Ο Κ. (Κωνσταντίνος) Βήτα, ο μουσικός που με τους Στέρεο Νόβα των οποίων ήταν ιθύνων νους «άνοιξε την πόρτα» της ελληνικής electronica και στη συνέχεια, στην προσωπική διαδρομή του, όχι μόνο παρέμεινε στην πρωτοπορία της αλλά και αναδείχθηκε σε έναν από τος σημαντικότερους σύγχρονους δημιουργούς στη χώρα μας, έρχεται για πρώτη φορά στην Εναλλακτική Σκηνή της ΕΛΣ με ένα πολύ ιδιαίτερο project. Ακριβώς μάλιστα επειδή πρόκειται για κάποιον που η εξαιρετικά πρωτότυπη στιχουργία, σχεδόν ποίηση του αποτελεί κεντρικό παράγοντα του έργου του αποκτά ακόμα μεγαλύτερη σημασία το ότι επέλεξε ως θέμα του έργου του που έχει τίτλο «Ο κόσμος είναι ένας» μιαν εντελώς προσωπική προσέγγιση του στην ποίηση του Γιάννη Ρίτσου. Η προσέγγιση αυτή συνίσταται στην απαγγελία κάποιων ποιημάτων με την συνοδεία πρωτότυπης ηλεκτρονικής μουσικής που συνέθεσε ειδικά για την περίσταση (εκτελεστές της στα synthesizers θα είναι οι Χρήστος Αλεξάκης και Αντώνης Χατζηκωνσταντής) αλλά και ενός μεγάλης διάρκειας βίντεο του Νίκου Πατρελάκη ενώ ο Κ. Βήτα θα «μοιραστεί» την απαγγελία με την ηθοποιό και χορεύτρια Ολια Λαζαρίδου. Να τονίσουμε σε αυτό το σημείο ότι οι αρχικά τέσσερις παραστάσεις, 30 και 31 Ιανουαρίου και 1 και 2 Φεβρουαρίου, έγιναν πολύ σύντομα sold out και το ίδιο συνέβη και με άλλες δύο (βραδινές) οι οποίες προστέθηκαν αντίστοιχα την δεύτερη και την τρίτη από αυτές τις ημέρες, θα ήταν ευχής έργο και ελπίζω να υπάρξει κάποια στιγμή μια επανάληψη τους. Αυτό βέβαια δείχνει το πάρα πολύ μεγάλο ενδιαφέρον του κόσμου για το έργο, γεγονός πάρα πολύ σπάνιο πλέον στην εποχή της κρίσης και η συνέντευξη του Κ. Βήτα ίσως να εξηγεί και να αιτιολογεί τις αιτίες και τους λόγους για αυτό.
Έχεις κάνει μέχρι τώρα projects με βάση το έργο άλλων δημιουργών μουσικής, με πιο χαρακτηριστικά παραδείγματα βέβαια την Λένα Πλάτωνος και τον Μάνο Χατζιδάκι, όμως είναι η πρώτη φορά που εργάζεσαι πάνω στον λόγο κάποιου άλλου, έμμετρο ή μη. Ποιες είναι οι διαφορές και ποιες ενδεχομένως οι ομοιότητες ανάμεσα σε αυτά τα δύο;
Δεν μπορώ να σκεφτώ οτιδήποτε που προσεγγίζω με ενδιαφέρον και αγάπη με βάση διαφορές ή ομοιότητες. Είναι σαν να ερωτευτώ ένα πρόσωπο και να σκέφτομαι αν έχει ομοιότητες ή διαφορές με ένα προηγούμενο πρόσωπο που ήμουν μαζί του σε μιαν άλλη σχέση, θα έλεγα πως είναι κάτι που δεν με απασχολεί. Συνήθως στη δουλειά μου ασχολούμαι με πράγματα που με ενδιαφέρουν, μου προσφέρουν πνευματική τροφή και με βοηθούν να γίνομαι καλύτερος άνθρωπος. Οι διαφορές και οι ομοιότητες έχουν να κάνουν με τις ακρότητες άρα δεν νομίζω ότι έχουν σχέση με την δική μου προσέγγιση.
