Μερική ”επιστροφή” της Ελλάδας στην Λιβύη
Αυξάνεται το ενδιαφέρον της χώρας μας για την γειτονική Λιβύη μετά από χρόνια αδράνειας και ”απόσυρσης”, παρά τις ”πατροπαράδοτες” φιλικές σχέσεις των δύο χωρών. Έτσι, ο ΥΠΕΞ Νίκος Δένδιας, στο περιθώριο του Συμβουλίου Εξωτερικών Υποθέσεων της Ε.Ε. στις18.10.21, παρέθεσε πρωινό εργασίας στη Λίβυα ομόλογό του Najla El Mangoush.
Η πολιτική κατάσταση στη Λιβύη, οι εκλογές στις 24 Δεκεμβρίου και η αποχώρηση ξένων στρατευμάτων και μισθοφόρων συζητήθηκαν στο Λουξεμβούργο.
Σημειώνουμε ότι δεν είναι η πρώτη φορά που συναντώνται το τελευταίο χρονικό διάστημα, ενώ νωρίτερα τον Οκτώβρη είχε επισκεφθεί την Λιβύη ο υφυπουργός για την οικονομική διπλωματία και την εξωστρέφεια, κ.Φραγκογιάννης.
Ανάμεσα στα άλλα, στο Λουξεμβούργο συζητήθηκαν: η πολιτική κατάσταση στη Λιβύη, οι (εξαγγελθείσες) εκλογές στις 24 Δεκεμβρίου και η αποχώρηση ξένων στρατευμάτων και μισθοφόρων. Την ίδια στιγμή μαθαίνουμε ότι η Γαλλία κάλεσε την Ελλάδα να συμμετάσχει στην επόμενη Συνάντηση των Ευρωπαίων για την Λιβύη, όπως συμμετείχε στην Υπουργική Διάσκεψη για την Λιβύη στο περιθώριο της Γενικής Συνέλευσης του ΟΗΕ πού διοργάνωσαν οι ΥΠΕΞ Γαλλίας, Γερμανίας και Ιταλίας.
Αποσύρονται οι μισθοφόροι από την Λιβύη;
Επιτεύχθηκε συμφωνία πριν από λίγες ημέρες στη Γενεύη σχετικά με τον οδικό χάρτη για την απομάκρυνση «μαχητών, μισθοφόρων και ξένων δυνάμεων» από τη Λιβύη. Η συμφωνία που επιτεύχθηκε από τη Στρατιωτική Επιτροπή “5 + 5″ με την υποστήριξη του ΟΗΕ και των Ηνωμένων Πολιτειών χαιρετίστηκε από τη διεθνή κοινότητα, αλλά μένει να δούμε αν θα βρει συγκεκριμένη εφαρμογή ”επί του πεδίου”.
Σύμφωνα με τις εκτιμήσεις των Ηνωμένων Εθνών, υπάρχουν περίπου 20.000 στρατιώτες, μισθοφόροι και ξένοι μαχητές στη Λιβύη. Πηγές από τον Τύπο ανέφεραν ότι η απόσυρση πρέπει να ολοκληρωθεί έως τον Οκτώβριο, αλλά προς το παρόν αυτή η προθεσμία φαίνεται εξωπραγματική. Οι παρατηρητές των Ηνωμένων Εθνών δεν έχουν ακόμη αναπτυχθεί στη Σύρτη, το λιβυκή ”Λευκωσία”, που χωρίζει σήμερα την χώρα σε Ανατολική και Δυτική. Εν τω μεταξύ, ιστότοποι ”παρακολούθησης αέρα” έχουν εντοπίσει ορισμένες στρατιωτικές πτήσεις επιστροφής από τη Λιβύη, υποδεικνύοντας ότι η απόσυρση μπορεί πράγματι να έχει ήδη ξεκινήσει.
Οι κινήσεις Τουρκίας και Ρωσίας
Η ορολογία που χρησιμοποιείται στη συμφωνία δεν είναι τυχαία. Με τις δυνάμεις εννοούμε κυρίως στρατιωτικά οχήματα, εκπαιδευτές και συμβούλους, που μεταφέρθηκαν από την Τουρκία χάρη στο περίφημο μνημόνιο συνεννόησης που υπέγραψε στις 17 Νοεμβρίου 2019 η τότε κυβέρνηση της Λιβύης.
Ένοπλες ομάδες από γειτονικές αφρικανικές χώρες αναφέρονται ως μαχητές, όπως οι αντάρτες του Chadian Factor που ευθύνονται για το θάνατο του πρώην προέδρου Idris Deby.
Με τον όρο μισθοφόροι εννοούμε τόσο τους Ρώσους της ομάδας Βάγκνερ όσο και τους Σύρους που μεταφέρθηκαν στη Λιβύη από την Τουρκία αλλά και από τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα για να υποστηρίξουν τις αντίπαλες φατρίες της Τρίπολης και της Βεγγάζης.
