Το ΚΘΒΕ παρουσιάζει το «Έγκλημα και τιμωρία», μια παράσταση βασισμένη στο ομώνυμο μυθιστόρημα του Φιόντορ Ντοστογιέφσκι, σε θεατρική μεταφορά Θανάση Τριαρίδη και σκηνοθεσία Νικαίτης Κοντούρη, στη Σκηνή Σωκράτης Καραντινός της Μονής Λαζαριστών.
Ο κόσμος του Ντοστογιέφσκι συναντά τον όλεθρο του Ολοκαυτώματος
Ένα νεαρός φοιτητής της Νομικής και επίδοξος συγγραφέας, στην Αγία Πετρούπολη του 1865, ο Ροντιόν Ρασκόλνικοφ, δολοφονεί με μπαλτά τη γριά τοκογλύφο Αλιόνα Ιβάνοβνα -λογαριάζοντας την ως «μία ψείρα» που πρέπει να εξαλειφθεί από τον ηθικό ορίζοντα της ανθρωπότητας.
Καθώς δεν υπάρχουν στοιχεία για την ενοχή του ο αστυνόμος Πορφύριος Πέτροβιτς προσπαθεί να τον πιέσει ψυχολογικά ώστε να οδηγηθεί στην ομολογία. Η Σόνια, η Διάφανη Πόρνη, έρχεται να αγαπήσει τον εφιάλτη του Ροντιόν -για να τον πάρει μέσα της και να τον μετασχηματίσει σε αγάπη.
Ο Αρκάντι Σβιντριγκάιλοφ ενσαρκώνει το κυνικό κακό που κατισχύει, η Ντούνια, η αδελφή του Ρόντια, θύμα του Αρκάντι, ανασυστήνει την θυσιαστική αγάπη.
Πού βρίσκεται η φύση των ανθρώπων -στον αρχέγονο φόνο ή στην επινοημένη ηθική; Υπάρχει Θεός ή όλα επιτρέπονται; Γιατί ο Ροντιόν βλέπει στο όνειρό του τους θαλάμους αερίων του Άουσβιτς; Γιατί οι άντρες σκοτώνουν και οι γυναίκες σώζουν; Και με ποια διαδρομή η Πουλχερία Ρασκολνίκοβα, η μητέρα του Ροντιόν, δίνει μια προσωπική διέξοδο στην ανθρώπινη τραγωδία που απλώνεται δίχως όρια στην συνθήκη της νεωτερικότητας;
Δημοσιευμένο από τον Φιόντορ Ντοστογιέφσκι στα 1866, το «Έγκλημα και Τιμωρία» θεωρείται το κορυφαίο μυθιστόρημα του παγκόσμιου πολιτισμού -το σημείο μηδέν της ανθρώπινης πνευματικότητας, το οριακότερο κείμενο όλης της δυτικής λογοτεχνίας.
«Στον Ρασκόλνικωφ συναντιούνται ο Χριστός με τον Διάβολο, ο Άμλετ με τον Υπεράνθρωπο, ο Δον Ζουάν με τον Γκρέγκορ Σάμσα. Στην Σόνια περιέχεται όλη η χαμένη ανθρωπότητα που σφαγιάστηκε χωρίς ελπίδα, που κλείστηκε μέσα σε θαλάμους αερίων, που έγινε καπνός σε καμινάδες κρεματορίων -κι όμως, και πέρα από κάθε λογική προσδοκία, γυρεύει να δικαιωθεί όχι δια της εκδίκησης αλλά δια της αγάπης».
Οκτώ πρόσωπα -στη σκηνή και ο Ντοστογιέφσκι
Στη θεατρική μεταφορά του Θανάση Τριαρίδη η δράση συναιρείται σε οκτώ πρόσωπα, ενώ στην σκηνή βρίσκεται και ο ίδιος ο Ντοστογιέφσκι ως ένας από τους πρωταγωνιστές του εφιαλτικού σύμπαντος.
