Η αντιμετώπιση του προβλήματος του τεράστιου ιδιωτικού χρέους αποτελεί βασική προτεραιότητα στο εκλογικό πρόγραμμα του ΜέΡΑ25. Σήμερα, περισσότερα από 4 εκατομμύρια ΑΦΜ έχουν ληξιπρόθεσμες οφειλές, στην πλειοψηφία τους μικρά ποσά, που όμως και αυτά αδυνατούν να τα εξοφλήσουν, στοιχείο που καταδεικνύει την οικονομική αδυναμία μιας πολύ μεγάλης μερίδας του πληθυσμού της χώρας. Παράλληλα, περίπου 100δις είναι τα λεγόμενα κόκκινα δάνεια, πολλά από τα οποία αφορούν δάνεια πρώτης κατοικίας ιδιωτών, αλλά και δάνεια μικρών επιχειρήσεων.
Οι λύσεις τύπου 120 δόσεων δεν επαρκούν για να αντιμετωπιστεί το πρόβλημα, αφού νέα χρέη δημιουργούνται συνεχώς. Εξάλλου, αντίστοιχες ρυθμίσεις έχουν δοκιμαστεί στο παρελθόν, χωρίς επιτυχία. Όσο τόσο μεγάλο μέρος του πληθυσμού είναι εγκλωβισμένο σε χρέη, δεν είναι δυνατόν να αναπτυχθεί η χώρα. Απαιτούνται ριζικές λύσεις, οι οποίες θα πρέπει να συνδυάζουν τη μείωση της φορολογίας με τη δίκαιη ονομαστική διαγραφή χρεών.
Θα ξεκινήσω το άρθρο παραθέτοντας τις θέσεις που διατυπώνονται στο πρόγραμμα του ΜέΡΑ25, οι οποίες αφορούν κατά κύριο λόγο τη μείωση της φορολογίας και την αντιμετώπιση των κόκκινων δανείων, και θα συνεχίσω με προσωπικές προτάσεις για δραστική, μα συνάμα δίκαιη, ονομαστική μείωση του ιδιωτικού χρέους.
Η ΤΟΜΗ 4 «Φορολογικοί Συντελεστές» του προγράμματος του ΜέΡΑ25 προβλέπει:
- μείωση του ΦΠΑ στο 15% για ηλεκτρονικές πληρωμές
- φορολογία μικρών επιχειρήσεων στο 15%, μεσαίων στο 20% και μεγάλων στο 26%
- κατάργηση της 100% προπληρωμής φόρου
- κατάργηση της εισφοράς αλληλεγγύης για εισοδήματα κάτω των 30.000€
- μείωση των φορολογικών συντελεστών
Η ΤΟΜΗ 6 «Σεβασμός σε μισθωτή εργασία και δημιουργική επιχειρηματικότητα» περιλαμβάνει (μεταξύ άλλων):
- ταβάνι 50% στο σύνολο των φορολογικών και ασφαλιστικών υποχρεώσεων για της επιχειρήσεις/ελεύθερους επαγγελματίες
- φορολογική ασυλία 5 ετών για νέες μικρές επιχειρήσεις
Τέλος η ΤΟΜΗ 3 «Δημόσια Εταιρεία Διαχείρισης Ιδιωτικών Χρεών» προβλέπει την ίδρυση Δημόσιας Εταιρείας Διαχείρισης Ιδιωτικών Χρεών (ΔΕΔΙΧ), στην οποία θα μεταφερθούν τα κόκκινα δάνεια από τις τράπεζες. Οι δανειολήπτες θα συνεχίσουν να κατοικούν στα σπίτια πληρώνοντας ενοίκιο. Όσα δάνεια έχουν ήδη πουληθεί σε funds, θα δοθεί δυνατότητα επαναγοράς στην τιμή πώλησής τους.
