Ακόμη πιο επεισοδιακός ο Σεπτέμβριος, είναι αυτό που έλεγε ο Αρκάς, στον Ισοβίτη του, «ποτέ μην λες ότι αυτό που σου συνέβη είναι το χειρότερο, διότι υπάρχουν και ακόμη χειρότερα». Στο επίκεντρο, ο 36χρονος «Αντώνης» πνίγεται στα νερά περιδίνησης της προπέλας του Blue Horizon, που όφειλε να τον μεταφέρει, ζωντανό, στην Κρήτη. Όπως εύστοχα ειπώθηκε, είναι σα να μπαίνει κανείς σε πλυντήριο στο πρόγραμμα πλύσεως. Όταν ανεβαίνω στα πλοία, πάντα σφίγγομαι τη στιγμή που περνώ πάνω από αυτές τις δίνες. Δεν θα μπω σε λεπτομέρειες για το πώς η ναυτοσύνη (μία λέξη ελληνικά μοναδική, όπως έμαθα προσφάτως) αγνοήθηκε πλήρως από τέσσερις ναυτικούς (ίσως και ένα μεγαλοστέλεχος της εταιρείας, όπως διαβάζω). Eάν οι πειρατές της Καραϊβικής υπήρχαν, σίγουρα ένα Κράκεν θα τους κυνηγούσε στις επτά θάλασσες.
Θα παραμείνουν όμως επτά, οι θάλασσες; Η κλιματική αλλαγή απειλεί να αλλάξει τη γεωγραφία του πλανήτη, ανεβάζοντας τη στάθμη των θαλασσών. Αιτία του φαινομένου αυτού είναι το λιώσιμο των αιώνιων πάγων. Παραδόξως, μας πήρε μόνο 12 χρόνια και μία τρύπα ΝΑ!, πάνω από την Ανταρκτική για να δεχτούμε ότι υφίσταται υπερθέρμανση ο πλανήτης (πρωτόκολλο του Μόντρεαλ, 1987). Τώρα, το θέμα μας δεν είναι ότι η κλιματική αλλαγή λαμβάνει χώρα, αλλά ποιός την ξεκίνησε. Άλλοι λένε ο ήλιος (♫ που καίει μέρα με τη μέρα την επιδερμίδα μου ♫), άλλοι λένε ότι είναι ένας φυσικός κύκλος, όπως εκείνος των παγετώνων, και άλλοι λένε ότι ευθύνεται ο άνθρωπος. Τι από αυτά ισχύει;
Η τρύπα του όζοντος, που δημιουργήθηκε από συγκεκριμένους τεχνητούς ρύπους, θα κλείσει τελείως μετά το 2040. Αυτό είναι εξαιρετικό νέο διότι λογικά, η υπερθέρμανση του πλανήτη επιβραδύνθηκε. Όχι ακριβώς. Μία μεγάλη τρύπα (του όζοντος) σημαίνει ότι περισσότερη θερμότητα μπορεί να διαφύγει στο διάστημα. Αλλά μέσω άλλων μηχανισμών, μία εν δυνάμει μικρότερη (του όζοντος) τρύπα, «συγκρατεί» την αύξηση της πλανητικής θερμοκρασίας στο έδαφος, στους 0.5oC. Άρα, το φαινόμενο αυτό δεν είναι η βασική αιτία της υπερθέρμανσης του πλανήτη, αλλά είναι η αιτία της αλλαγής του κλίματος, ειδικά στο Νότιο Ημισφαίριο. Έχει, δηλαδή, υπάρξει μία αποσταθεροποίηση του κλίματος, που οδηγεί σε ακραία καιρικά φαινόμενα σε μέρη του πλανήτη που δεν εμφανίζονταν παλαιότερα.
Αυτό το παράδοξο, δικαιολογεί (εν μέρει) τον διαχωρισμό της κοινής γνώμης στο πώς ο ανθρώπινος παράγοντας συντελεί στην αύξηση των ακραίων καιρικών φαινομένων. Σε αυτό πιστεύω ότι ευθύνεται η ατελής ενημέρωση από τους ειδικούς, με τη δικαιολογία ότι είναι δυσνόητα.