Μέσα στο έργο «ανακαλείται προφανώς ο Άμλετ (ως συνδεόμενο όριο με τον Ρασκόλνικοφ), η Κόλαση του Δάντη, ο Νίτσε, ο Φρόιντ και ο Κάφκα (που ορίζουν την εποχή του Χάους -συνεπώς και κάθε σύγχρονη ανάγνωση του κόσμου πριν από αυτήν). Ενώ στον τρόπο που η Πουλχερία γίνεται δραματουργικά το πρόσωπο-κλειδί του έργου προφανώς αντανακλάται ο αυτοθυσιαστικός ενσυναισθητικός κόσμος του Αντρέι Ταρκόφσκι.
Τέλος, στα όνειρα του Ρασκόλνικοφ και της Σόνιας γίνεται η σύνδεση που χαρακτηρίζει όλη την δραματουργία του Τριαρίδη: Οι Θάλαμοι Αερίων του Άουσβιτς εισβάλλουν κυρίαρχοι, ως διαρκής εφιάλτης του μέλλοντος. Σύμφωνα με την πάγια θέση του Τριαρίδη μετά το Άουσβιτς, δεν μπορεί υπάρξουν οι μεγάλες καταστατικές αφηγήσεις της ανθρωπότητας δίχως να το συμπεριλάβουν στο πλέγμα τους -χωρίς να προσπαθήσουν να το δούνε και να το μετρήσουν, γύρω και μέσα τους».
Νικαίτη Κοντούρη: «Αναζητώντας τη ρωγμή της αγάπης»
«Κανένας συγγραφέας δεν ωθεί τους ήρωές του στην άκρη των εσωτερικών γκρεμών τους σαν τον Ντοστογιέφσκι», αναφέρει η Νικαίτη Κοντούρη στο σκηνοθετικό σημείωμα. «Έμπλεοι πάθους, οργής, συναισθηματικής ταραχής και ψυχικού βρασμού, εμμονικής πίστης και υπέρτατης ανάγκης για Δικαιοσύνη, αποδέκτες μιας σκληρής καθημερινότητας γεμάτης καταστολή και τρόμο, φοβισμένοι και σπάνια ελεύθεροι, οι χαρακτήρες του εμβληματικού συγγραφέα του πολιτισμού μας συναντούν τον συμπαγή ιδεολογικό κόσμο του Θανάση Τριαρίδη και μεταλλάσσονται σε θυσιαστικούς αμνούς της τραγωδίας του ανθρώπου.
Η διαδρομή όλων μας προς την ολοκλήρωση της παράστασης ήταν μακρά και επίπονη. Η παράλληλη ανάγνωση του κόσμου του Ντοστογιέφσκι με αυτόν του Τριαρίδη μας έφερνε συνεχώς αντιμέτωπους με τους δαίμονες των ηρώων-ρόλων και τα σκοτάδια τους. Από τη μια το σημαντικότερο μυθιστόρημα όλων των εποχών, κι από την άλλη η σύγχρονη, ιδεολογική, πυκνή και αυστηρά δομημένη μεταφορά, αποζητούσαν διαφάνεια και καθαρή κρίση. Το ψυχικό μας απόθεμα λύγισε πολλές φορές κάτω από το βάρος των απαιτήσεων του έργου.
