Το υπουργικό συμβούλιο της Ιαπωνίας έδωσε «πράσινο φως» σε σχέδιο για πώληση μελλοντικών μαχητικών επόμενης γενιάς σε άλλες χώρες την Τρίτη, σε ένα ακόμα βήμα προς την κατεύθυνση της απομάκρυνσης από τις φιλειρηνικές αρχές τις οποίες η χώρα υιοθέτησε μετά το τέλος του Β′ Παγκοσμίου Πολέμου.
Η αμφιλεγόμενη απόφαση να επιτραπούν οι διεθνείς πωλήσεις όπλων αναμένεται να βοηθήσει την Ιαπωνία να διασφαλίσει τον ρόλο της σε ένα πρόγραμμα ανάπτυξης μαχητικού αεροσκάφους από κοινού με την Ιταλία και το Ηνωμένο Βασίλειο, μα είναι επίσης και μια κίνηση για την ανάπτυξη της αμυντικής βιομηχανίας της Ιαπωνίας και την ενίσχυση του ρόλου της στα διεθνή δρώμενα.
Προς το παρόν το Τόκιο λέει πως δεν σχεδιάζει εξαγωγές άλλων θανατηφόρων όπλων στην ανάπτυξη των οποίων συμμετείχε πέραν των νέων μαχητικών, που δεν αναμένεται να έχουν τεθεί σε υπηρεσία ως το 2035.
Τι αλλάζει
Την Τρίτη το υπουργικό συμβούλιο της Ιαπωνίας ενέκρινε μια αναθεώρηση των κατευθυντηρίων γραμμών ως προς την πώληση αμυντικού εξοπλισμού στο εξωτερικό και έδωσε άδεια για πωλήσεις του μελλοντικού αεροσκάφους. Η κυβέρνηση λέει πως δεν έχει σχέδια για εξαγωγή άλλων θανατηφόρων όπλων στην ανάπτυξη των οποίων συμμετείχε στο πλαίσιο των νέων κανόνων και ότι θα χρειαζόταν έγκριση του συμβουλίου για αυτό.
Η Ιαπωνία για πολύ καιρό απαγόρευε τις περισσότερες εξαγωγές όπλων στο πλαίσιο του φιλειρηνικού της Συντάγματος, αν και άρχισε να κάνει κινήσεις προς την κατεύθυνση αλλαγών εν μέσω των περιφερειακών και παγκοσμίων εντάσεων. Το 2014 άρχισε να εξάγει κάποια μη θανατηφόρα στρατιωτικά εφόδια και τον περασμένο Δεκέμβριο ενέκρινε μια αλλαγή που θα επέτρεπε τις πωλήσεις 80 θανατηφόρων όπλων και εξαρτημάτων που κατασκευάζει με άδεια από άλλες χώρες πίσω στους παρόχους των αδειών. Η αλλαγή, που έγινε τον Δεκέμβριο, άνοιξε τον δρόμο για την πώληση αμερικανικού σχεδιασμού πυραύλων Patriot στις ΗΠΑ, βοηθώντας στην αναπλήρωση των πυρομαχικών που η Ουάσινγκτον στέλνουν στην Ουκρανία.
Η απόφαση για τα μαχητικά θα επιτρέψει στην Ιαπωνία να εξάγει θανατηφόρα όπλα που παράγει μαζί με άλλους σε άλλες χώρες για πρώτη φορά.
Το νέο μαχητικό αεροσκάφος
Η Ιαπωνία συνεργάζεται με την Ιταλία και το Ηνωμένο Βασίλειο για την ανάπτυξη ενός προηγμένου μαχητικού για την αντικατάσταση του γερασμένου στόλου των αμερικανικού σχεδιασμού μαχητικών F-2 που διαθέτει και των Eurofighter Typhoon που έχουν το Ηνωμένο Βασίλειο και η Ιταλία.
Η Ιαπωνία, που εργαζόταν πάνω σε ένα εγχώριο σχέδιο, το αποκαλούμενο F-X, συμφώνησε τον Δεκέμβριο του 2022 να ενώσει τις προσπάθειές της με τις βρετανικές και ιταλικές στο πλαίσιο του προγράμματος Tempest. Το κοινό πρόγραμμα, γνωστό ως Global Combat Air Program, εδρεύει στο Ηνωμένο Βασίλειο και δεν έχει ανακοινώσει ακόμα όνομα.
Η Ιαπωνία ελπίζει πως το νέο αεροπλάνο θα προσφέρει καλύτερες δυνατότητες αισθητήρων και stealth εν μέσω αυξανόμενων εντάσεων στην περιοχή, παρέχοντας τεχνολογικό πλεονέκτημα απέναντι στην Κίνα και τη Ρωσία.
