Εξελίξεις που θα μπορούσαν να αποδειχτούν ιστορικές λαμβάνουν χώρα τις τελευταίες ώρες στο Ιράν, το οποίο έχει σημαδευτεί από αιματοβαμμένες διαδηλώσεις και μακρόσυρτες ταραχές σε έναν κύκλο κρατικής καταστολής και βίας που δεν λέει να κλείσει.
Ο γενικός εισαγγελέας της χώρας, Μοχαμάντ Τζαφάρ Μονταζερί, σύμφωνα με το πρακτορείο Isna, ανακοίνωσε την κατάργηση της αστυνομίας ηθών - την διαβόητη αρχή που, όπως όλα δείχνουν, βρίσκεται πίσω από τη δολοφονία της άτυχης Μάχσα Αμινί.
Υπενθυμίζεται ότι η 22χρονη πέθανε τον περασμένο Σεπτέμβριο, έπειτα από ένα βίαιο χτύπημα στο κεφάλι μετά την σύλληψή της επειδή φορούσε «λάθος» τη μαντίλα. Εκτοτε έχουν ξεσπάσει βίαια επεισόδια σε όλη τη χώρα, με ομάδες ανθρωπίνων δικαιωμάτων να κάνουν λόγο για εκατοντάδες νεκρούς διαδηλωτές.
Χθες το βράδυ ο γενικός εισαγγελέας του Ιράν, απαντώντας κατά τη διάρκεια συνέντευξης Τύπου στην ερώτηση ενός παρευρισκομένου «για ποιο λόγο έκλεισε η αστυνομία ηθών» δήλωσε ότι «η αστυνομία ηθών δεν έχει καμία σχέση με τη δικαστική εξουσία και καταργήθηκε από τις αρχές που τη δημιούργησαν».
Αλλαγή εποχής ή κατευνασμός;
Σχεδόν ταυτόχρονα έγινε γνωστή η είδηση ότι οι αρχές της Τεχεράνης έθεσαν για αναθεώρηση στο Κοινοβούλιο το νόμο του 1983 για την υποχρεωτική χρήση της μαντίλας προκειμένου να βρεθεί μια διέξοδος στο κίνημα διαμαρτυρίας που έχει ξεσπάσει εδώ και περισσότερους από δύο μήνες.
Ο Μονταζερί αποκάλυψε ότι «το κοινοβούλιο και οι δικαστικές αρχές εργάζονται» στο θέμα της υποχρεωτικότητας της μαντίλας, χωρίς να διευκρινίσει αν ενδέχεται να τροποποιηθεί η νομοθεσία.
Ωστόσο, είναι πολύ πρόωρο το συμπέρασμα ότι επίκεται αλλαγή εποχής στο θεοκρατικό Ιράν, μιας και υπάρχουν εκτιμήσεις ότι οι αρχές προσπαθούν με ελιγμούς να κατευνάσουν τα ιδιαίτερα οξυμένα πνεύματα.
Το θέμα αυτό είναι ιδιαίτερα ευαίσθητο στο Ιράν με δύο αντίθετα στρατόπεδα να αντιπαρατίθενται: αυτό των συντηρητικών που επιμένουν στον νόμο του 1983 και αυτό των προοδευτικών που επιθυμούν να μπορούν οι γυναίκες να επιλέγουν αν θα φορούν ή όχι τη μαντίλα.
Η μαντίλα έγινε υποχρεωτική στο Ιράν τέσσερα χρόνια μετά την ισλαμική επανάσταση του 1979. Η αστυνομία ηθών δημιουργήθηκε ώστε «να διαδώσει την κουλτούρα της σεμνότητας και της χρήσης μαντίλας».
Σύμφωνα με τον νόμο του 1983, οι γυναίκες στο Ιράν, ανεξαρτήτως θρησκείας, θα πρέπει να φορούν δημοσίως μαντίλα και φαρδιά ρούχα. Από τις 5 Ιουλίου ένας νέος νόμος «για τη μαντίλα και τη σεμνότητα στη χώρα», τον οποίο προώθησε ο Ιρανός πρόεδρος Εμπραχίμ Ραϊσί, επέβαλε νέους περιορισμούς στις γυναίκες: η μαντίλα πρέπει να καλύπτει όχι μόνο τα μαλλιά τους, αλλά και τον λαιμό και τους ώμους.
Ωστόσο στη διάρκεια συνέντευξης Τύπου που πραγματοποιήθηκε χθες στην Τεχεράνη ο Ραϊσί φάνηκε να είναι ανοικτός σε ενδεχόμενες αλλαγές στη νομοθεσία: «Το Σύνταγμά μας έχει αξίες και αρχές σταθερές και ακλόνητες (…) αλλά υπάρχουν τρόποι εφαρμογής του Συντάγματος που μπορούν να επανεξεταστούν», δήλωσε.
Συνολικά 448 διαδηλωτές έχουν σκοτωθεί από την έναρξη των κινητοποιήσεων, σύμφωνα με την μη κυβερνητική οργάνωση Iran Human Rights με έδρα τη Νορβηγία.
Το Ανώτατο Συμβούλιο Εθνικής Ασφάλειας του Ιράν ανακοίνωσε χθες ότι «περισσότεροι από 200 άνθρωποι», πολίτες και μέλη των δυνάμεων της τάξης, έχουν σκοτωθεί, ενώ τη Δευτέρα ο στρατηγός Αμιραλί Χαζιζαντέχ των Φρουρών της Επανάστασης είχε κάνει λόγο για περισσότερους από 300 νεκρούς.
Χιλιάδες άλλοι έχουν συλληφθεί. Το Σάββατο ακόμη μία ηθοποιός του κινηματογράφου, η Μιτρά Χαζάρ, συνελήφθη στο σπίτι της, επειδή δημοσίευσε πρόσφατα στον λογαριασμό της στο Instagram βίντεο με τις διαδηλώσεις που πραγματοποιήθηκαν τον Οκτώβριο στο Βερολίνο σε ένδειξη αλληλεγγύης προς το κίνημα στο Ιράν.
Η διαβόητη αστυνομία ηθών
Η αστυνομία ηθών, γνωστή με το όνομα Γαστ- ε- Ερσάντ (περιπολίες προσανατολισμού) ιδρύθηκε υπό τον υπερσυντηρητικό πρόεδρο του Ιράν Μαχμούντ Αχμαντινετζάντ «για να διαδώσει την κουλτούρα της σεμνότητας και του χιτζάμπ».
Αποτελείται από άνδρες με πράσινη στολή και γυναίκες που φορούν μαύρο τσαντόρ, ένα ένδυμα που καλύπτει το κεφάλι και το πάνω μέρος του σώματος. Η αστυνομία αυτή ξεκίνησε τις περιπολίες της το 2006.
Μετά τον θάνατο της Αμινί, στις 16 Σεπτεμβρίου, τρεις ημέρες μετά τη σύλληψή της από την αστυνομία ηθών επειδή δεν φορούσε σωστά τη μαντίλα της, ξέσπασαν στο Ιράν πρωτοφανείς κινητοποιήσεις.