Η αλήθεια είναι ότι δεν είχα σκοπό να γράψω άλλο ένα κείμενο με αφορμή τα ελληνοτουρκικά, ύστερα από το τελευταίο που έγραψα στην παρούσα στήλη. Δυστυχώς, το θλιβερό γεγονός της σύλληψης των δύο στελεχών του Ελληνικού Στρατού από την τουρκική χωροφυλακή και η μέχρι σήμερα κράτησή τους στις φυλακές της Αδριανούπολης με οδήγησαν στο να το πράξω. Δεν θα αναλύσω τα τι και πώς του συμβάντος. Ήδη έχουν αναλυθεί και όσο προχωρά η ιστορία - η οποία δυστυχώς φαίνεται να λαμβάνει μεγάλες διαστάσεις - θα έρχονται περισσότερα στοιχεία στη δημοσιότητα.
Ωστόσο, δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι τέτοιου είδους μικροεπεισόδια, ακόμα κι αν είναι εντελώς αδιάφορα, δεν συμβαίνουν πάντα τυχαία. Είναι απόρροια της εκάστοτε λεγόμενης “ισορροπίας δυνάμεων” που επικρατεί στην περιοχή. Του επεισοδίου στον Έβρο προηγήθηκε ο εμβολισμός του σκάφους του ελληνικού Λιμενικού Σώματος από τουρκικό σκάφος στα Ίμια, ενώ κάποιες μέρες νωρίτερα ήταν φανερή η αντικειμενική αδυναμία του Έλληνα Υπουργού Εθνικής Άμυνας να προσεγγίσει τα Ίμια για να ρίξει τιμητικό στεφάνι στη μνήμη των νεκρών του 1996, λόγω παρεμπόδισης από το τουρκικό ναυτικό.
Τα γεγονότα αυτά συντείνουν στην εκτίμηση ότι η ισορροπία δυνάμεων στο Αιγαίο τείνει να αλλάξει. Η Τουρκία επιδιώκει από περιφερειακή δύναμη να καταστεί ρυθμιστής γεωπολιτικών αλλαγών. Είναι προφανές ότι η συνολική προσέγγιση της εξωτερικής της πολιτικής είναι μια καθαρά αναθεωρητική προσέγγιση. Αμφισβητεί ανοικτά δεδομένες αρχές του διεθνούς δικαίου, δεν αναγνωρίζει το δίκαιο της θάλασσας, αμφισβητεί ξεκάθαρα το υφιστάμενο status quo των συνόρων όπως αυτό προσδιορίστηκε από τη Συνθήκη της Λωζάννης, ενώ παράλληλα διεξάγει εκστρατευτικό πόλεμο κατά των Κούρδων της Συρίας.
Η Τουρκία έχει μεθοδεύσει εδώ και τουλάχιστον μία δεκαετία αυτή τη στρατηγική, με προεξάρχοντες τον Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν και κάποτε τον - πρώην πλέον - στένο του συνεργάτη, καθηγητή Αχμέτ Νταβούτογλου (συγγραφέα του γνωστού πονήματος με τίτλο: “Το στρατηγικό βάθος: Η διεθνής θέση της Τουρκίας”, 2001).
Ενώπιον αυτής της κατάστασης και με τη Ρωσία να παίζει σταθερά ρόλο αμφίσημο, χωρίς ποτέ φυσικά να συντάσσεται με τη Δύση και ενίοτε αβαντάροντας τις υπερφύαλες τουρκικές φιλοδοξίες, η Ευρώπη βρίσκεται σε ένα ακόμη σταυροδρόμι. Στην πραγματικότητα το σταυροδρόμι αυτό αντιμετωπίζεται ως τέτοιο μόνο από μια μερίδα ευρωπαϊστών και από το σύνολο των φεντεραλιστών, που όμως ποτέ δεν καθόρισαν τις εξελίξεις.
Το σταυροδρόμι τιτλοφορείται εν συντομία: Ήλθε η ώρα για τη δημιουργία ενός ενιαίου ευρωπαϊκού στρατού ή όχι; Η απάντηση φυσικά δεν είναι εύκολη. Ως γνωστόν όλα τα κράτη-μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης είναι και μέλη του ΝΑΤΟ. Επί χρόνια και μέχρι σήμερα η ασφάλεια της συμμαχίας δεν άφηνε περιθώρια για δεύτερες σκέψεις ως προς κοινή άμυνα. Ταυτοχρόνως, η Ευρώπη στα 60 χρόνια της ενοποιητικής διαδικασίας δεν γνώρισε έξωθεν στρατιωτική απειλή. Στη δεδομένη χρονική συγκυρία όμως φαίνεται πως τα πράγματα αλλάζουν. Μια επιθετική Τουρκία απειλεί αμέσως ή εμμέσως καίρια ευρωπαϊκά συμφέροντα. Πρόσφατο παράδειγμα ο εξαναγκασμός σε φυγή του σκάφους εταιρείας ιταλικών συμφερόντων που πραγματοποιούσε έρευνες στην κυπριακή ΑΟΖ.
Το ζήτημα έγκειται στο αν και πώς θα πειστεί κάποια στιγμή η πλειοψηφία των κρατών μελών της Ένωσης για το συμφέρον της επένδυσης σε μια κοινή αμυντική στρατηγική και βιομηχανία. Η συζήτηση πάντως έχει πλέον ανοίξει ξεκάθαρα και ακόμα και στα υψηλά κλιμάκια των Βρυξελλών πολλοί είναι εκείνοι που θα έβλεπαν με θετική ματιά το ενδεχόμενο της κοινής άμυνας.
Το manu militari θα έδεινε τη δυνατότητα στην Ένωση με απλά λόγια να “δείξει τα δόντια” της αν και όποτε παρίσταται ανάγκη, καλή ώρα όπως σήμερα. Και λέγοντας “σήμερα” δεν αναφέρομαι μόνο στην Τουρκία, αλλά και στην ανεξέλεγκτη μεταναστευτική εισροή, απόρροια σε σημαντικό βαθμό της ελλιπούς φύλαξης των εξωτερικών συνόρων. Σε ό,τι αφορά το ΝΑΤΟ δε, η τακτική της τήρησης ίσων αποστάσεων όταν πρόκειται για διαφορές-επεισόδια μεταξύ μελών του φαίνεται ότι θα εξακολουθήσει να αποτελεί τον κανόνα.
Η σκακιέρα για άλλη μια φορά αλλάζει. Άλλο ένα στοίχημα για την Ευρώπη προκύπτει και αναμένεται να κρίνει ξανά τη δυνατότητά της να βρίσκεται στην ίδια ταχύτητα με τις εξελίξεις ή την αδυναμία της να τις παρακολουθήσει, διατηρώντας το ρόλο του οικονομικού γίγαντα με τη μικρομεσαία πολιτικοστρατιωτική επιρροή.