Πώς η Ιταλία, η μία από τις έξι ιδρυτικές χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης που γιόρτασε πανηγυρικά στην Ρώμη τα 60 χρόνια της ιδρυτικής συνθήκης τον περασμένο χρόνο, έγινε η πρώτη μεταξύ τους που αποκτά μία λαϊκιστική και ευρωσκεπτικιστική κυβέρνηση;
Ακόμη και αν εγγράφεται σε ένα ευρύτερο φαινόμενο και καταγράφεται ως σύμπτωμα ανάλογο του Brexit, της εκλογής του Ντόναλντ Τραμπ και του εκλογικού θριάμβου του Βίκτορ Ορμπάν στην Ουγγαρία, η σύμπραξη της ακροδεξιάς Λέγκας και του λαϊκιστικού, αντισυστημικού Κινήματος των 5 Αστέρων (M5S) παρουσιάζει την Ιταλία ως «ένα είδος εργαστηρίου του λαϊκισμού», έγραφε πρόσφατα η La Repubblica.
Οι αναλυτές βλέπουν σε αυτό αρχικά το τέλος του έρωτα με την Ευρωπαϊκή Ένωση, ένοχη για την επιβολή της λιτότητας ως μόνης απάντησης στην κρίση και για το ότι τής γύρισε την πλάτη όταν η Ιταλία βρέθηκε απέναντι με το πρόβλημα της μετανάστευσης.
Ο οικονομολόγος και γερουσιαστής της Λέγκας Αλμπέρτο Μπανιάι, εμπνευστής του ευρωσκεπτικισμού του Ματέο Σαλβίνι, διηγείται ότι κατά την είσοδό του στην Γερουσία μετά την εκλογή του τον Μάρτιο, το πρώτο πράγμα που έκανε ήταν να ευχαριστήσει τον νέο του συνάδελφο Μάριο Μόντι.
Ο πρώην Ευρωπαίος επίτροπος είχε αντικαταστήσει τον Σίλβιο Μπερλουσκόνι στην πρωθυπουργία το 2011, μεσούσης της χρηματοπιστωτικής κρίσης, και είχε επιβάλει πολιτική λιτότητας για να ανακτήσει την εμπιστοσύνη των αγορών, και κυρίως την μεταρρύθμιση των συντάξεων, την οποία Λέγκα και M5S έχουν δεσμευθεί να ανατρέψουν.
«Η κυβέρνηση αυτή θεωρήθηκε από τους Ιταλούς ως κυβέρνηση των Βρυξελλών. Η Ιταλία αισθάνθηκε ότι τελούσε υπό τον ζυγό των Βρυξελλών και αυτό δημιούργησε άμεση αντίδραση: Λέγκα και M5S είναι αντίδραση στην κυβέρνηση Μόντι», σύμφωνα με τον Τζιοβάνι Ορσίνα, καθηγητή Πολιτικών Επιστημών στο πανεπιστήμιο Luiss της Ρώμης.
Και σαν μην έφθανε αυτό, η Ιταλία γνώρισε από το 2014 μία έκρηξη στις αφίξεις μεταναστών, αλλά δεν έλαβε την προστασία της Ευρωπαϊκής Ένωσης», υπενθυμίζει ο Ορσίνα. «Ακόμη και φιλοευρωπαϊκά κόμματα όπως το Δημοκρατικό Κόμμα και το Forza Italia είχαν ανακοινώσει κατά τη διάρκεια της προεκλογικής εκστρατείας την βούληση να επιδιώξουν την τροποποίηση της σημερινής πολιτικής λιτότητας της ΕΕ, σύμφωνα με τον καθηγητή Πολιτικής Επιστήμης Λορέντσο Ντε Σίο. «Σύμφωνα με τις έρευνές μας, το 70% των ψηφοφόρων του M5S θέλουν την παραμονή στο Ευρώ και στην Ένωση, όμως όχι στην μορφή που είναι σήμερα», εξηγεί.
Την διαπίστωση συμμερίζεται και ο πρόεδρος της Ιταλικής Δημοκρατίας Σέρτζιο Ματαρέλα, ο οποίος έκανε πρόσφατα λόγο σε ομιλία του για την Ευρωπαϊκή Ένωση στην Φλωρεντία «την διαδεδομένη πεποίθηση μεταξύ των Ευρωπαίων πολιτών ότι το ευρωπαϊκό σχέδιο έχει χάσει την ικανότητα να ανταποκρίνεται πραγματικά στις ελπίδες».
Σε όλα αυτά προστίθεται η απόρριψη της παλιάς πολιτικής τάξης της Ιταλίας, που θεωρείται εδώ και δεκαετίες αναποτελεσματική και διεφθαρμένη.
«Τα αντιδημοτικά μέτρα των προηγουμένων κυβερνήσεων δεν έφεραν την προσδοκώμενη ανάκαμψη και κατά συνέπεια η ψήφος εκφράζει την βούληση για την αντικατάσταση μίας αναποτελεσματικής πολιτικής τάξης», σύμφωνα με τον Ντε Σίο.
«Η ψήφος των Ιταλών είναι μία ψήφος οργής, από ορισμένες πλευρές φόβου, ελπίδας για άλλους, αλλά κυρίως έδειξε ότι η παραδοσιακή πολιτική δεν μπορεί να διαχειρισθεί τα αισθήματα αυτά», σύμφωνα με τον Μάρκο Νταμιλιάνο , διευθυντή του περιοδικού L’ Espresso.
Άλλωστε, λέει, εδώ και 25 χρόνια, «η Ιταλία αναζητεί νέα πολιτικά σχήματα», πράγμα που την καθιστά εργαστήριο, πρόδρομο των νέων τάσεων: Σίλβιο Μπερλουσκόνι πριν από τον Ντόναλντ Τραμπ, Κίνημα 5 Αστέρων πριν από τους Podemos, Ματέο Ρέντσι πριν από τον Εμανουέλ Μακρόν...
(Με πληροφορίες από ΑΠΕ-ΜΠΕ)