή του ATELIER BOW WOW, πάνω στη σχέση της ελληνικής παραδοσιακής αρχιτεκτονικής, έχοντας ως παράδειγμα αναφοράς το έργο του Δημήτρη Πικιώνη, με την ιαπωνική αρχιτεκτονική φιλοσοφία. Ο Tsukamoto παρουσίασε μια σειρά σχεδιαστικών πονημάτων στην ύπαιθρο της Ιαπωνίας ως πρότυπα παραδείγματα για την αναθεώρηση του τρόπου σχεδιασμού της ελληνικής υπαίθρου με έμφαση στα ευάλωτα νησιωτικά οικοσυστήματα.
Προτείνοντας έναν ενεργό ρόλο για τον αρχιτέκτονα-σχεδιαστή, που γίνεται μάστορας και μετέχει ισάξια στη κατασκευαστική διαδικασία του κτηρίου, ο Tsukamoto προέτρεψε σε μια αρχιτεκτονική σύνθεση ως εμπειρία κοινή όπου το συλλογικό παράγει το ιδιωτικό και όχι το αντίστροφο. Στη σύντομη συζήτηση που ακολούθησε με τον συγγραφέα και καθηγητή Πολιτικής Επιστήμης στο Πανεπιστήμιο της Οξφόρδης, Στάθη Καλύβα, ο αρχιτέκτονας προέτρεψε, περεταίρω, στην άμεση επανασύνδεση των ανθρώπων με τη φύση, μέσα από την ενσώματη βιωμένη εμπειρία του οικοδομείν και απώτερο στόχο την επανανοηματοδότηση της ζωής.
Παρακολουθήστε το live streaming της ημερίδας ΕΣΩ 2023 στην Αίθουσα Αλεξάνδρα Τριάντη του Μεγάρου Μουσικής Αθηνών, εδώ!
Πληροφορίες
Τίτλος εκδήλωσης ΕΣΩ 2023 // MULTIVERSE
Τοποθεσία Αίθουσα Αλεξάνδρα Τριάντη, Μέγαρο Μουσικής Αθηνών
Ημερομηνία 24 Μαΐου 2023
Παραγωγή Design Ambassador
Επιμέλεια περιεχομένου Archisearch.gr
ΧΟΡΗΓΟΙ
ALUMIL - PLATINUM SPONSOR
ORAMA MINIMAL FRAMES - GOLD SPONSOR
ELVIAL - SILVER SPONSOR
EUROPΑ - BRONZE SPONSOR
ALUMINCO-DISTINCTIVE SPONSOR
GROUPPO CUCINE-GRAND SPONSOR
BENJAMIN MOORE-GRAND SPONSOR
ΜΑRMYK-GRAND SPONSOR
BLUM-GRAND SPONSOR
NEOKEM-GRAND SPONSOR
FURNITURE GALLERY-GRAND SPONSOR
ISOMAT-GRAND SPONSOR
SATO-GRAND SPONSOR
MARMOURIS-GRAND SPONSOR
MOCKUP-GRAND SPONSOR
MOLESKINE-GRAND SPONSOR
URBI & ORBI-GRAND SPONSOR & ΔΩΡΟΘΕΤΗΣ
TSIALOS-GRAND SPONSOR
NAFPLIOTIS GLASS-GRAND SPONSOR
LAFARGE-GRAND SPONSOR
MARAZZI-GRAND SPONSOR
ΗΡΑΚΛΗΣ-GRAND SPONSOR
B&O-GRAND SPONSOR
FOSS-GRAND SPONSOR
LG-TECHNOLOGY SPONSOR
THE MODERNIST-HOSPITALITY SPONSOR
SCENT LINQ-SCENT EXPERIENCE
ΔΕΛΟΥΔΗΣ-STAGE DESIGN
STAGE DESIGN OFFICE-STAGE DESIGN
ARCHITEΧTURE-ΔΩΡΟΘΕΤΗΣ
THE ARCHITECT SHOW-MEDIA SPONSOR
BUILD-BOUSSIAS COMMUNICATIONS-MEDIA SPONSOR
CONSTRUCTION-MEDIA SPONSOR
ARCHITECT-MEDIA SPONSOR
AKTO-ACADEMIC PARTNER
TAF-COFFEΕ SPONSOR