Οκτώ εκατομμύρια μωρά παγκοσμίως. Ή μάλλον περισσότερα από 8 εκατομμύρια μωρά παγκοσμίως. Όχι μερικές εκατοντάδες ή χιλιάδες, αλλά πάνω από 8 εκατομμύρια μωρά έχουν γεννηθεί από το 1987 έως σήμερα με εξωσωματική γονιμοποίηση ή κάποια συναφή μέθοδο υποβοηθούμενης αναπαραγωγής.
Δε θα ξεχάσω ποτέ ένα άρθρο που διάβασα κάποια χρόνια πριν (μα είναι δυνατόν, έχουν περάσει ήδη 11 από τότε) στον Independent για το μέλλον της γονιμότητας… ή να πω καλύτερα της αναπαραγωγής: Γυναίκες 100 ετών που κυοφορούν… IVF κύκλοι με 50 λίρες… Κυοφορία σε τεχνητές μήτρες ... Οι γονείς μπορούν να επιλέξουν το μωρό που θέλουν… Το πρώτο κλωνοποιημένο μωρό… Το τέλος της υπογονιμότητας… Όλα θα (μπορεί να) είναι δυνατά τα επόμενα 30 χρόνια, λέγανε τότε οι κορυφαίοι ειδικοί γονιμότητας στον κόσμο.
Η εξωσωματική γονιμοποίηση αποτελεί πραγματικά μία επιστημονική επανάσταση που έχει αλλάξει εντελώς τον τρόπο με τον οποίο οι άνθρωποι μπορούν να κάνουν παιδιά. Μάλιστα γίνεται ολοένα και πιο συνηθισμένη, ακόμα και αν παραμένει ένα πολύ μεγάλο ταμπού.
Οι κύριοι λόγοι που ολοένα και περισσότερα ζευγάρια σε παγκόσμιο επίπεδο τη χρειάζονται για να γίνουν γονείς είναι οι παρακάτω:
1) Ολοένα και περισσότερες γυναίκες που επιθυμούν να γίνουν μαμάδες είναι προχωρημένης αναπαραγωγικά ηλικίας – δηλαδή είναι μεγαλύτερες από 35 ετών
2) Η ανδρική γονιμότητα μειώνεται με δραματικούς ρυθμούς
3) Τοξικοί περιβαλλοντικοί παράγοντες μειώνουν τη γονιμότητα
4) Ο τρόπος ζωής “ευνοεί” την υπογονιμότητα και επιβαρύνει κάθε ήδη υπάρχων πρόβλημα
Ακόμα όμως και αν η εξωσωματική γονιμοποίηση είναι η λύση για εκατομμύρια ζευγάρια σε όλο τον κόσμο, δεν είναι πανάκεια και σαφώς δεν είναι κάτι απλό. Ακόμα και αν αρκετές φορές το κάνουμε να φαίνεται απλό. Για το μέσο ζευγάρι η διαδικασία είναι περίπλοκη και επιφέρει μεγάλη συναισθηματική επιφόρτιση. Τόσο στη γυναίκα όσο και στον άνδρα.
Προτού λοιπόν ένα ζευγάρι ξεκινήσει να κάνει εξωσωματική γονιμοποίηση, καλό θα είναι να έχει κάνει τα παρακάτω:
1) Σωστή διερεύνηση του προβλήματος τους. Όσο πιο σαφής είναι η διάγνωση, τόσο πιο εξατομικευμένη θα είναι η θεραπευτική προσέγγιση και τόσο καλύτερα τα αποτελέσματα της μεθόδου. Την εξωσωματική δεν την κάνουμε βιαστικά. Την κάνουμε μετά από μία σειρά εξετάσεων που μας οδηγούν στην αιτία της υπογονιμότητας (εφόσον τελικά υπάρχει) και ακόμα πιο σημαντικό, καθορίζουν το θεραπευτικό πλάνο και φαρμακευτικό πρωτόκολλο. Στο σημείο αυτό να σημειωθεί πως ενώ πλέον υπάρχουν πάρα πολλές εξετάσεις, δεν είναι όλες για όλους. Υπάρχει μία σταδιοποίηση, κάποιες είναι πολύ βασικές και κάποιες πιο σύνθετες και εξατομικευμένες. Κάποιες γίνονται μία φορά, και κάποιες χρειάζονται οπωσδήποτε επανάληψη. Σε κάθε περίπτωση η εξατομίκευση είναι το μυστικό της επιτυχίας.
