“«Η Δημοκρατία είναι σε κίνδυνο. Οι αξίες που ενσαρκώνει και κυρίως το δικαίωμα επιλογής ηγετών μέσα από μια εκλογική διαδικασία ελεύθερη και δίκαιη, η ελευθεροτυπία και η Δικαιοσύνη, δέχονται επίθεση και βρίσκονται σε υποχώρηση σε παγκόσμιο επίπεδο. Πριν από περίπου ένα τέταρτο του αιώνα, όταν ήρθε το τέλος του Ψυχρού Πολέμου, φαινόταν πως ο ολοκληρωτισμός είχε τελειώσει και πως η φιλελεύθερη Δημοκρατία είχε κερδίσει την μεγάλη ιδεολογική μάχη του 20ου αιώνα. Σήμερα όμως είναι η Δημοκρατία αυτή που είναι πληγωμένη και αποδυναμωμένη».”
Αυτή είναι μια από τις βασικές διαπιστώσεις του Freedom in the World 2018 (Η ελευθερία ανά τον κόσμο το 2018) της ΜΚΟ Freedom House η οποία αξιολογεί το επίπεδο ελευθεριών σε 195 χώρες και 14 περιοχές, και τις βαθμολογεί σε κλίμακα από 0 έως και 4 για κάθε έναν από τους 25 διαφορετικούς δείκτες που εξετάζει. Η ανώτατη βαθμολογία φθάνει τους 100 βαθμούς.
H ελευθερία στον κόσμο με μια ματιά
Στον χάρτη που ακολουθεί εμφανίζεται η γενική εικόνα που παρουσιάζει η κάθε χώρα, βάσει της βαθμολογίας που έχει συγκεντρώσει. Με πράσινο οι χώρες που χαρακτηρίζονται ως «ελεύθερες» και ανέρχονται συνολικά σε 88, με κίτρινο οι «σχετικά ελεύθερες», 58 και με μωβ οι «μη ελεύθερες», συνολικά 49. Στην ιστοσελίδα του Freedom House υπάρχει και η δυνατότητα μετακινώντας τον κέρσορα πάνω σε κάθε χώρα να δείτε και την συνολική βαθμολογία και πατώντας πάνω σε αυτή θα εμφανιστούν στην οθόνη σας αναλυτικά στοιχεία.
Όπως τονίζεται στην έκθεση:
-Η Δημοκρατία το 2017 αντιμετώπισε την πιο σοβαρή κρίση που έχει καταγραφεί εδώ και δεκαετίες καθώς οι βασικές τις αρχές - συμπεριλαμβανομένων των εγγυήσεων για ελεύθερες και δίκες εκλογές, των δικαιωμάτων των μειονοτήτων, την ελευθερία του Τύπου, την απονομή Δικαιοσύνης- δέχονται επίθεση σε όλο τον κόσμο.
-71 χώρες παρουσιάζουν σοβαρή υποχώρηση σε θέματα πολιτικών δικαιωμάτων και κοινωνικών ελευθεριών και μόλις 35 παρουσιάζουν βελτιωμένη εικόνα. Αυτή ήταν η 12η κατά σειρά χρονιά υποχώρησης των ελευθεριών σε παγκόσμιο επίπεδο.
-Οι ΗΠΑ μάλιστα υποχώρησαν από τον ”παραδοσιακό” τους ρόλο ως υπέρμαχοι της Δημοκρατίας και χώρα-υπόδειγμα σε θέματα ελευθεριών και δικαιωμάτων καθώς παρατηρείται μια διαρκώς επιταχυνόμενη υποχώρηση σε θέμα πολιτικών δικαιωμάτων και κοινωνικών ελευθεριών. Ειδική αναφορά και στις υποψίες για ανάμειξη της Ρωσίας στις αμερικανικές εκλογές αλλά και ρητή εκδήλωση ανησυχίας για τα ψεύδη αλλά και τις εσφαλμένες δηλώσεις του προέδρου του Τραμπ. Παρατηρούνται επίσης φαινόμενα διαφθοράς και ανάμειξη επιχειρηματικών συμφερόντων και πολιτικών.
