Ο σέρπα Tshiring Jangbu δεν μπορεί να ξεχάσει το νεκρό σώμα που είδε λίγα μέτρα από την κορυφή του όρους Λότσε στα Ιμαλάια τον Μάιο του 2012.
Ο Νεπαλέζος εργαζόταν ως οδηγός για έναν Γερμανό ορειβάτη που προσπαθούσε να ανέβει στο τέταρτο ψηλότερο βουνό του κόσμου.
Το σώμα που εμπόδιζε το μονοπάτι τους ανήκε στον Milan Sedlacek, έναν Τσέχο ορειβάτη που είχε σκοτωθεί μόλις λίγες μέρες νωρίτερα» αναφέρει το BBC.
Το σώμα εκείνο έμεινε εκεί που ήταν - και κάθε ορειβάτης που ανέβαινε στο όρος Λότσε έκτοτε, χρειαζόταν «να το προσπεράσει».
Δώδεκα χρόνια αργότερα ο Tshiring Jangbu Sherpa επέστρεψε για να ανασύρει το σώμα του ορειβάτη εκείνου, ως μέλος μιας ομάδας δώδεκα στρατιωτικών και 18 σέρπα που αναπτύχθηκαν από τον στρατό του Νεπάλ για να «καθαρίσουν» από τις σορούς τα ανώτερα επίπεδα στα Ιμαλάια.
Περισσότεροι από 300 θάνατοι έχουν καταγραφεί στην περιοχή του Έβερεστ από τότε που άρχισαν να κρατούνται αρχεία για την ορειβασία εκεί πριν από περίπου έναν αιώνα, και πολλά από αυτά τα πτώματα παραμένουν εκεί μέχρι σήμερα.
Ο αριθμός των νεκρών αυξάνεται συνεχώς: Οκτώ άνθρωποι έχουν σκοτωθεί μέχρι στιγμής φέτος και 18 πέθαναν το 2023, σύμφωνα με το τμήμα τουρισμού του Νεπάλ.
Η κυβέρνηση ξεκίνησε για πρώτη φορά την εκστρατεία καθαρισμού το 2019. Φέτος ήταν η πρώτη φορά που οι αρχές έθεσαν στόχο να ανασύρουν πέντε πτώματα από τη λεγόμενη «ζώνη θανάτου», σε υψόμετρο 8.000 μέτρων και πάνω.
Στο τέλος η ομάδα - που συντηρούνταν με νερό, σοκολάτα και sattu, ένα μείγμα από ρεβίθια, κριθάρι και αλεύρι σίτου - ανέσυρε τέσσερα πτώματα.
Ένας σκελετός και 11 τόνοι σκουπιδιών αφαιρέθηκαν επίσης από χαμηλότερες τοποθεσίες, μετά από μια επιχείρηση 54 ημερών που ολοκληρώθηκε στις 5 Ιουνίου.
«Το Νεπάλ υφίσταται αντιδράσεις για τα σκουπίδια και τα πτώματα που έχουν μολύνει τα Ιμαλάια σε τεράστιο βαθμό», δήλωσε ο Ταγματάρχης Aditya Karki, επικεφαλής της φετινής επιχείρησης, στο BBC Nepali. Η εκστρατεία στοχεύει επίσης στη βελτίωση της ασφάλειας για τους ορειβάτες.
Ο Maj Karki λέει ότι πολλοί τρομάζουν από τη θέα των σορών - πέρυσι, ένας ορειβάτης δεν μπορούσε να κινηθεί για μισή ώρα αφού συνάντησε ένα πτώμα στο δρόμο για το Έβερεστ.
Το κόστος και οι τεράστιες δυσκολίες για την επιχείρηση καθαρισμού
Πολλοί άνθρωποι δεν έχουν την πολυτέλεια να ανασύρουν τα πτώματα συγγενών τους που πεθαίνουν σε βουνά στο Νεπάλ.
Ακόμα κι αν έχουν τα οικονομικά μέσα, οι περισσότερες ιδιωτικές εταιρείες αρνούνται να βοηθήσουν στη συλλογή των σορών από τη ζώνη του θανάτου γιατί είναι πολύ επικίνδυνο.
Ο στρατός διέθεσε πέντε εκατομμύρια ρουπίες (δηλαδή περίπου 37.400 δολάρια) φέτος για να ανασύρει κάθε πτώμα.
Δώδεκα άτομα χρειάζονται για να μεταφέρουν μία σορό από τα 8.000 μέτρα, με το καθένα από αυτά να χρειάζεται τέσσερις φιάλες οξυγόνου. Κάθε φιάλη από αυτές κοστίζει περισσότερα από 400 δολάρια, που σημαίνει ότι χρειάζονται 20.000 δολάρια μόνο για το οξυγόνο.
Κάθε χρόνο, υπάρχει μόνο ένα παράθυρο περίπου 15 ημερών κατά το οποίο οι ορειβάτες μπορούν να ανεβαίνουν και να κατεβαίνουν από τα 8.000 μέτρα, καθώς οι άνεμοι επιβραδύνονται κατά τη μετάβαση μεταξύ των κύκλων ανέμου. Στη ζώνη θανάτου, η ταχύτητα του ανέμου συχνά ξεπερνά τα 100 χλμ. την ώρα.
Μετά τον εντοπισμό των σορών, η ομάδα εργαζόταν κυρίως κατά τη διάρκεια της νύχτας, ώστε να μην ενοχλεί τους ορειβάτες που κατευθύνονταν στην κορυφή. Στην περιοχή του Έβερεστ, που αποτελείται επίσης από το Λότσε και το Nuptse, υπάρχει μόνο μία σκάλα και ένα σχοινί για άτομα που ανεβοκατεβαίνουν από την κατασκήνωση βάσης.