2) Σωστή προετοιμασία και από τους δύο. It takes two to tango, and still it takes two to have a baby. Κάθε νέος οργανισμός φέρει μισό γενετικό υλικό από τη μητέρα και μισό από τον πατέρα. Το γενετικό αυτό υλικό ναι μεν είναι καθορισμένο αλλά υπόκεινται σε επιγενετικούς μηχανισμούς που το προστατεύουν ή σιγά σιγά το φθείρουν. Για παράδειγμα η καλή διατροφή, η λήψη ειδικών προγεννητικών βιταμινών, ο καλός ύπνος, η επαρκής ενυδάτωση του οργανισμού και η διατήρηση ενός υγιούς ΔΜΣ έχουν θετική επίδραση στη γονιμότητα και των δύο φύλων, και αποτελούν επίσημες συστάσεις όλων των επιστημονικών αρχών για την αναπαραγωγή παγκοσμίως και για τους δύο. Αντίθετα, η κακή διατροφή, το κάπνισμα, η κατανάλωση αλκοόλ και η χρήση ουσιών, η έλλειψη ύπνου, το χρόνιο στρες, η έκθεση σε περιβαλλοντικές τοξίνες και αρκετά άλλα φθείρουν επιγενετικά το γενετικό υλικό και οδηγούν σε μείωση της γονιμότητας. Προτού λοιπόν ρίξουμε το φταίξιμο μόνο στη γυναίκα επειδή πχ είναι 42 ετών και είναι προχωρημένης αναπαραγωγικά ηλικίας, πρέπει να κοιτάξουμε και τις δύο πλευρές και να προσπαθήσουμε να βελτιώσουμε με σωστή προετοιμασία και τους δύο.
3) Κατανόηση του τι ακριβώς περιμένει. Με όλες τις σύγχρονες μεθόδους που έχουμε στα χέρια μας, θα περίμενε κανείς μία εγκυμοσύνη να προκύπτει με την πρώτη προσπάθεια. Παρά το γεγονός ότι αυτό συμβαίνει πλέον αρκετά συχνά, δεν έχουμε φτάσει ακόμα στο σημείο που μπορούμε να πούμε στο ζευγάρι “θα κάνουμε αυτό και η επιτυχία είναι 100%”. Μια από τις μεγαλύτερες παρανοήσεις σχετικά με την εξωσωματική γονιμοποίηση είναι ότι λειτουργεί αμέσως, η πραγματικότητα όμως είναι ότι οι περισσότερες γυναίκες μπορεί να χρειαστούν περισσότερους από έναν κύκλο εξωσωματικής γονιμοποίησης για να μείνουν έγκυοι. Ακόμη και με όλη την επαναστατική τεχνολογία που έχουμε στα χέρια μας, εξακολουθούν να υπάρχουν πολλοί γενετικοί ή άλλοι παράγοντες που δεν μπορούμε να ελέγξουμε. Μάλιστα, αρκετές από τις αποτυχίες της εξωσωματικής γονιμοποίησης δεν είναι κάτι που μπορεί να διορθώσει ένα ζευγάρι, ή ο γιατρός ή η μονάδα εξωσωματικής γονιμοποίησης. Μπορούν να διορθωθούν πολλά αλλά όχι όλα. Ακόμα κι αν όλα φαίνονται καλά, μπορεί να χρειαστεί μεγαλύτερη προσπάθεια από όλους. Και αυτό πρέπει το ζευγάρι να το γνωρίζει. Η γνώση του τι ακριβώς περιμένεις σου δίνει τη δύναμη να προχωράς ακόμα και στις πιο δύσκολες καταστάσεις.
