«Τόσο θαυμάσια θέα, τόση ποικιλία φυτών, απ’ όλα τα σημεία της γης μου στέλνουν φυτά. Από την Κίνα, τις Ινδίες, τη Συρία, την Αφρική, την Αγγλία». Από επιστολή της βασίλισσας Αμαλίας, 8 Ιουνίου 1850.
Ο «Εθνικός Κήπος, περίπατος μαθητείας και αλητείας» υπήρξε μία από τις πιο αγαπημένες φεστιβαλικές παραγωγές των τελευταίων ετών. Η ιδιαίτερη αυτή περιπατητική παράσταση του Θοδωρή Γκόνη παίχτηκε για πρώτη φορά το καλοκαίρι του 2017 και γνώρισε τόση επιτυχία που επαναλήφθηκε και την επόμενη χρονιά, στο πλαίσιο πάντα της ενότητας «Άνοιγμα στην πόλη». Μέσα από μια μεγάλη βόλτα στον Εθνικό Κήπο, το κοινό μπορούσε να μάθει όχι μόνο την ιστορία του ίδιου του Κήπου, αλλά και της βασίλισσας Αμαλίας και τελικά της ίδιας της πόλης της Αθήνας.
Ο Θοδωρής Γκόνης μαζί με τη συνδημιουργό και σκηνογράφο της παράστασης, Ελένη Στρούλια, συγκέντρωσαν το υλικό στο οποίο βασίστηκαν για τη δραματουργία της παράστασης, σε ένα βιβλίο που μόλις κυκλοφόρησε από τις εκδόσεις Άγρα.
Το βιβλίο με τίτλο «Εθνικός Κήπος. Περίπατος μαθητείας - 20+1 στάσεις» παρουσιάστηκε σε μία ειδική εκδήλωση στον χώρο απ’ όπου ξεκίνησε η ιστορία του, στο καφενείο του Εθνικού Κήπου.
Για το βιβλίο μίλησαν ο ιστορικός Βάσιας Τσοκόπουλος, ο συγγραφέας και δημοσιογράφος Νίκος Βατόπουλος και οι δύο συγγραφείς του βιβλίου, ενώ αποσπάσματα από το βιβλίο διάβασαν οι ηθοποιοί της παράστασης, Ελένη Κοκκίδου, Χρήστος Χατζηπαναγιώτης και Θανάσης Δήμου.
Στο βιβλίο, εκτός από πρωτότυπα κείμενα και εικόνες της εποχής που χρησιμοποιήθηκαν και στην παράσταση, υπάρχουν και πρωτότυπες νυχτερινές φωτογραφίες του Εθνικού Κήπου, που τραβήχτηκαν ειδικά για την έκδοση από τον φωτογράφο Στράτο Καλαφάτη.
Ο ιστορικός Εθνικός Κήπος
Ο πρώτος οργανωμένος χώρος διακοσμητικού πρασίνου της Νεότερης Ελλάδας, επίσημα χαρακτηρισμένος ως ιστορικός τόπος. Ένα «μάτι του κυκλώνα» στο κέντρο της Αθήνας: Αυτό το σημείο νηνεμίας που τριγυρίζεται από τη μνήμη, την ιστορία, την ένταση της πόλης και των ανθρώπων της. Εκεί όπου η ζωή ησυχάζει, χωρίς να ησυχάζει ποτέ.
Γύρω απ’ τα σιντριβάνια, τις τουαλέτες, τα μονοπάτια και τους θάμνους, ποιητές και περιπατητές, κατατρεγμένοι και ερωτευμένοι, φυγαδευμένοι βουλευτές, τουρίστες, άστεγοι, αθλούμενοι, παιδιά, κρυφές ματιές και συναλλαγές. Εθνικός, Κρατικός / Δημόσιος, Βασιλικός, ο Κήπος βαφτίζεται ανάλογα με το πολίτευμα της χώρας. Τώρα ανοιχτός για όλους από την ανατολή μέχρι τη δύση του ήλιου. Άλλοτε η είσοδος στο κοινό δεν επιτρεπόταν παρά ελάχιστες μέρες το χρόνο όταν έλειπαν οι βασιλείς από τ’ ανάκτορα.
«Μέσα στους μαιάνδρους του Κήπου χαθήκαμε, βγήκαμε αλλού, καταλάβαμε γρήγορα πως δεν είναι η σκιά των δέντρων που μας σκιάζει αλλά η σκιά της Βουλής, και πως η γειτνίαση του Κήπου και της Βουλής είναι μοιραία, ο Κήπος ζει την κοινή μοίρα, τις περιπέτειες της εθνικής και πολιτικής μας ζωής.
Περπατώντας κανείς με σκοπό ή ασκόπως, συναντά τις προτομές του Διονυσίου Σολωμού, του Αριστοτέλη Βαλαωρίτη, του Ζαν Μορεάς, αλλά και του Ιωάννη Καποδίστρια, του Ελβετού τραπεζίτη Ιωάννη Εϋνάρδου και του συνθέτη του ολυμπιακού ύμνου Σπυρίδωνα Φιλίσκου Σαμάρα.
Άλλες μορφές, αόρατες, αλλά επίμονα παρούσες, η απαρηγόρητη βασίλισσα Αμαλία, ο Όθων, οι βασιλικές οικογένειες, ο Βαυαρός γεωπόνος Φρειδερίκος Σμιτ, ο κηποτεχνίτης Φρανσουά Λουί Μπαρώ, που έφεραν απ’ όλο τον κόσμο τα πεντακόσια είδη φυτών με τα διπλά και τρίδιπλα ονόματά τους.
Αυτά και χίλια δυό άλλα σε έναν περίπατο που επιθυμεί να μιλήσει για ένα κομμάτι της ιστορίας μας, αξιοποιώντας το πλεονέκτημα της οδοιπορίας, τη γαλήνη και την ανοιχτωσιά του Κήπου. Υλικά, τα κείμενα και τα ντοκουμέντα των μόνιμων κατοίκων του, των ποιητών, των πολιτικών, των βοτανολόγων και μηχανικών που τον διαμόρφωσαν. Ένας τουριστικός οδηγός συνάντησης των μεν με τους δε».