Εναπόκειται κυρίως στην Τουρκία και τη Ρωσία να αποσύρουν τους «πληρεξούσιους» τους από τη Λιβύη, αλλά οι δύο χώρες έχουν διαφορετικές προσεγγίσεις και απόψεις.
Η Άγκυρα έχει φέρει τους άνδρες της στη βορειοαφρικανική χώρα ανοιχτά και αρνείται να ταυτιστεί με τη Μόσχα. Από την πλευρά τους, οι Ρώσοι - ενώ αρνούνται οποιαδήποτε σχέση με την ομάδα Βάνγκερ - δηλώνουν ότι τάσσονται υπέρ μιας «ισορροπημένης και ταυτόχρονης» αποχώρησης όλων των δυνάμεων που υπάρχουν στη Λιβύη.
Η απόκλιση είναι επίσης ένας από τους λόγους για τους οποίους το Συμβούλιο Ασφαλείας του ΟΗΕ παρέτεινε την εντολή της Αποστολής Υποστήριξης των Ηνωμένων Εθνών (Unsmil) μόνο μέχρι τον Ιανουάριο και όχι κατά ένα έτος, ως συνήθως, περιορίζοντας τη δράση (ήδη όχι πολύ αποτελεσματική) του απεσταλμένου Jan Kubis.
Ένα σχέδιο τεσσάρων βημάτων για την απόσυρση
Σύμφωνα με την Nova Agency, το σχέδιο απόσυρσης θα χωριστεί σε τέσσερις φάσεις:
Πρώτον, κάθε πλευρά θα αποσύρει τις δυνάμεις της από συμφωνημένα σημεία σε δύο συγκεκριμένες τοποθεσίες στη Λιβύη.
Δεύτερον, διεθνείς παρατηρητές θα εισέλθουν στη χώρα και θα συνεργαστούν με τοπικά μέρη για σταδιακή, ισορροπημένη και ταυτόχρονη επιχείρηση εξόδου.
Τρίτον, χαρτογράφηση και παρακολούθηση του πραγματικού αριθμού ξένων δυνάμεων και μισθοφόρων που είναι παρόντες.
Tέταρτο, εκδίωξη των ενόπλων ομάδων με τη μορφή «παρτίδων» σύμφωνα με συγκεκριμένο χρονοχάρτη, οι λεπτομέρειες του οποίου δεν έχουν αποκαλυφθεί ακόμη.
Ο κύριος άγνωστος παράγοντας αυτού του σχεδίου είναι ο παράγοντας χρόνος. Η συμφωνία κατάπαυσης του πυρός της 23ης Νοεμβρίου 2020 προέβλεπε την απόσυρση σε τρεις μήνες, αλλά η προθεσμία δεν τηρήθηκε. Η συμφωνία της περασμένης 8ης Οκτωβρίου δεν αναφέρει κανένα χρονοδιάγραμμα, αλλά ο οδικός χάρτης του Λιβυκού Φόρουμ Πολιτικού Διαλόγου προβλέπει ότι οι προεδρικές και κοινοβουλευτικές εκλογές θα διεξαχθούν στις 24 Δεκεμβρίου.
Προθεσμία εκλογών
Η ψηφοφορία στη Λιβύη με μισθοφόρους, μαχητές και ξένες δυνάμεις επί του πεδίου θα ήταν περίπλοκη. Σε αυτό προστίθενται οι βαθιές πολιτικές διαφορές μεταξύ των διαφόρων φατριών της Λιβύης.
Η Βουλή των Αντιπροσώπων του Τομπρούκ (ανατολικά) ζητά να ψηφίσει πρώτα για τις προεδρικές εκλογές και στη συνέχεια να ανανεώσει το Κοινοβούλιο.
Το Ανώτατο Συμβούλιο Επικρατείας της Τρίπολης (η Γερουσία στο Δυτικό τμήμα της χώρας) έχει μια εκ διαμέτρου αντίθετη άποψη: πρώτα ψηφίζετε για τους βουλευτές, στη συνέχεια τελικά για τις προεδρικές εκλογές αλλά μόνο μετά από συνταγματικό δημοψήφισμα.
Εν τω μεταξύ, η κυβέρνηση εθνικής ενότητας του πρωθυπουργού Αμπντουλχαμίντ Dbeibah κινδυνεύει να διαλυθεί λόγω των κεντρομόλων πιέσεων των εκπροσώπων της Κυρηναϊκής, που εξακολουθούν να βρίσκονται στην επιρροή του στρατηγού Χαλίφα Χάφταρ.
Σε αυτό το πλαίσιο, η απόσυρση μισθοφόρων από τη Λιβύη δεν είναι πλέον μόνο επιθυμητή, αλλά απαραίτητη και επείγουσα για να σώσει ό,τι απομένει από το ειρηνευτικό σχέδιο του ΟΗΕ.