Ήσουν αναγνώστης της ποίησης του Ρίτσου από πριν και για πόσο διάστημα; Ανεξάρτητα από αυτό ποιος είχε την αρχική ιδέα για αυτό το project και γενικότερα πώς προέκυψε;
Είμαι αναγνώστης του Γιάννη Ρίτσου από την εφηβεία μου όταν ένα συγγενικό πρόσωπο και φιλόλογος μου έκανε δώρο τα «Θυρωρείο» και «Μακρινό», δύο ποιητικές συλλογές του της δεκαετίας του ’70. Έχω διαβάσει ένα πολύ μεγάλο μέρος του έργου του, θεωρώ ότι είναι βαθιά μεταφυσικός, υπαρξιακός ποιητής και ένα μεγάλο μέρος του έργου του είναι άγνωστο στο κοινό, όπως άλλωστε συμβαίνει γενικότερα με το έργο των Ελλήνων ποιητών. Όταν μου ζητήθηκε να κάνω κάτι στην Εναλλακτική Σκηνή της ΕΛΣ πήγα με την ιδέα αυτή, να φτιάξω ένα έργο για τον Ρίτσο. Είναι πολλά χρόνια που θέλω να κάνω ένα album με ποιήματα του και ένιωσα ότι ήταν ή ώρα να το δημιουργήσω. Έτσι προέκυψε και ήμουν έτοιμος για αυτό.
Η ποίηση του Γιάννη Ρίτσου είναι ακραιφνώς πολιτική και μάλιστα με ένα σαφέστατο ιδεολογικό, για να μην πούμε και κομματικό, πρόσημο. Αντίθετα οι όχι και πολλές δικές σου πολιτικές αναφορές είναι πάντα υπαινικτικές, δεν παίρνουν θέση υπέρ ενός ή άλλου και ουδέποτε φυσικά κομματικές. Αυτή η, όπως και να το κάνουμε, αντίφαση λειτούργησε έστω και για μια στιγμή αποτρεπτικά για εσένα πριν αρχίσεις να εργάζεσαι πάνω στην ποίηση του Ρίτσου ή ακόμα και στα πρώτα στάδια του έργου σου;
Θυμάμαι την πολιτική πλευρά του ποιητή τα χρόνια της μεταπολίτευσης όμως στα δικά μου μάτια όλα αυτά τα γεγονότα ήταν πολύ μακρινά. Έζησε μια σκληρή και δύσκολη ζωή με πολλά βιώματα που τον οδήγησαν σε ένα εσωτερικό ταξίδι, σε μια βαθιά μεταφυσική και υπαρξιακή ποίηση. Θεωρώ πως ο Ρίτσος ήταν πέρα από όλα αυτά που συνέβαιναν τότε, απλά ο κόσμος πολλές φορές είναι στενόμυαλος και θέλει όλα να τα φέρει στα στερεότυπά του, στα δεδομένα του. Οι μεγάλοι ποιητές ήταν έξω από όλα αυτά γι’ αυτό και είχαν αληθινή φωνή. Όσο για εμένα πάντα κουραζόμουν από τα πολλά λόγια και κρατούσα τις πεποιθήσεις μου για τον εαυτό μου, δεν ασχολήθηκα ιδιαίτερα με τις πολιτικές γραμμές. Υποσχέσεις πολλοί έδωσαν, τον λόγο τους ελάχιστοι τον κράτησαν. Δεν άφησα την πολιτική να με εμποδίσει από το να έχω μια δημιουργική σχέση με την ποίηση του Ρίτσου. Προσεγγίζοντας την ποίηση του τον ένιωθα σαν αδελφό μου και όταν συνέθετα ένιωσα την ψυχή του.
Έχοντας πλέον ολοκληρώσει το δημιουργικό σκέλος του θα έλεγες ότι εντέλει το project αυτό συνιστούσε πρόκληση, μεγάλη ή μικρή, για εσένα;
Δεν ένιωσα κάποιου είδους πρόκληση, η πρόκληση θεωρώ πως είναι ένα φίλτρο και ταυτόχρονα ένα εμπόδιο όταν θέλεις να επικοινωνήσεις με κάτι. Η πρόκληση έχει σχέση με την υποτίμηση και την ανατίμηση. Θα έλεγα πως αυτό που ένιωσα δουλεύοντας πάνω στα ποιήματα του ήταν αυτή η ευγένεια που έχει η ποίηση του, η απλότητα, η ειλικρίνεια και η αγάπη του για τη ζωή. Μου μετέδωσε την αγάπη του, αυτό προσφέρει ένας ποιητής.
Προσπάθησες να «μελοποιήσεις» την ποίηση του Ρίτσου, έστω με τον καθαρά δικό σου τρόπο ή επ’ ουδενί και πρόκειται απλώς για μιαν απόπειρα νέας «ανάγνωσης»/απαγγελίας της με την συνοδεία πρωτότυπης μουσικής γραμμένης φυσικά από εσένα;
Τα ποιήματα που επέλεξα δεν μελοποιούνται, εννοώ δεν γίνονται τραγούδι, ίσως κάποιος άλλος να μπορούσε να το κάνει αυτό. Τα ποιήματα γέννησαν μέσα μου ήχους και αυτούς τους ήχους μετέφερα, τους κατέγραψα, έφτιαξα ηχητικές σελίδες ώστε τα ποιήματα να τυπωθούν σε ένα είδος «ηχητικό βιβλίο». Νιώθω πως τα ποιήματα του έχουν να μας προσφέρουν, να γεννήσουν μέσα μας ερωτήματα, να μας βοηθήσουν στις πνευματικές μας αναζητήσεις, να δώσουν οξυγόνο στην εποχή της παγκοσμιοποίησης που δεν υπάρχει περιθώριο για σκέψη καθώς όταν μένουμε μόνοι μας είμαστε διαρκώς στο Internet.
