Κάθε χρόνο, παραμονή Χριστουγέννων εκατοντάδες άνθρωποι από όλο τον κόσμο συγκεντρώνονται έξω από το παρεκκλήσι στο μικρό χωριό Όμπερντορφ της Αυστρίας για να ψάλλουν την «Άγια Νύχτα», ένα από τα πλέον αγαπημένα χριστουγεννιάτικα τραγούδια.
Η ιστορία ξεκίνησε μία κρύα νύχτα του Δεκέμβρη στα 1818, όταν δύο άνδρες, ο ένας με την κιθάρα του, στάθηκαν μπροστά από το μικρό παρεκκλήσι στο Όμπερντορφ και τραγούδησαν στα γερμανικά Stille Nacht, Heilige Nacht.
Η φετινή παραμονή Χριστουγέννων σηματοδοτεί την επέτειο των 200 ετών από την πρώτη εκείνη ιστορική καταγραφή της Άγιας Νύχτας.
Η επέτειος γιορτάζεται τόσο στο Όμπερντορφ, όσο και στα άλλα γειτονικά χωριά της περιφέρειας του Σάλτσμπουργκ.
Εκθέματα σε μικρά μουσεία διερευνούν την προέλευση του τραγουδιού και τη ζωή των δύο ανδρών πίσω από τη δημιουργία του, του ιερέα Joseph Mohr, και του δάσκαλου και οργανίστα Franz Xaver Gruber, ενώ στα τέλη του περασμένου Νοεμβρίου, ανέβηκε μια μεγάλη, φιλόδοξη παραγωγή με τίτλο «Η Άγια Νύχτα μου» στο θέατρο Felsenreitschule του Σάλτσμπουργκ τιμώντας τη 200ή επέτειο.
Το χειρόγραφο και ο θρύλος
Το χειρόγραφο του εφημέριου που ανακαλύφθηκε αναγράφει την ημερομηνία συγγραφής των στίχων και στην άνω δεξιά γωνία φέρει την ένδειξη «Melodie von Fr. Xav. Gruber». Σήμερα φυλάσσεται στο Carolino Augusteum Museum του Σάλτσμπουργκ.
Σύμφωνα με τον θρύλο, την προπαραμονή των Χριστουγέννων του 1818, κατά τη διάρκεια της Θείας Λειτουργίας στην εκκλησία του μικρού χωριού, χάλασε το εκκλησιαστικό όργανο. Μετά τη Λειτουργία ο εφημέριος κάλεσε το δάσκαλο και οργανίστα της εκκλησίας για να βρουν κάποια λύση, αφού δεν μπορούσαν να αποδώσουν τον χριστουγεννιάτικο ύμνο χωρίς εκκλησιαστικό όργανο. Αποφάσισαν να γράψουν ένα χριστουγεννιάτικο τραγούδι για κιθάρα και ο δάσκαλος αποσύρθηκε στο δωμάτιό του πάνω από το σχολείο, περιμένοντας τους στίχους του τραγουδιού που θα έγραφε ο εφημέριος.
Το γαλήνιο χιονισμένο τοπίο ενέπνευσε τον ιερέα, που φαντάστηκε ότι σε μια τόσο γαλήνια και ήρεμη νύχτα θα ήρθε στον κόσμο το Θείο Βρέφος. Οι σκέψεις αυτές έγιναν οι πρώτοι στίχοι του καινούριου τραγουδιού. Αργά τη νύχτα, όταν ο νεαρός εφημέριος τελείωσε τη συγγραφή, έτρεξε στο δωμάτιο του δασκάλου. Τα όμορφα λόγια του τραγουδιού συγκίνησαν τον Γκρούμπερ που έβαλε τα δυνατά του για να συνθέσει μία εξίσου ωραία μελωδία. Μέχρι τα ξημερώματα το τραγούδι ήταν έτοιμο και τη νύχτα της παραμονής, στη Λειτουργία των Χριστουγέννων στη θέση του χριστουγεννιάτικου ύμνου οι δύο συνθέτες άρχισαν να ψάλλουν την «Άγια Νύχτα».
Ναπολεόντειοι πόλεμοι και Έτος χωρίς καλοκαίρι
Σύμφωνα με τον Michael Neureiter, πρόεδρο της Silent Night Association και συν-συγγραφέα του βιβλίου που εκδόθηκε πρόσφατα με τίτλο «Silent Night: A Companion to the Song», πιθανώς το σημείο εκκίνησης ήταν η βαθιά λαχτάρα για ειρήνη μετά τη δυστυχία που έφεραν οι ναπολεόντειοι πόλεμοι (1803-1815). Οι καιροί ήταν δύσκολοι. Εκτός των άλλων, την εποχή εκείνη, η Ευρώπη είχε περάσει το «Έτος χωρίς καλοκαίρι», τους ψυχρούς μήνες του 1816 που οδήγησαν σε καταστροφή των καλλιεργειών και πείνα, μετά την ηφαιστειακή έκρηξη στο όρος Ταμπόρα της Ινδονησίας, που πάγωσε τον πλανήτη.
Η χριστουγεννιάτικη ανακωχή του 1914
Εκτός των άλλων, η Άγια Νύχτα έχει συνδεθεί με τη χριστουγεννιάτικη ανακωχή του 1914, στο Δυτικό Μέτωπο του Πρώτου Παγκοσμίου Πολέμου, μία συγκλονιστική ιστορία, που εκτυλίχθηκε τα πρώτα Χριστούγεννα του πολέμου, όταν άνδρες του βρετανικού στρατού άκουσαν τους Γερμανούς να τραγουδούν την Άγια Νύχτα και είδαν φανάρια και μικρά έλατα στα χαρακώματα τους. Την επόμενη ημέρα Βρετανοί και Γερμανοί άρχισαν να ανταλλάσσουν δώρα, να βγάζουν φωτογραφίες, να θάβουν τους νεκρούς τους και να παίζουν έναν αγώνα ποδοσφαίρου για να γιορτάσουν την εκεχειρία που μόνοι τους αποφάσισαν.
Σε 300 γλώσσες -και στα λατινικά
Η «Άγια Νύχτα» έχει μεταφραστεί σε 300 γλώσσες και διαλέκτους, μεταξύ των οποίων και τα λατινικά -η αγγλική μετάφραση έγινε το 1859, από έναν ιερέα στην εκκλησία της Αγίας Τριάδας στη Νέα Υόρκη- ενώ έχει ηχογραφηθεί από τις πιο διάσημες χορωδίες του κόσμου, όπως και φωνές, από τον Μπινγκ Κρόσμπι μέχρι τη Μαράια Κάρεϊ και έχει διασκευαστεί αμέτρητες φορές.