Τα παραπάνω είναι ικανά να ανακόψουν την αύξηση του ιδιωτικού χρέους, στο σημείο όμως που αυτό έχει ήδη φτάσει απαιτούνται επιπλέον μέτρα τα οποία θα οδηγήσουν σε ονομαστική μείωσή του. Τα μέτρα αυτά θα πρέπει να είναι δίκαια, υπό την έννοια ότι δεν θα δημιουργούν αίσθημα αδικίας σε όσους είναι τυπικοί στις υποχρεώσεις τους, ούτε θα αποτελούν κίνητρο για τη δημιουργία νέων οφειλών.
Προσωπική μου αγωνία είναι να μην μεταφερθεί το ιδιωτικό χρέος στη επόμενη γενιά, τουλάχιστον όχι εν αγνοία της ή χωρίς τη θέλησή της. Το κληρονομικό δίκαιο στη σημερινή του μορφή καθιστά εξαιρετικά δύσκολη την ονομαστική διαγραφή χρεών, μιας και η συνήθης διαδικασία των αποποιήσεων πάντα διακόπτεται σε κάποιο σημείο χωρίς να ολοκληρωθεί, με αποτέλεσμα να θεωρείται ότι κάποιος μακρινός συγγενής (που κανείς δεν γνωρίζει αν υπάρχει) έχει χρεωθεί τις οφειλές. Οι αλλαγές στον Αστικό Κώδικα αναφορικά με το κληρονομικό δίκαιο θα πρέπει να είναι τέτοιες που να εξασφαλίζουν τουλάχιστον ότι δεν θα γίνεται αποδοχή χρεών εν αγνοία των κληρονόμων. Ιδανικά, σε τέτοιες περιπτώσεις θα πρέπει να πραγματοποιείται υποχρεωτικά οριστική αποδοχή με απογραφή (με αναδρομική εφαρμογή) και να διακόπτεται η διαδικασία των διαδοχικών αποποιήσεων στη ρίζα της.
Τα πάσης φύσεως διοικητικά πρόστιμα δεν νοείται να μεταβιβάζονται (κληρονομούνται). Πρόσφατα γίναμε μάρτυρες προστίμου από τροχαία παράβαση, το οποίο κληρονόμησε ανήλικο τέκνο, ωσάν να έπρεπε να συμμορφωθεί για την τροχαία παράβαση που έκανε ο πατέρας του. Τα διοικητικά πρόστιμα έχουν την έννοια της συμμόρφωσης, αντικαθιστώντας την ποινή της φυλάκισης. Όπως ακριβώς η φυλάκιση δεν κληρονομείται, το ίδιο θα πρέπει να συμβαίνει και με τα διοικητικά πρόστιμα.
Θα πρέπει να επανεξεταστούν όλα τα διοικητικά πρόστιμα ως προς το ύψος τους, αλλά και την αναγκαιότητα ακόμη της ύπαρξής τους. Τα τελευταία χρόνια της κρίσης έχουν εισαχθεί διοικητικά πρόστιμα για ένα σωρό παραπτώματα, για τα οποία τις εποχές προ κρίσης, όταν υπήρχε πλούτος, δεν προβλέπονταν. Κορυφαίο παράδειγμα είναι τα διοικητικά πρόστιμα της φορολογικής διοίκησης, το γνωστό 100άρικο για κάθε εκπρόθεσμη υποβολή φορολογικής δήλωσης, ακόμη και αν αυτή γίνεται ηλεκτρονικά. Αντίστοιχο πρόστιμο δεν προβλεπόταν τα χρόνια προ της οικονομικής κρίσης, όταν μάλιστα οι εκπρόθεσμες φορολογικές δηλώσεις γίνονταν με φυσική παρουσία στις ΔΟΥ. Άλλα παραδείγματα διοικητικών προστίμων που κινούνται σε εξωφρενικά όρια και πρέπει να επανεξεταστούν ως προς το ύψος τους είναι αυτά που αφορούν τις παραβάσεις του ΚΟΚ, την αδήλωτη εργασία αλλά ακόμη και την κακοποίηση ζώων.
