Αυτό τον καιρό το κρίσιμο θέμα στην Ελληνική κοινωνία είναι ο τρόπος εξόδου από το Γ΄ Μνημόνιο: Καθαρή Έξοδο βλέπει η μία πλευρά, Μη Καθαρή Έξοδο η άλλη. Το πολιτικό σύστημα προσπαθεί να βρει τρόπους να επικοινωνήσει τις απόψεις του με την κοινωνία καταφεύγοντας σε απλοποιήσεις. Η απλοποίηση τώρα παίρνει τη μορφή του χαρακτηρισμού του τρόπου εξόδου της χώρας από το Γ΄ Μνημόνιο. Στην πραγματικότητα η έξοδος θα είναι περίπλοκη συγκρινόμενη με την διαδικασία που ακολουθείτο στην περίπτωση των Μνημονίων. Σ’ αυτήν ορισμένα κέντρα εξουσίας, IMF (ΔΝΤ), Ευρωπαϊκή Επιτροπή, ΕΚΤ, και εσχάτως ο ESM όπως επίσης και οι Γάλλοι και οι Γερμανοί είχαν συμφωνήσει σε ένα πρόγραμμα επισκέψεων μίας επιτροπής όπως επίσης και σε μία λίστα προαπαιτούμενων που θα έπρεπε να επιτηρηθούν. Εάν η Ελλάδα τα συμπλήρωνε, προχωρούσε η καταβολή ορισμένων εκ των προτέρων δόσεων και εκτελούντο τα προγράμματα.
Τώρα η κατάσταση θ’ αλλάξει: Τα παραπάνω κέντρα εξουσίας θα συνεχίσουν να λειτουργούν, να έχουν διαφορετικούς βαθμούς ευθύνης και εντέλει να ενδιαφέρονται για τις Ελληνικές υποθέσεις. Όμως το σύστημα με το οποίο θα «περνάνε» οι απόψεις στην Ελληνική πλευρά δεν έχει συμφωνηθεί. Αυτό σημαίνει ότι η Ελληνική πλευρά θα μπορεί να αγνοεί τις απόψεις τους; Η απάντηση είναι αρνητική. Μέχρι το 2022 υπάρχει ένα συμφωνημένο δημοσιονομικό πρόγραμμα. Υποχρεώσεις έχουμε λοιπόν. Εάν όμως τις παραβιάζουμε τι θα συμβεί;
Χρηματοδότηση να μας διακόψουνε για να μας τιμωρήσουνε δε φαίνεται να υπάρχει! Όμως οι υποχρεώσεις θα συνεχίσουν να είναι ενεργές και υπάρχουν πολλοί τρόποι να μας το υπενθυμίζουν παρόλο που προφανώς θα υπάρχουν αρκετοί βαθμοί ελευθερίας στην Ελληνική πλευρά να αποφασίζει κυρίως σε δευτερεύουσες δράσεις και θέματα.
Με βάση λοιπόν αυτήν την πραγματικότητα τι θα έπρεπε να κάνουμε ως καλύτερη επιλογή;
α) Προφανώς να επιδιώξουμε να οριοθετήσουμε όσο το δυνατόν πιο γρήγορα τον τρόπο εξόδου και να μην το αφήνουμε την τελευταία στιγμή.
β) Να αποδεσμεύσουμε το θέμα της εξόδου από την ρύθμιση του χρέους: Οι λύσεις πακέτο δε βοηθούν την αδύνατη πλευρά (δηλαδή εμάς).
γ) Αφού περνάμε σε εποχή αυξημένων διεθνών επιτοκίων να κάνουμε την μέγιστη δυνατή χρήση του φθηνού δανεισμού που υπήρχε στο Γ΄ Μνημόνιο: Είναι ακατανόητο να επιστρέφουμε κεφαλαιακά (μάλλον γύρω στα 27 δις ευρώ) με κόστος 1% για να τα αντικαθιστούμε με κεφάλαια κόστους 4%.
δ) Το εσωτερικό «μαξιλαράκι» να έχει το μικρότερο δυνατό μέγεθος αφού στηρίζεται στην υπερφορολόγηση και στην στέρηση ρευστότητας από την Ελληνική οικονομία.
ε) Να μην μπει η Ελληνική πλευρά στον πειρασμό απομάκρυνσης από τα συμφωνηθέντα έτσι ώστε να είναι αποτελεσματικό το μικρότερο δυνατό «μαξιλάρι» ρευστότητας που συγκεντρώνουμε.
στ) Οι εκκρεμότητες στο τραπεζικό σύστημα να αντιμετωπιστούν με συστηματικό τρόπο σε βάθος χρόνου και ανεξαρτήτως του τρόπου εξόδου από το Γ΄ Μνημόνιο.
Η δεκαετία που έρχεται μπροστά μας έχει δύο μεγάλες προκλήσεις: την εξωτερική αστάθεια με τα ανατολικά μας σύνορα και την κάμψη του ρυθμού μεγέθυνσης που θα έλθει μετά τα δύο μεταμνημονιακά χρόνια. Όσο πιο προσεκτικοί είμαστε στο θέμα της Εξόδου, τόσο περισσότερες οικονομικές δυνάμεις θα έχουμε για να τις αντιμετωπίσουμε.