-Τα 12 τελευταία χρόνια που διεξάγεται η συγκεκριμένη έρευνα, παρατηρείται πως 113 χώρες παρουσιάζουν υποχώρηση και μόνο σε 62 καταγράφεται βελτίωση.
-Συνολικά αυτά τα 12 χρόνια, όπως αναφέρει ο πρόεδρος του Freedom House, Michael Abramowitz παρουσιάζεται μια σταθερή υποχώρησε σε επίπεδο ελευθεριών σε όλο και περισσότερες χώρες που πριν από 10 χρόνια έδειχναν πως επιταχύνονται οι διαδικασίες εκδημοκρατισμού όπως η Τουρκία, η Πολωνία, η Ουγγαρία κα. Υπάρχουν όμως και χώρες, όπως λέει, όπως η Ρωσία και η Κίνα που τα τελευταία χρόνια, όχι μόνο καταπιέζουν τους λαούς τους αλλά προσπαθούν να υπονομεύσουν τη Δημοκρατία και σε γειτονικές χώρες.
-Ειδική αναφορά και στην προσφυγική κρίση, καθώς όπως σημειώνει η αναστάτωση ή ο φόβος που προκαλεί, αφήνει ελεύθερο το πεδίο σε ηγέτες λαϊκιστικών κομμάτων, και όχι μόνο, να εκμεταλλευτούν αυτούς τους φόβους, να περιορίσουν τις ελευθερίες και τα δικαιώματα των πολιτών.
-Τα ΜΜΕ δέχονται πολύ μεγάλες πιέσεις, η εικόνα διάβρωσης είναι εμφανής, παρατηρούνται διαρκείς επιθέσεις στον Τύπο, με δημοσιογράφους να δολοφονούνται ανά τον κόσμο.
-Τα πλήρη στοιχεία για την Ελλάδα δεν έχουν δημοσιευθεί αλλά η τελική βαθμολογία της είναι 85 στα 100 και ανήκει στο προνομιούχο ποσοστό του
Η μεγαλύτερη υποχώρηση σε βάθος 10ετίας
Όπως παρατηρείται στην έκθεση, κάποιες χώρες, πολύ περισσότερο από άλλες, παρουσίασαν μια δραματική υποχώρηση σε επίπεδο ελευθεριών την τελευταία δεκαετία, άλλες με γοργούς και άλλες με πιο αργούς ρυθμούς. Την αρνητική αυτή πρωτιά μάλιστα έχει η Τουρκία ενώ ακολουθούν στη πρώτη πεντάδα, η Κεντροαφρικανική Δημοκρατία, το Μάλι, το Μπουρούντι και το Μπαχρέιν αλλά σε αυτή τη λίστα υπάρχουν χώρες από όλες τις περιοχές του πλανήτη μεταξύ των οποίων πχ η Ρωσία και η Ουκρανία αλλά και το κράτος-μέλος της της ΕΕ, η Ουγγαρία. Φυσικά σε υποχώρηση ήταν την τελευταία 10ετία και οι ελευθερίες σε χώρες όπως η Συρία και η Υεμένη, που βρίσκονται σε εμπόλεμη κατάσταση αλλά και άλλες που βρίσκονται σε δεινή οικονομική κατάσταση και έχουν φτάσει στο χείλος του εμφύλιο σπαραγμού όπως πχ η Βενεζουέλα ή ο Ονδρούρα.
Δραματική υποχώρηση σε μόλις έναν χρόνο
Μέσα σε έναν χρόνο, οι χώρες στις οποίες καταγράφηκε υποχώρηση σε επίπεδο πολιτικών δικαιωμάτων και κοινωνικών ελευθεριών ήταν περισσότερες από αυτές στις οποίες παρατηρήθηκε βελτίωση. Την κορυφή των χωρών η βαθμολογία των οποίων μειώθηκε βρίσκονται η Γκαμπόν, η Τυνησία, το Κονγκό, η Τανζανία και η Τουρκία ενώ αξιοσημείωτη είναι και η εμφάνισή των ΗΠΑ σε αυτή τη λίστα. Στις «κερδισμένες» είναι πρώτη η Γκάμπια.