«Ήταν πολύ δύσκολο να φέρουμε πίσω τα πτώματα από τη ζώνη του θανάτου», λένε όσοι συμμετείχαν στην αποστολή και περιγράφουν πως έναν εμετό με ξινό νερό πολλές φορές. Άλλοι έβηχαν ασταμάτητα και άλλοι είχαν πονοκεφάλους επειδή βρίσκοταν επί μακρόν σε πολύ μεγάλο υψόμετρο.
Στα 8.000 μέτρα, ακόμη και οι πιο έμπειροι Σέρπα μπορούν να μεταφέρουν μόνο μέχρι 25 κιλά.
Μιλώντας για εκείνο το πτώμα που επί δώδεκα χρόνια παρέμενε κοντά στην κορυφή του Λότσε, στα 8.516 μέτρα, ο Σέρπα είπε ότι αποχρωματίστηκε λόγω της έκθεσης στον ήλιο και το χιόνι. Το μισό σώμα ήταν θαμμένο στο χιόνι. Και οι τέσσερις σοροί των ορειβατών που ανασύρθηκαν βρέθηκαν στην ίδια θέση που είχαν πεθάνει.
Η παγωμένη τους κατάσταση σήμαινε ότι τα άκρα τους δεν μπορούσαν να κινηθούν, καθιστώντας τη μεταφορά ακόμη πιο δύσκολη.
Ο νόμος του Νεπάλ ορίζει ότι όλα τα σώματα πρέπει να παραμείνουν στην καλύτερη κατάσταση προτού επιστραφούν στις αρχές – οποιαδήποτε ζημιά μπορεί να οδηγήσει σε κυρώσεις.
Η ομάδα καθαρισμού διοργάνωσε ένα σύστημα σχοινιών για να κατεβάσει σταδιακά τα σώματα, γιατί δεν ήταν δυνατό να τα σπρώξουν από πίσω ή να τα τραβήξουν από μπροστά.
Μερικές φορές, τα πτώματα κολλούσαν στο βραχώδες, παγωμένο έδαφος και το να τα τραβήξουν ξανά έξω ήταν ένα επίπονο έργο. Χρειάστηκαν 24 ώρες ασταμάτητα για να μεταφερθεί η σορός που εικάζεται ότι ανήκει στον Τσέχο ορειβάτη στην πλησιέστερη κατασκήνωση, η οποία απέχει μόλις 3,5 χιλιόμετρα, λέει ο Σέρπα στο BBC.
Στη συνέχεια, η ομάδα πέρασε άλλες 13 ώρες για να κατεβάσει το σώμα σε άλλο στρατόπεδο, χαμηλότερα.
Αμέσως μετά, οι σοροί μεταφέρθηκαν στο Κατμαντού με ελικόπτερο, αλλά αυτό πραγματοποιήθηκε μόλις πέντε ημέρες αργότερα, αφού η ομάδα είχε κολλήσει στην πόλη Namche λόγω της κακοκαιρίας.
Πώς γίνεται η ταυτοποίηση των σορών
Οι τέσσερις σοροί και ο σκελετός που ανασύρθηκαν βρίσκονται σε νοσοκομείο στο Κατμαντού.
Ο στρατός εντόπισε έγγραφα ταυτότητας σε δύο από τα πτώματα – τον Τσέχο ορειβάτη Milan Sedlacek και τον Αμερικανό ορειβάτη Ronald Yearwood, ο οποίος πέθανε το 2017. Η κυβέρνηση του Νεπάλ αναμένεται να επικοινωνήσει με τις αντίστοιχες πρεσβείες.
Η διαδικασία ταυτοποίησης των άλλων δύο σορών βρίσκεται σε εξέλιξη. Ορειβάτες και οδηγοί Σέρπα παρακολουθούν τις τοποθεσίες και τις πιθανές ταυτότητες των χαμένων ορειβατών, έτσι έχουν δώσει πιθανές πληροφορίες για ορισμένα από τα πτώματα. Πιστεύουν ότι όλα τα πτώματα ανήκουν σε ξένους, αλλά η κυβέρνηση δεν το έχει επιβεβαιώσει.
Περίπου 100 σέρπα έχουν πεθάνει στα Ιμαλάια από τότε που άρχισαν να κρατούνται τα αρχεία, έτσι πολλές οικογένειες περιμένουν εδώ και χρόνια να πραγματοποιήσουν τις τελευταίες βουδιστικές τελετές για τα αγαπημένα τους πρόσωπα.
Οι αρχές έχουν πει ότι θα θάψουν τα πτώματα εάν κανείς δεν έρθει να τα διεκδικήσει τρεις μήνες μετά την ταυτοποίηση - ανεξάρτητα από το αν τα πτώματα ανήκουν σε αλλοδαπό ή σε κάτοικο του Νεπάλ.
Ο σέρπα Tshiring Jangbu ανέβηκε για πρώτη φορά στα Ιμαλάια σε ηλικία 20 ετών. Στην καριέρα του, έχει σκαρφαλώσει στο Έβερεστ τρεις φορές και στο Λότσε πέντε φορές.
«Οι ορειβάτες που σκοτώθηκαν έγιναν διάσημοι από την αναρρίχηση στο Έβερεστ. Τα Ιμαλάια μας έχουν δώσει τόσες πολλές ευκαιρίες», λέει. «Κάνοντας αυτή την ειδική δουλειά της ανάκτησης σορών, είναι η ώρα μου να ανταποδώσω στα Μεγάλα Ιμαλάια».