Θα πρέπει επίσης να επανεξεταστούν ως προς το ύψος τους αλλά και την αναγκαιότητα ύπαρξής τους τα πάσης φύσεως τέλη. Ως παράδειγμα αναφέρω το τέλος χρήσης πλαστικής σακούλας. Θεωρώ ότι θα ήταν πιο έντιμο από πλευράς του κράτους να απαγορέψει εντελώς τη χρήση της πλαστικής σακούλας, αντί να την χρεώνει. Δημιουργείται η εντύπωση πως η εισαγωγή του συγκεκριμένου τέλους έγινε για καθαρά εισπρακτικούς λόγους, και όχι για την προστασία του περιβάλλοντος.
Στο παρελθόν έχουν γίνει πολλές ρυθμίσεις οφειλών προς το Δημόσιο, με τελευταία αυτή των 120 δόσεων. Η υπαγωγή χρεών στις ρυθμίσεις αυτές γίνονται με βάση την ημερομηνία βεβαίωσης , π.χ., 31/12/2018, και όχι το χρόνο που αφορά η οφειλή. Αν για παράδειγμα σήμερα βεβαιωθεί οφειλή που όμως αφορά το 2017, δεν μπορεί να υπαχθεί στη ρύθμιση. Αυτό θεωρώ πως πρέπει να αλλάξει, μιας και για την καθυστέρηση στην βεβαίωση μιας οφειλής ή προστίμου δεν ευθύνεται μόνο ο πολίτης ή η επιχείρηση αλλά και ο ελεγκτικός μηχανισμός. Θεωρώ λοιπόν πως οι καταληκτικές ημερομηνίες των ρυθμίσεων που έχουν προηγηθεί θα πρέπει να εφαρμόζονται στο χρόνο δημιουργίας μιας οφειλής και όχι το χρόνο βεβαίωσής της.
Άφησα για το τέλος τον ΕΝΦΙΑ. Θεωρώ πως πρόκειται για έναν ειδικό φόρο, με την έννοια ότι συνδέεται με ακίνητα, ο οποίος εισήλθε στη ζωή μας ξαφνικά τα τελευταία χρόνια, χρεώνοντας συμπολίτες με μεγάλες οφειλές για ακίνητα τα οποία αφενός δεν είναι εκμεταλλεύσιμα, αφετέρου δεν έχουν αγοραστικό ενδιαφέρον. Πέραν από τον εξορθολογισμό του ΕΝΦΙΑ, με μείωση των συντελεστών και κατάργηση του φόρου μεγάλης ακίνητης περιουσίας (ο οποίος δεν αφορά κατ΄ ανάγκη πλούσιους), θεωρώ πως οι οφειλές λόγω ΕΝΦΙΑ θα πρέπει να αντιμετωπίζονται ξεχωριστά από τις υπόλοιπες οφειλές ενός φυσικού ή νομικού προσώπου. Θα πρέπει να θεσμοθετηθεί η δυνατότητα επιστροφής των ακινήτων στο Δημόσιο, στην αντικειμενική τους αξία, απαλλάσσοντας τον οφειλέτη από τις λόγω ΕΝΦΙΑ οφειλές. Μάλιστα, μια τέτοια ρύθμιση θα αναγκάσει το Δημόσιο (ή τους Δήμους, εφόσον αυτοί αναλάβουν την είσπραξη του ΕΝΦΙΑ, σύμφωνα με το πρόγραμμα του ΜέΡΑ25) να υπολογίσει με ακρίβεια τις αντικειμενικές αξίες.
Εν κατακλείδι: Για να αναπτυχθεί η Ελλάδα, θα πρέπει να μετατραπεί και πάλι σε μια χώρα οικονομικά ασφαλή να ζουν και να δημιουργούν οι πολίτες της. Κεντρικός ετήσιος στόχος της κυβερνητικής πολιτικής θα πρέπει να είναι η μείωση του πλήθους των κόκκινων ΑΦΜ και η ονομαστική μείωση των ληξιπρόθεσμων οφειλών. Οι ΤΟΜΕΣ του οικονομικού προγράμματος του ΜέΡΑ25, αλλά και προτάσεις για δίκαιη ονομαστική διαγραφή οφειλών, όπως αυτές που ανέφερα παραπάνω, αποτελούν μια καλή βάση εκκίνησης.