«Σήμερα βρίσκομαι εδώ όχι με το κινητό μου, αλλά με το Secure Phone. Σε αυτό τον πόλεμο, τα περισσότερα πράγματα γίνονται με ψηφιακές εφαρμογές (digital applications). Πρέπει να ξέρουμε τι συμβαίνει, παντού. Φυσικά, πίσω από όλα αυτά υπάρχουν άνθρωποι. Φτιάξαμε το δικό μας, “ιδιωτικό” cloud. Φτιάξαμε το δικό μας Z-tube. Φτιάξαμε δικά μας δίκτυα, το μεγαλύτερο δίκτυο οπτικών ινών στο Ισραήλ είναι το δικό μας και φυσικά λύσεις για κινητή τηλεφωνία. Και προσπαθούμε να κρατήσουμε ασφαλείς όσους βρίσκονται στο πεδίο, στην Γάζα, βοηθώντας στην λήψη των σωστών αποφάσεων από όσους αποφασίζουν μέσα σε λεπτά ή δευτερόλεπτα εκεί. Η δική μας δουλειά λέγεται Aerial Grasping και Real Time Defense (σε ελεύθερη μετάφραση, «παρακολούθηση ακριβείας από αέρος» και «άμυνα σε πραγματικό χρόνο»).
“Το ΑΙ είναι big changer για το πως πολεμάει ο ισραηλινός στρατός σήμερα, στο έδαφος και από αέρος στην λωρίδα της Γάζας”
- Yorai Fainmesser, AI & Big Data Strategic expert
Η ταξίαρχος Γιαέλ Γκρόσμαν, που βλέπουμε στη φωτογραφία παρακάτω, ήταν το πρόσωπο της ημέρας στην Εβδομάδα Τεχνητής Νοημοσύνης (AI Day), που διοργάνωσε στις 5 Φεβρουαρίου, το πανεπιστήμιο του Τελ Αβίβ, τήρώντας την σύγχρονη παράδοσή του, ακόμα και εν καιρώ πολέμου.
Μονάδα Lotem: Αποφάσεις στην Γάζα με όπλο τα data
Η ταξίαρχος Γκρόσμαν διοικεί τη Μονάδα Lotem, που σημαίνει: «Μονάδα Ψηφιακής Τεχνολογίας και Data των Ενόπλων Δυνάμεων του Ισραήλ».
Μπροστά στην πελώρια γιγαντοοθόνη, στο κατάμεστο αμφιθέατρο του Πανεπιστημίου του Τελ Αβίβ - που συμβαίνει να είναι και καταφύγιο σε περίπτωση επίθεσης εν καιρώ πολέμου - η Γκρόσμαν περιέγραψε σε τίτλους μία διαδικασία λήψης αποφάσεων που παραπέμπει σε «πόλεμο Τεχνητής Νοημοσύνης». Ο στόχος της Μονάδας Lotem είναι βοηθάει - ακόμα και σε πραγματικό χρόνο - τους στρατιωτικούς διοικητές του Ισραήλ που λαμβάνουν κρίσιμες αποφάσεις, ώστε να αποφασίζουν με βάση δεδομένα (data) και όχι μόνο με βάση την εμπειρία τους, ή το ένστικτό τους.
Στην εικόνα παραπάνω, η ταξίαρχος Γκρόσμαν παρουσιάζει ένα τρισδιάστατο χάρτη της Γάζας, όπου διακρίνονται καθαρά κτίρια, σπίτια, άλλες κατασκευτές και ελεύθεροι χώροι στην πιο πυκνοκατοικημένη περιοχή του πλανήτη.
Σε ορισμένα από τα κτίρια διακρίνονται και γαλάζια σημάδια. Η ίδια δεν διευκρίνισε τι ακριβώς σημαίνουν αυτά τα σημάδια, όμως είναι εύκολο να υποθέσει κανείς ότι δεν έχουν τοποθετηθεί τυχαία πάνω στον χάρτη...
Στην φωτογραφία που ακολουθεί, βλέπουμε την κάρτα που παρουσίασε η ταξίαρχος Γκρόσμαν, παραθέτοντας τις πηγές των data που αξιοποιεί για τους σκοπούς του ο ισραηλινός στρατός:
Ήχος - Κείμενο - Εικόνες - Βίντεο μεταφέρονται σε «Datalakes» (λίμνες - δεξαμενές από data!) στο Cloud που έχει δημιουργήσει ο ισραηλινός στρατός.
«Friction produces data» (η τριβή παράγει data), ήταν το συμπέρασμα στο οποίο κατέληξε η Γκρόσμαν. Αυτό που εννοεί, είναι ότι η διασταύρωση και ο συνδυασμός των πληροφοριών από όλα αυτά τα data παράγει νέες πληροφορίες, που πρακτικά μπορεί να φανταστεί εύκολα κάποιος τι μπορεί να σημαίνει σε μία εμπόλεμη ζώνη.