Γιατί η Ιαπωνία αλλάζει στάση
Στο πλαίσιο της απόφασης αυτής το υπουργικό συμβούλιο είπε ότι η απαγόρευση της εξαγωγής ολοκληρωμένων προϊόντων θα παρεμπόδιζε τις προσπάθειες ανάπτυξης του νέου αεροσκάφους και θα περιόριζε την Ιαπωνία σε υποστηρικτικό ρόλο στο πρόγραμμα. Η Ιταλία και το Ηνωμένο Βασίλειο επιθυμούν διακαώς πωλήσεις του μαχητικού προκειμένου να αντισταθμιστούν τα κόστη ανάπτυξης και κατασκευής.
Ο υπουργός Άμυνας Γκραντ Σαπς έχει επανειλημμένα πει ότι η Ιαπωνία χρειάζεται «επικαιροποίηση» για να μην προκαλέσει επιβράδυνση του προγράμματος.
Ο πρωθυπουργός Κισίντα επιδίωξε την έγκριση του συμβουλίου πριν υπογράψει τη συμφωνία GCAP τον Φεβρουάριο, μα καθυστέρησε λόγω αντίστασης από το κόμμα Κομέιτο, που συμμετέχει στον κυβερνητικό συνασπισμό.
Οι εξαγωγές θα ενίσχυαν επίσης την αμυντική βιομηχανία της Ιαπωνίας, η οποία ιστορικά καλύπτει μόνο τις Δυνάμεις Αυτοάμυνας της χώρας, καθώς ο Κισίντα προσπαθεί να ενισχύσει τις ένοπλες δυνάμεις. Η Ιαπωνία άρχισε να ανοίγει την πόρτα σε κάποιες εξαγωγές το 2014, μα η βιομηχανία δυσκολεύεται ακόμα να κερδίσει πελάτες.
Η αλλαγή επίσης λαμβάνει χώρα ενώ ο Κισίντα ετοιμάζει επίσκεψη τον Απρίλιο στην Ουάσινγκτον, όπου αναμένεται να τονίσει την προθυμία και ετοιμότητα της Ιαπωνίας για μεγαλύτερο ρόλο σε συνεργασίες σε στρατιωτικά θέματα και στην αμυντική βιομηχανία.
Η Ιαπωνία εκλαμβάνει ως απειλή την ταχεία ενίσχυση των κινεζικών ενόπλων δυνάμεων και αυτό που αντιλαμβάνεται ως αυξανόμενη επιθετικότητά της, ειδικά τις αυξανόμενες εντάσεις στις διαφιλονικούμενες Θάλασσες Ανατολικής και Νότιας Κίνας. Η Ιαπωνία επίσης βλέπει ως απειλή τις αυξανόμενες κοινές στρατιωτικές ασκήσεις μεταξύ Κίνας και Ρωσίας κοντά της.
Γιατί διχάζουν οι εξαγωγές όπλων
Λόγω του παρελθόντος της Ιαπωνίας ως επεκτατικής χώρας και της καταστροφής που ακολούθησε την ήττα της στον Β′ Παγκόσμιο Πόλεμο η Ιαπωνία υιοθέτησε ένα Σύνταγμα που περιορίζει τις ένοπλες δυνάμεις της σε καθήκοντα αυτοάμυνας και επί μακρόν διατηρούσε μια αυστηρή πολιτική ως προς τον περιορισμό μεταφορών στρατιωτικού εξοπλισμού και τεχνολογίας και την απαγόρευση όλων των εξαγωγών θανατηφόρων όπλων. Βουλευτές της αντιπολίτευσης και ακτιβιστές έχουν αποδοκιμάσει την κυβέρνηση του Κισίντα για δεσμεύσεις ως προς το πρόγραμμα χωρίς να δίνονται εξηγήσεις στο κοινό ή να παρέχεται έγκριση για τη μεγάλη αλλαγή πολιτικής. Δημοσκοπήσεις δείχνουν πως η κοινή γνώμη είναι διχασμένη.
Σε αυτό το πλαίσιο η κυβέρνηση περιορίζει τις εξαγωγές θανατηφόρων όπλων που η Ιαπωνία έχει αναπτύξει από κοινού με άλλους προς το παρόν και έχει υποσχεθεί πως δεν θα γίνουν πωλήσεις για χρήση σε πολέμους εν εξελίξει.
Πιθανές εξαγωγές
Οι πιθανές αγορές περιλαμβάνουν τις 15 χώρες με τις οποίες η Ιαπωνία έχει συμφωνίες αμυντικής συνεργασίας, όπως οι ΗΠΑ, η Γερμανία, η Ινδία και το Βιετνάμ. Αξιωματούχος είπε πως η Ταϊβάν δεν εξετάζεται.
Με πληροφορίες από Associated Press