Ναι, είναι δύσκολο το θέμα αλλά είναι υποχρέωση των επιστημόνων να εξηγούν τα «ανεξήγητα». Θα μπορούσε να εξηγηθεί ότι η τρύπα του όζοντος που δημιουργείται, κανονικά, στις αρχές της Άνοιξης, δημιουργεί ένα ψυχρό πλέγμα στα ανώτερα στρώματα της στρατόσφαιρας (όπως προαναφέρθηκε) οδηγώντας σε μία διαφορά θερμοκρασίας με τα κατώτερα στρώματά της. Μέσω αυτής της διαφοράς ρυθμίζονται οι ταχύτητες των ανέμων, άρα η δημιουργία καταιγίδων και τελικά των βροχοπτώσεων.
Κατά συνέπεια, μία μεγαλύτερη διαφορά θερμοκρασίας (όπως στην περίπτωση της τρύπας του όζοντος που παρατηρήθηκε στα τέλη του 1970) άρχισε να οδηγεί σε διαταραχή του πλανητικού συστήματος της μεταφοράς αέριων μαζών. Στο Νότιο Ημισφαίριο έχει οδηγήσει σε αυξημένη βροχόπτωση τα καλοκαίρια με μία γενική αναταραχή σε αυτό που εμείς θεωρούσαμε ως δεδομένο, δηλαδή μία σχετική σταθερότητα στις εποχές και στα τερτίπια τους.
Παρατηρήσαμε όλοι, πιστεύω, τις πολύ πιο θερμές θάλασσες, φέτος. Το φαινόμενο αυτό ήταν πλανητικό. Το «Μικρό Αγόρι» (El Niño) που οφείλεται σε διαφορές στη θερμοκρασία στους Ανατολικούς ανέμους οδηγεί άλλες περιοχές σε ξηρασία και άλλες να βιώνουν ακραία πλημμυρικά φαινόμενα. Σαν να θυμίζει κάτι όλο αυτό. Στις Ηνωμένες Πολιτείες, αναμένεται κορύφωση των ακραίων φαινομένων τους μήνες Φεβρουάριο, Μάρτιο και Απρίλιο του 2024. Χωρίς να θέλω να δημιουργήσω σενάρια καταστροφολογίας, καλό είναι να είμαστε προετοιμασμένοι.
Φεύγοντας από το ανθρωποκεντρικό μονοπάτι της κλιματικής αλλαγής, η χλωρίδα του πλανήτη Γη θα αντέξει (οι επόμενες γενιές ανθρώπων ίσως όχι). Στην πιο πρόσφατη δημοσίευση στο επιστημονικό περιοδικό Nature, επιστήμονες αναφέρουν ότι τα τροπικά δάση μπορούν να αντέξουν μία αύξηση της τάξης 3.9 ± 0.5 °C στην θερμοκρασία του αέρα (max 49.9 °C) προτού ξεκινήσει να αναστέλλεται η φωτοσυνθετική τους δράση (και η δημιουργία οξυγόνου).
Όμως, το 29% του πλανήτη είναι ξηρά, τι γίνεται με το υπόλοιπο 71%; Εκεί, τα πράγματα είναι ξεκάθαρα. Το περιβάλλον των ωκεανών έχει γίνει 30% πιο όξινο, με τις «νεκρές ζώνες» να έχουν τετραπλασιαστεί από το 1960, με μόνο 150 εκατομμύρια τόνους πλαστικών να επιπλέουν. Συμφωνίες υπογράφονται, μεταξύ εθνών και όντως γίνονται βήματα προς την σωστή κατεύθυνση. Όμως, ακόμη και σήμερα, μετά από όλα αυτά, δεν υπάρχει η συνειδητοποίηση ότι το οικοσύστημα είναι πλανητικό. Δεν γίνεται να προστατεύεται ο Ειρηνικός αλλά να μολύνεται ο Ινδικός Ωκεανός.
Οι βίαιες περιδινήσεις του Blue Horizon και του Blue Planet οδηγούν σε πνιγμό. Και τα δύο προήλθαν από ανθρώπινο χέρι. Αντί για θεομηνίες, ανθρωπομηνίες.