“Ναι, λοιπόν, γίνεται αυτόματη αναγνώριση στόχων και αναγνώριση προσώπων και αντικειμένων. Αλλά δυστυχώς ναι και πάλι, όταν έχουμε πόλεμο γίνονται ατυχήματα και είναι δυσάρεστο.”
- Meir Feder, Professor in the School of Electrical Engineering in Tel Aviv University
Κάθε είδους data - και υποκλοπές - αξιοποιούνται από τον ισραηλινό στρατό
Λίγες ώρες αργότερα, η λοχίας Ρόνι (η HuffPost δεν έλαβε εξουσιοδότηση να αποκαλύψει το επώνυμό της), που είναι data scientist και εργάζεται στην ομάδα της Γκρόσμαν, επιβεβαίωσε σε συνομιλία μας ότι το data mapping (βλέπε χάρτη παραπάνω) για τους Ισραηλινούς διοικητές στη Γάζα βασίζεται σε πληροφορίες από πηγές του IDF (Eνοπλες Δυνάμεις του Ισραήλ), σε βίντεο και εικόνες από drones, αλλά και από πηγές φιλικές ή εχθρικές, που συνδυάζονται και αξιοποιούνται. Όταν χτυπήθηκε το νοσοκομείο Al-Ahli Arab Hospital στη Γάζα, στις 17 Οκτωβρίου 2023, οι Ισραηλινοί δεν δίστασαν να δώσουν στη δημοσιότητα ηχητικό με τηλεφωνική συνομιλία μελών της Χαμάς, που ήταν προϊόν υποκλοπής. Είναι βέβαιο ότι δεν είναι η μόνη υποκλοπή/παρακολούθηση που έχουν στα χέρια τους.
Το τελικό αποτέλεσμα, εξηγεί η λοχίας Ρόνι της Lotem, είναι τα λεγόμενα Smart Alerts. Δηλαδή, οι άμεσες ειδοποιήσεις που καταλήγουν μέσω secure phones και άλλων καναλιών επικοινωνίας του IDF στους διοικητές, ώστε να αποφεύγουν κινδύνους, να γνωρίζουν πιθανές κινήσεις του εχθρού και να ελαχιστοποιούνται οι απώλειες Ισραηλινών στρατιωτών.
Η Τεχνητή Νοημοσύνη ως «big changer», τα ατυχήματα και η ανθρώπινη ανοησία
Ο Γιοράι Φάινμεσερ (Yorai Fainmesser), είναι AI & Big Data Strategic expert, ενώ συμμετέχει ως επενδυτής σε σειρά εταιρειών και startups στο Ισραήλ, ενώ στο παρελθόν υπήρξε συνταγματάρχης των Ενόπλων Δυνάμεων και κατείχε την ίδια θέση που σήμερα κατέχει η Γιαέλ Γκρόσμαν.
«Το ΑΙ είναι big changer για το πως πολεμάει ο ισραηλινός στρατός σήμερα, στο έδαφος και από αέρος στην λωρίδα της Γάζας», ήταν η φράση του που έκανε μεγάλη εντύπωση την πρώτη ημέρα του AI Week στο πανεπιστήμιο του Τελ Αβίβ.
Ωστόσο, καθώς ο τρόπος λειτουργίας του ισραηλινού στρατού και η αξιοποίηση της Τεχνητής Νοημοσύνης ήταν το κυρίαρχο ζήτημα, εύλογα τέθηκε λίγο αργότερα το ερώτημα, πως αυτός ο μηχανισμός συγκέντρωσης και αξιοποίησης πληροφοριών πιάστηκε στον ύπνο στις 7 Οκτωβρίου 2023, με αποτέλεσμα να σφαγιαστούν από την Χαμάς μέσα σε ώρες 1.300 Ισραηλινοί - μεταξύ των οποίων εκατοντάδες γυναίκες και παιδιά - και να ξεσπάσει ένας αιματηρός πόλεμος.
Ο καθηγητής του Πανεπιστημίου του Τελ Αβίβ και άλλοτε του ΜΙΤ στις ΗΠΑ, Μέιρ Φέντερ (Meir Feder) απάντησε ευθέως στην ερώτηση της HuffPost, όταν τον συναντήσαμε στο περιθώριο του ίδιου συνεδρίου:
HuffPost Greece - Α.Φουρλής: Πως γίνεται να αξιοποιείται σε αυτό τον βαθμό η Τεχνητή Νοημοσύνη, αλλά να σκοτώνονται κάθε μέρα παιδιά στην Γάζα, να έχουν χαθεί χιλιάδες παιδιά Παλαιστινίων μέσα σε τέσσερις μήνες;
Μέιρ Φέντερ: Θα συμφωνήσω μαζί σας. Όχι μόνο δεν είναι αξιόπιστη - ακόμα - όσο θα θέλαμε η Τεχνητή Νοημοσύνη, αλλά και μπορεί να έχει λάθος αποτέλεσμα. Γιατί όπως μάθαμε με οδυνηρό τρόπο στις 7 Οκτωβρίου 2023, δεν μορείς να βασίζεσαι μόνο στην Τεχνολογία. Όπως είπε κάποιος, δεν φοβάμαι την ΑΙ, αλλά φοβάμαι την ανθρώπινη ανοησία. Ναι, λοιπόν, γίνεται αυτόματη αναγνώριση στόχων και αναγνώριση προσώπων και αντικειμένων. Αλλά δυστυχώς ναι και πάλι, όταν έχουμε πόλεμο γίνονται ατυχήματα και είναι δυσάρεστο.