Στο έργο του Θανάση Τριαρίδη, οι Θάλαμοι Αερίων του Άουσβιτς εισβάλουν στα όνειρα των φλεγόμενων ανθρώπων και μετατρέπουν σταδιακά την ανάσα τους σε συλλογικό εφιάλτη. Στην παράστασή μας οφείλαμε να αποκαλύψουμε τις επώδυνες διαδρομές των ηρώων μας. Ο ιδεολόγος φονιάς-κοσμοδιορθωτής Ρασκόλνικοφ. Ο εμμονικός ανακριτής Πορφύριος. Η αγία μάνα Πουλχερία. Η διάφανη πόρνη Σόνια. Η κακοποιημένη Ντούνια. Ο ανήθικος εκβιαστής Σβιντριγκάιλωφ. Ο καλοκάγαθος φίλος Ντιμίτρι. Τα οργισμένα φαντάσματα των δολοφονημένων από τον Ρασκόλνικοφ. Και μαζί με όλους αυτούς, σαν χορός αρχαίου δράματος, τα μέλη της κοινωνίας που τους περιβάλλουν, τους παρακολουθούν και τους ελέγχουν. Όλοι μαζί καθοδηγούνται από τον πανταχού παρόντα επί σκηνής (ήρωα πλέον του έργου) Ντοστογιέφσκι, στην πορεία προς καθοριστική ρωγμή που προκαλείται από την αγάπη. Είναι η ρωγμή που θα οδηγήσει τον Ρασκόλνικοφ στην τιμωρία και την ανθρωπότητα στην λύτρωση.
«Η αγάπη είναι μια ασύλληπτη παγκόσμια δύναμη. Θα τολμούσα να πω πως είναι κάτι σαν τη βαρύτητα που κρατάει σε μυστική αέναη συνοχή όλα τα λογικά όντα. Είναι η ακατάλυτη ενέργεια του Θεού - όστις Αγάπη εστί....», δήλωνε ο Αρχιεπίσκοπος Αλβανίας Αναστάσιος.
Μπορούμε άραγε να αναζητήσουμε αυτή την αγάπη; Μπορούμε να συλλάβουμε την μυστική συνοχή της - και μέσα απ′ αυτήν να σχηματίσουμε την ελπίδα του κόσμου μας;
Αυτό ας είναι το στοίχημα της προσπάθειάς μας».
Συντελεστές
Πρωτότυπη Θεατρική Μεταφορά: Θανάσης Τριαρίδης
Σκηνοθεσία: Νικαίτη Κοντούρη
Συνεργάτης Σκηνοθέτης: Γιάννης Παρασκευόπουλος
Κοστούμια- Σκηνικά: Ευαγγελία Κιρκινέ
Μουσική: Μάνος Μυλωνάκης
Τραγούδι παράστασης: Γιάννης Αγγελάκας
Χορογραφία: Τάσος Παπαδόπουλος
Φωτισμοί: Μελίνα Μάσχα
Βοηθός σκηνογράφου- ενδυματολόγου: Σόνια Καϊτατζή
Φωτογραφίες: Mike Rafail (That Long Black Cloud)
Διανομή:
Δημήτρης -Τάρικ Ελ Φλάιτι (Ρασκόλνικωφ), Ελίζα Χαραλαμπογιάννη (Σόνια), Φανή Καλογήρου Βαλτή (Ντούνια), Χρίστος Στυλιανού (Πορφύριος), Στέλιος Καλαϊτζής (Σβιντριγκάιλοφ, Δημήτρης Φουρλής (Ντοστογιέφσκι), Δημήτρης Καυκάς (Ντιμίτρι Ραζουμίχιν), Έφη Σταμούλη (Πουλχερία)
Φίλοι, Πόρνες, Κατάδικοι, Θαμώνες Ταβέρνας, Κλώνοι των Ηρωίδων και των Ηρώων:
Λίλη Αδρασκέλα, Αγγελική Κιντώνη, Εύη Κουταλιανού, Τίτος Μακρυγιάννης, Φαμπρίτσιο Μούτσο, Χριστίνα Μπακαστάθη, Γιάννης Παρασκευόπουλος, Μαρία Νεφέλη Παρασκευοπούλου, Νίκος Τσολερίδης, Στέλιος Χρυσαφίδης.
Info
Πρεμιέρα: Παρασκευή 21 Μαρτίου.
*Κατάλληλο για άτομα άνω των 16 ετών