Πόσο κοντά ή μακριά βρίσκεται η στιχουργική γραφή σου αλλά και η εκφορά του λόγου/ερμηνεία/απαγγελία σου από εκείνη των ποιητικών κειμένων του Ρίτσου;
Όλοι και όλα συνδέονται αρκεί να υπάρχει θέληση να συνδεθείς. Αυτά που πιστεύουμε πως μας χωρίζουν από κάποιον μπορεί να γίνουν το έναυσμα για να ενωθούμε. Το μακριά και το κοντά είναι σχετικά, ανάλογα με το πόσο κοντά αισθανόμαστε ότι είμαστε με τον αληθινό μας εαυτό. Εξαρτάται από ποια πραγματικότητα επιλέγεις να δεις τα πράγματα. Ίσως αυτό είναι και το πρόβλημα στην επικοινωνία μας σήμερα.
Γιατί χρειαζόσουν μιαν επιπλέον φωνή και γιατί αυτή έπρεπε να είναι της Όλιας Λαζαρίδου;
Δοκίμασα αρκετές φωνές όταν όμως άκουσα την Όλια η φωνή της ήταν δωρική, είχε αυτή την απλότητα και μια ιδιαίτερη ζεστασιά και, εκτός από την δική μου, ήθελα και μια γυναικεία φωνή. Έχουμε συνεργαστεί πολλές φορές και πάντα με γοήτευε η φωνή της, έχει ένα σπάνιο ηχείο, την θυμάμαι πολλές φορές να παίζει με την πλάτη στο κοινό και η φωνή της ήταν σαν να ακουγόταν από μπροστά. Μου αρέσει πολύ η Όλια και επίσης είναι πολύ καλή τραγουδίστρια…
Ποια στοιχεία του έργου του Ρίτσου θεωρείς ως τα σημαντικότερα και σε ποια στήριξες περισσότερο την προσέγγιση σου σε αυτό; Τα δεύτερα ταυτίζονται ή έστω βρίσκεις σε αυτά πολλά κοινά με εκείνα που σε ελκύουν περισσότερο στην ποίηση του;
Τα περισσότερα είναι ποιήματα μιας βιωματικής διάστασης, μέσα τους διακρίνεις την ειλικρίνεια και τον βαθύ πόνο, τον προβληματισμό του ποιητή για την ανθρώπινη ουσία, για το σύμπαν και τον Θεό. Πρόκειται για είκοσι ποιήματα από το σύνολο το ποίησης του.
Ποιον και πόσο μεγάλο ρόλο παίζουν στην παράσταση τα βίντεο του Νίκου Πατρελάκη;
Την παράσταση αυτή την συν-δημιουργήσαμε μαζί με τον Νίκο Πατρελάκη και ό στόχος μας ήταν να προσεγγίσουμε τον ποιητή μέσα από ένα δωρικό και ειλικρινή δρόμο χωρίς εντυπωσιασμούς. Ο Νίκος πιστεύω πως έκανε μια εξαιρετική δουλειά πάνω στον Ρίτσο. Έχει κάτι απτό, ξεκάθαρο η ματιά του, ο τρόπος που δουλεύει, ήταν το κατάλληλο πρόσωπο και χαίρομαι για το ότι συνεργάστηκα μαζί του.
Τέλος ποια είναι τα σχέδια σου μετά από αυτή την παράσταση και μέχρι το τέλος της χρονιάς;
Καταρχήν θα ήθελα να ξεκουραστώ λίγο και μετά να ετοιμάσω ένα καινούριο album, έχω κάποια τραγούδια που με περιμένουν. Tαυτόχρονα όμως έχω αρχίσει να ζωγραφίζω με πιο έντονο ρυθμό και όταν είμαι έτοιμος σκέφτομαι να κάνω μια έκθεση με τα έργα μου.
Ούτως ή άλλως σε ολόκληρο το έργο του, είτε εκφράζεται με λέξεις, ήχους ή τον ίδιο τον χρωστήρα, ο Κ. Βήτα το κάνει με εικόνες, εξωτερικές αλλά και εσωτερικές...
