Πόσες φορές σας τύχει να σας «προδώσει» η μνήμη σας; Η παραμνησία ή ψευδής μνήμη είναι ένα ψυχολογικό φαινόμενο σύμφωνα με τον ορισμό του οποίου ένα άτομο φαίνεται να ανακαλεί από τη μνήμη του κάτι που δεν συνέβη ποτέ.
Ωστόσο ψευδείς μνήμες, συμβαίνει αρκετά συχνά, να είναι κοινές σε πολλούς ανθρώπους.
Για παράδειγμα στο πλαίσιο μιας παλαιότερης μελέτης που εστίασε σε άτομα που έβλεπαν συχνά το ρολόι στον Κεντρικό Σιδηροδρομικό Σταθμό της Μπολόνια, το οποίο υπέστη σοβαρή ζημιά κατά τη «Σφαγή της Μπολόνια» το 1980 (τρομοκρατική επίθεση με 85 νεκρούς). Όπως αποδείχθηκε το 92% των ανθρώπων θυμούνταν λανθασμένα ότι το ρολόι είχε σταματήσει εξαιτίας της επίθεσης και αδυνατούσαν να ανακαλέσουν από τη μνήμη τους, την πληροφορία ότι το ρολόι είχε επισκευαστεί και δούλευε κανονικά. Σημειώνεται πως το ρολόι συνέχισε να λειτουργεί και σταμάτησε 16 χρόνια μετά την επίθεση, ως ένα είδος συμβολικό μνημόσυνου στα θύματα της επίθεσης.
Φαινόμενα σαν αυτό αποτέλεσαν το ιδανικό υπόστρωμα για την ανάπτυξη μιας ακόμη θεωρίας συνωμοσίας-και μάλιστα πολύ δημοφιλής- η οποία φέρει την υπογραφή της Fiona Bloom, blogger για θέματα παραφυσικής δραστηριότητας.
Η Bloom λοιπόν, πριν από μερικά χρόνια έδωσε στην εκδήλωση αυτών των φαινομένων μαζικής ψευδούς μνήμης την ονομασία Mandela Effect, όρος που παραπέμπει στην ψευδή μνήμη, κοινή σε πολλούς ανθρώπους όπως η ίδια υποστηρίζει, πως ο Νέλσον Μαντέλα πέθανε τη δεκαετία του 1980, αντί για το 2013 οπότε απεβίωσε ο Νοτιοαφρικανός πρώην πρόεδρος και σύμβολο του αγώνα κατά του Απαρχάιντ.
Η ίδια ισχυρίστηκε πως χιλιάδες άνθρωποι μοιράζονται αυτή την ψευδή μνήμη ως συνέπεια της ύπαρξης ενός Πολυσύμπαντος. Σημειώνεται πως Πολυσύμπαν ή και Μετασύμπαν είναι το υποθετικό σύνολο των άπειρων ή πεπερασμένων δυνατών Συμπάντωνπου περιλαμβάνει όλα όσα υπάρχουν και όλα όσα θα μπορούσαν να υπάρχουν δηλ τα σύνολα του διαστήματος, του χρόνου, της ύλης και της ενέργειας, καθώς και τους φυσικούς νόμους και σταθερές που τα περιγράφουν. Τα διάφορα σύμπαντα μέσα στο πολυσύμπαν συχνά ονομάζονται και παράλληλα σύμπαντα.
Σημειώνεται πως η επιστημονική υπόθεση περί ύπαρξης του πολυσύμπαντος διχάζει την επιστημονική κοινότητα. Πχ ο Στίβεν Χόκινγκ υποστήριζε κάποιες από τις σχετικές θεωρίες σε αντίθεση με πολλούς άλλους επιστήμονες. Ακόμη όμως και μεταξύ των υποστηρικτών της θεωρίας, ουδείς είχε αποδώσει στην θεωρητική αποδοχή της ύπαρξής του τις δικές μας λανθασμένες μνήμες.
Κατά την blogger πάντως, στα παράλληλα σύμπαντα οι εξελίξεις είναι διαφορετικές- λίγο έως πολύ- και έτσι όταν κάποιες φορές.. μπλέκονται μεταξύ τους, οι άνθρωποι του ενός σύμπαντος έχουν κάπως παραλλαγμένες μνήμες επί συγκεκριμένων γεγονότων.
Υπάρχουν βέβαια και πιο απλές και επιστημονικά τεκμηριωμένες εξηγήσεις όπως η διάδοση μίας λανθασμένης πληροφορίας από μεγάλο αριθμό ατόμων και η δημοσίευση παραπλανητικών φωτογραφιών μας επηρεάζουν και ενισχύουν την καταγραφή μιας ψευδούς γεγονότος την οποία στη συνέχεια ανακαλούμε.
Αυτές οι ψευδείς μνήμες μάλιστα δεν αφορούν μόνο μεγάλα γεγονότα, όπως ο θάνατος του Μαντέλα ή την τρομοκρατική επίθεση στη Μπολόνια αλλά και μικρά.
Και αυτό που ξενίζει ίσως, δεν είναι πως απλά θυμόμαστε κάτι λάθος, αλλά ότι αυτοί που το θυμόμαστε λάθος...είμαστε πολλοί. Σε πιο απλά πράγματα λοιπόν:
Πολλοί «θυμόμαστε» εσφαλμένα πως ο Darth Vader αποκάλυψε στον Luke Skywalker την πραγματική τους σχέση λέγοντας του: «Luke, I am your father» ενώ εάν προσέξουμε, στην ταινία θα ακούσουμε τον ήρωα να λέει: «No, I am your father» (1:50 στο βίντεο)
Επίσης ίσως να νομίζετε πως ο Tom Hanks στην ταινία Forrest Gump είπε την βαθυστόχαστη ατάκα: «Life is like a box of chocolates» αν και είπε: «Life was like a box of chocolates».
Στην Σιωπή των Αμνών ο Hannibal Lecter δεν είπε ποτέ αυτό το ανατριχιαστικό «Hello Clarice» που πολλοί αναπαράγουμε ως την πλέον διάσημη ατάκα της ταινίας. Για την ακρίβεια ο χαιρετισμός του προς την πράκτορα του FBI είναι απλά «Good Morning». (1:57 στο βίντεο)
Και η ταινία Interview with a Vampire δεν λέγεται Interview with a Vampire. Για την ακρίβεια ο τίτλος είναι Interview with the Vampire. (Στην Ελλάδα βέβαια υπάρχει και η εξήγηση της ατυχούς μετάφρασης)
Όσο για τον τραπεζίτη του επιτραπέζιου παιχνιδιού «Monopoly»; Εάν τον θυμάστε και εσείς να φοράει μονόκλ τότε για ρίξτε μια ματιά ακριβώς από κάτω.
Και ναι το logo της αγαπημένης λιχουδιάς δεν ήταν ποτέ Kit-Kat αλλά Kit Kat (Χωρίς παύλα ενδιάμεσα, αντιθέτως με ό,τι μπορεί να θυμόμαστε).
