Στις 8 Φεβρουαρίου 2025, τα κράτη της Βαλτικής θα κάνουν ένα ιστορικό βήμα προς την επίτευξη πλήρους ενεργειακής ανεξαρτησίας. Συγκεκριμένα το Σαββατοκύριακο η Εσθονία, η Λετονία και η Λιθουανία θα αποσυνδεθούν από το ρωσικό ενεργειακό σύστημα BRELL της σοβιετικής εποχής και θα συγχρονιστούν με το Ευρωπαϊκό Δίκτυο (CEN), φοβούμενες ωστόσο πιθανές προκλήσεις, κυβερνοεπιθέσεις, ακόμη και σαμποτάζ στα υποθαλάσσια καλώδια από τη Μόσχα.
Η επιχείρηση αρχίζει το Σάββατο, 8 Φεβρουαρίου το πρωί, με κάθε κράτος της Βαλτικής να διακόπτει διαδοχικά τους δεσμούς με τη Ρωσία και τη Λευκορωσία και να βασίζεται κυρίως στην εγχώρια παραγωγή που συμπληρώνεται από υποβρύχια καλώδια από τη Φινλανδία και τη Σουηδία. Για 24 έως 33 ώρες, θα λειτουργούν αυτόνομα πριν συγχρονιστούν το βράδυ της Κυριακής με το ηπειρωτικό ευρωπαϊκό σύστημα, κυρίως μέσω της σύνδεσης της Λιθουανίας με την Πολωνία
Η αλλαγή αυτή, αν και είναι τεχνική έχει μεγάλη συμβολική και γεωπολιτική σημασία καθώς από τότε που η Λιθουανία, ακολουθούμενη από τη Λετονία και την Εσθονία, έπαψε να εισάγει ηλεκτρική ενέργεια, φυσικό αέριο και πετρέλαιο από τη Ρωσία, η ηλεκτρική σύνδεση παρέμεινε ο τελευταίος κρίκος με το σύστημα που ελέγχεται από τη Ρωσία, εμποδίζοντας τον πλήρη έλεγχο των ενεργειακών υποδομών της περιοχής.
Οι φόβοι για ρωσικά αντίποινα είναι αρκετοί αλλά οι κυβερνήσεις διαμηνύουν ότι έχουν λάβει όλα τα απαραίτητα μέτρα. Αυτό ίσως που δεν θα μπορέσουν να ελέγξουν είναι η ρωσική προπαγάνδα η οποία επιδιώκει να διασπείρει πανικό, υποστηρίζοντας ότι ο συγχρονισμός με το ευρωπαϊκό δίκτυο θα οδηγήσει σε εκτεταμένες διακοπές ρεύματος ή συστημικές βλάβες.
Οι αρχές υποστηρίζουν με κάθε μέσο ότι η διαδικασία θα προχωρήσει ομαλά, ενώ στους ισχυρισμούς ότι οι καταναλωτές θα επιβαρυνθούν οικονομικά διαβεβαιώνουν περί του αντιθέτου.
Σύμφωνα με υπολογισμούς, η τιμή της ηλεκτρικής ενέργειας για τους Λιθουανούς καταναλωτές θα αυξηθεί κατά μέσο όρο 50 λεπτά το μήνα (για μέση κατανάλωση 140 kWh), για τους Εσθονούς καταναλωτές κατά 60 λεπτά και για τους Λετονούς καταναλωτές κατά περίπου 1 ευρώ. Μιλώντας για αυτή τη μικρή διαφορά στις τιμές, η υπουργός Κλιματικής Πολιτικής της Εσθονίας Yoko Alender τόνισε: «Αυτό είναι το τίμημα που αξίζει να πληρώσουμε για την ανεξαρτησία και την ασφάλεια».
Για να τιμηθεί αυτή η ιστορική στιγμή, ένα συμβολικό ρολόι αποκαλύφθηκε δίπλα στο Μουσείο Ενέργειας της Λιθουανίας στα τέλη του περασμένου έτους, μετρώντας αντίστροφα τον χρόνο μέχρι οι χώρες της Βαλτικής να αποκτήσουν ενεργειακή ανεξαρτησία. Εκεί, στο Βίλνιους, την πρωτεύουσα της Λιθουανίας, θα βρεθεί η πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής Ούρσουλα Βον ντερ Λάιεν όπου θα έχει συνάντηση με τους ηγέτες της Βαλτικής προκειμένου να σηματοδοτήσει την ημέρα συγχρονισμού με το δίκτυο της ΕΕ μέσω της Πολωνίας.
Μαζί της θα είναι και οι Επίτροποι Ενέργειας και Άμυνας όπου θα έχουν συνάντηση υψηλού επιπέδου με τους Υπουργούς Ενέργειας και Κλίματος των κρατών της Βαλτικής και της Πολωνίας για να συζητήσουν την προστασία των κρίσιμων ενεργειακών υποδομών, καθώς και τα επόμενα βήματα μετά τον συγχρονισμό των κρατών της Βαλτικής για τη διασφάλιση της ενεργειακής ασφάλειας στην περιοχή.
Πηγές: LRT.It, Yle, Friedrich-Naumann Foundation , European Commission