Ο πόλεμος των Fake News και το ισραηλινό «οχυρό»
Την 10η ημέρα των ισραηλινών επιχειρήσεων, στις 17/10/2023 ώρα 18:59 και ενώ έπεφτε το σκοτάδι στη Γάζα, στο πάργκιγκ μπροστά από το Νοσοκομείο Αλ-Αχλί (Al-Ahli Arab Hospital) σημειώθηκε μία ισχυρή έκρηξη.
Σε πρώτο χρόνο, το διαδίκτυο πλημμύρισε από αναφορές για ισραηλινό πλήγμα με πύραυλο ή άλλο όπλο, ενώ οι πρώτες αναφορές έκαναν λόγο για 500 νεκρούς. Αυτές οι πληροφορίες αναμεταδόθηκαν από διεθνή πρακτορεία και ΜΜΕ σε όλο τον κόσμο, ενώ δημοσιεύθηκαν και στη HuffPost το ίδιο βράδυ...
Η περιγραφή που ακολουθεί βασίζεται σε περιγραφές στελεχών του IDF Spokeperson Unit, δηλαδή της μονάδας των Ισραηλινών Ενόπλων Δυνάμεων που φέρει την ευθύνη για την δημόσια διπλωματία και χειρίζεται την υπόθεση της ενημέρωσης εντός και εκτός Ισραήλ, μέσω των ΜΜΕ αλλά και των σόσιαλ μίντια:
«Μέσα σε ελάχιστο χρόνο, υπήρξαν αναφορές για 500 νεκρούς και εικόνες με θύματα από το σημείο της έκρηξης, παντού. Η Χαμάς ανακοίνωσε αμέσως ότι υπήρχαν 500 θύματα. Μέσα σε λίγη ώρα έγινε αυτό. Αυτό από μόνο του πρέπει να μας βάζει όλους σε σκέψεις. Εμείς 10 ημέρες μετά την επίθεση της Χαμάς, ακόμα μετρούσαμε τους νεκρούς μας. Ο Βρετανός πρωθυπουργός ρωτήθηκε για το χτύπημα αυτό τις επόμενες ώρες και τα Ηνωμένα Εθνη επίσης. Ηγέτες σε όλο τον κόσμο άρχισαν να αναρωτιούνται: Τι διάολο κάνετε εσεις, το Ισραήλ; Εμείς, ως στρατός που ενεργεί στο πλαίσιο κανόνων και Δικαίου, έπρεπε να το ερευνήσουμε. Πως να το κάνουμε μέσα σε δευτερόλεπτα; Ετσι η Χαμάς ανακοίνωσε όσα ήθελε, ενώ εμείς ψάχναμε να δούμε τι έγινε. Ο δορυφόρος μας «είδε» μία εκτόξευση από τα νότια, ακριβώς δίπλα στο νοσοκομείο. Και πιάσαμε λίγο αργότερα μία τηλεφωνική συνομιλία, μεταξύ δύο μελών της Χαμάς που έλεγαν ότι έγινε λάθος στην εκτόξευση. Αναρωτηθήκαμε: τι κάνουμε, δημοσιοποιούμε αυτή την πληροφόρηση; Το κάναμε την επόμενη ημερα και αναρωτιόμαστε: Είναι αρκετό αυτό;»
Η επίσημη διαρροή τηλεφωνικής υποκλοπής μέσω της οποίας ο ισραηλινικός στρατός εξασφάλισε την συνομιλία μεταξύ μελών της Χαμάς περί «λάθους εκτόξευσης» με αποτέλεσμα μία ρουκέτα να χτυπήσει το πάρκιγκ - και όχι το κτίριο του νοσοκομείου, όπως αρχικά ανέφερε η Χαμάς - «γύρισε την παρτίδα» στο συγκεκριμένο ζήτημα.
Η HuffPost ήταν ένα από τα χιλιάδες Μέσα Ενημέρωσης ανά τον κόσμο, που δημοσίευσαν 24 ώρες αργότερα αυτό το ηχητικό ντοκουμέντο, ώστε να σχηματίσουν οι αναγνώστες μας ολοκληρωμένη εικόνα για το γεγονός (18/10/2023).
Aπό τότε μέχρι σήμερα, ο πόλεμος στη Γάζα μαίνεται - ταυτόχρονα με ένα πόλεμο εικόνας και (κάποτε) Fake News σε ΜΜΕ και, πολύ περισσότερο, στα social media. Η έκβαση του πρώτου δεν προεξοφλεί σε καμία περίπτωση την έκβαση του δεύτερου...