4) Σωστή οργάνωση. Οργάνωση εξετάσεων, φαρμάκων, χρόνου, οικονομικών. Ένας σωστά οργανωμένος φάκελος με το ιστορικό των εξετάσεων ή / και προηγούμενων προσπαθειών είναι ένα από τα μεγαλύτερα όπλα για μία επιτυχημένη εξωσωματική γονιμοποίηση. Είναι ο μόνος τρόπος να σε “γνωρίσει καλά” ο θεράποντας ιατρός σου για την εξωσωματική γονιμοποίηση, όταν δεν είναι ο ίδιος με αυτόν που σε παρακολουθούσε χρόνια. Είναι ο μόνος τρόπος να μην επαναληφθούν άσκοπα εξετάσεις που έχουν ξαναγίνει και δε χρειάζονται επανάληψη. Πχ, μπορεί τώρα πια ο Καρυότυπος Ζεύγους να συνταγογραφείται στον ΕΟΠΥΥ, αλλά παλαιότερα, όταν το κόστος ήταν πολύ υψηλό, το να το κάνεις δύο φορές ( χωρίς λόγο αφού είναι μία εξέταση που γίνεται μόνο μία φορά και ισχύει για πάντα) ήταν οικονομική καταστροφή. Το ίδιο ισχύει και για τα φάρμακα. Η σωστή οργάνωση κάνει την εξωσωματική γονιμοποίηση λιγότερο επώδυνη και δημιουργεί πιο ιδανικές συνθήκες για ένα θετικό αποτέλεσμα.
Και τώρα που είπαμε τα βασικά πρέπει, ας φτάσουμε στα 3 κύρια “ μη”.
1- Μην επηρεάζεστε από άλλα περιστατικά: Κάθε περιστατικό είναι μοναδικό και κάτι που ισχύει για ένα φιλικό ζευγάρι, δεν ισχύει απαραίτητα και για εσάς.
2- Μην απογοητεύεστε με την 1η αποτυχία: Η πιθανότητα επιτυχίας όπως είπαμε ανά προσπάθεια είναι συγκεκριμένη (μπορείτε μάλιστα να υπολογίσετε τη δική σας εδώ) αλλά με υπομονή και καλή συνεργασία με την επιστημονική ομάδα έχετε την ευκαιρία να τα καταφέρετε.
3- Μην καθυστερήσετε την εξωσωματική χωρίς λόγο. Όπως προανέφερα, την εξωσωματική δεν την κάνουμε βιαστικά. Όταν όμως έρθει η στιγμή που πρέπει να γίνει, πρέπει να γίνει. Όταν έχουν εξαντληθεί όλα τα περιθώρια φυσικής σύλληψης, ακόμα και αν δε φαίνεται να υπάρχει φανερή αιτία, “λίγος χρόνος ακόμα” για την πλειοψηφία των περιπτώσεων δε θα κάνει τη διαφορά. Ίσως μάλιστα, αν η γυναίκα είναι και προχωρημένης αναπαραγωγικά ηλικίας, να επιβαρύνει το επιθυμητό αποτέλεσμα. Για το λόγο αυτό, εάν η εξωσωματική γονιμοποίηση φαίνεται να είναι η κατάλληλη θεραπεία για το πρόβλημα της υπογονιμότητας που αντιμετωπίσει ένα ζευγάρι, δεν πρέπει να καθυστερεί αν δε συντρέχει κάποιος σοβαρός λόγος.
Αν και η γονιμότητα σε παγκόσμιο επίπεδο μειώνεται και η φυσιολογική σύλληψη και εγκυμοσύνη φαίνεται να δυσκολεύουν ολοένα και περισσότερο, υπάρχουν πλέον περισσότερες διαθέσιμες επιλογές υποβοήθησης της αναπαραγωγής. Εστιάστε στο να είστε όσο το δυνατόν πιο υγιείς, αλλά μην αργήσετε πολύ να ζητήσετε βοήθεια εάν βλέπετε πως το επιθυμητό αποτέλεσμα δεν έρχεται. Στην εξωσωματική γονιμοποίηση, η σωστή διάγνωση, η έγκαιρη αντιμετώπιση των όποιων προβλημάτων και η εξατομίκευση της θεραπείας είναι το παν.