«Το Ευαγγέλιο λέει, έλαμψε Φως. Όταν πήγαν οι Μαθητές να δουν, έλαμπε το Φως στον Τάφο και υπήρχε ένας Άγγελος που τους είπε, ποιόν ζητάτε; Τον Ιησού τον Ναζαρηνό; Δεν είναι εδώ, έχει φύγει. Και η ιδέα αυτού, το πρόσωπο του και η παρουσία του ήταν γεμάτη Φως. Και βέβαια, εξεθαμβήθησαν. Αυτά λέει το Ευαγγέλιο που διαβάζουμε το βράδυ της Ανάστασης.
Το πρώτο μήνυμα έλαβαν οι Μυροφόρες που σύμφωνα με τα εβραϊκά έθιμα πήγαν για να φροντίσουν το σώμα το νεκρού Χριστού, τον οποίον δεν βρήκαν εκεί. Βρήκαν μονάχα το σουδάριο και το σεντόνι με το οποίο ήταν τυλιγμένο το σώμα του νεκρού -όπως κάνουν οι Εβραίοι μέχρι και σήμερα- και τον Άγγελο. Και στη συνέχεια έτρεξαν να πουν στους Μαθητές ότι ο Χριστός αναστήθηκε. Ο Πέτρος και ο Ιωάννης αμέσως κινητοποιήθηκαν, έτρεξαν να δουν τι συμβαίνει. Ο Ιωάννης, που ήταν και πιο νέος, έτρεξε λίγο πιο μπροστά και όντως δεν βρήκε τον Χριστό. Και στη συνέχεια, ήρθε και ο Πέτρος. Και ο Άγγελος είπε, δεν είναι εδώ ο Χριστός, αναστήθηκε».
Τα λόγια του Ευαγγελίου ανακαλεί ο πατήρ Αλέξανδρος Καριώτογλου, θεολόγος και συγγραφέας, μιλώντας στη HuffPost για το Φως -όχι για την τελετή Αφής του Αγίου Φωτός -το θέμα έχει λυθεί ή τέλος πάντων το έχει απαντήσει καθένας με τον εαυτό του, αλλά για την ελπίδα. Για τη «μία λέξη», όπως υπογραμμίζει, αυτή που μας λέει ότι τελειώσαμε με το σκοτάδι.
Άνθρωπος μετριοπαθής και ως εκ τούτου ιδανικός συνομιλητής -πέραν των ουσιαστικά πιστών-, αγνωστικιστών, άθεων και άθρησκων, σημειώνει ότι κατά τη γνώμη του, μόλις το 4,5% των Ορθόδοξων στην Ελλάδα μπορούν να χαρακτηριστούν ως γνήσιοι χριστιανοί, ενώ αναφέρεται στο πρότυπο κοινότητας της πρώτης εκκλησίας -όπως λέει, «δεν είμαι εγώ η αυθεντία και η εξουσία, όλοι μαζί παίρνουμε αποφάσεις»- και τις βαπτίσεις που τα τελευταία χρόνια τελεί το Μεγάλο Σάββατο.
-Θυμάμαι έναν θεολόγο από το σχολείο ο οποίος έλεγε ότι η Ανάσταση είναι μεγαλύτερη γιορτή από τα Χριστούγεννα.
Ο Χριστός γεννιέται τα Χριστούγεννα για να σταυρωθεί και να αναστηθεί. Ο βασικός στόχος είναι η Σταύρωση και Ανάσταση. Γι’ αυτό και η Ορθόδοξη Εκκλησία δεν έδωσε κατά κάποιον τρόπο ιδιαίτερη σημασία στη γιορτή της Γεννήσεως, παρά το ότι υπάρχουν θαυμάσια κείμενα και λοιπά, αλλά στη Μεγάλη Εβδομάδα, στη Σταύρωση και στην Ανάσταση. Στην πρώτη εκκλησία, σημασία μεγάλη είχε και η βάπτιση του Χριστού. Ήταν μεγάλη γιορτή.
-Πότε καθιερώθηκε ο εορτασμός της Λαμπρής;
Η Λαμπρή γιορτή, το Πάσχα, καθιερώθηκε αμέσως, στην πρώτη εκκλησία. Περίπου από τον 1ο αιώνα, από την αρχή. Έχει σημασία ότι καθιερώθηκε όταν δημιουργήθηκε η εκκλησία των διωγμών, γιατί άρχισαν οι βαπτίσεις των ανθρώπων που ήθελαν να γίνουν χριστιανοί. Και σιγά σιγά σταθεροποιήθηκε να ξεκινούν οι βαπτίσεις το Μεγάλο Σάββατο, που ήταν η μέρα της Λαμπρής, και να προχωρούν κατά τη διάρκεια όλης της επόμενης εβδομάδα που ήταν η Διακαινήσιμος, δηλαδή, η καινούργια εβδομάδα για αυτούς που βαπτίζονταν. Όπως κάνουμε κι εμείς στην ενορία μας, τον Άγιο Νικόλαο Ραγκαβά, στην Πλάκα. Αφού προηγουμένως είχαν προετοιμαστεί την περίοδο της Μεγάλης Σαρακοστής. Μάθαιναν τι είναι ο Χριστιανισμός, τι είναι η Εκκλησία, ώστε όταν έρθει το Μεγάλο Σάββατο να είναι έτοιμοι.
-Εφέτος το Μεγάλο Σάββατο, βαπτίσατε χριστιανούς τέσσερις ενήλικες.
Στην ενορία μας προσπαθούμε οι πιστοί που έρχονται σταθερά από όλη την Αθήνα και όλη την Αττική, να ζήσουν κάποιες στιγμές στο πνεύμα της πρώτης εκκλησίας. Μεταξύ των άλλων, επειδή κάποιοι άνθρωποι από άλλες χώρες έμαθαν ότι η εκκλησία μας είναι μια ανοιχτή αγκαλιά, έρχονταν και μου ζητούσαν να μάθουν για την πίστη και τους έλεγα, να κατηχηθείτε την περίοδο της Σαρακοστής και θα κάνουμε τη βάπτιση το Μεγάλο Σάββατο. Έτσι, τα τελευταία τρία -τέσσερα χρόνια έχουμε μία, δύο βαπτίσεις. Εφέτος μας προέκυψαν τέσσερις βαπτίσεις. Δύο Κούρδοι μουσουλμάνοι -μάλιστα με πήρε η Αρχιεπισκοπή και μου ζήτησε αν είναι δυνατόν να βαπτιστούν στην εκκλησία μας-, μία γυναίκα από την Τσεχία και μία κυρία η οποία έζησε στην Ουγγαρία και στη συνέχεια στη Ρουμανία, ο σύζυγος της οποίας είναι Έλληνας.
-Αναφέρεστε επανειλημμένως στην πρώτη εκκλησία. Να υποθέσω ότι πίσω από αυτή την αναφορά υπάρχει η ανάγκη για επιστροφή σε ένα βίωμα πιο γνήσιο και αυθεντικό;
Είναι πιο αυθεντικό, πιο γνήσιο. Η προσπάθεια μου είναι να γνωρίσει ο κόσμος αυτή τη γνησιότητα. Που δεν είναι απλώς να ανάψουμε ένα κερί και ένα καντήλι. Σε κάθε βάπτιση που κάνω, λέω πάντα, ότι εάν ρωτήσετε πόσο τοις εκατό είναι οι Ορθόδοξοι χριστιανοί στην Ελλάδα θα σας απαντήσουν 95%. Αυτό είναι ένας μύθος. Ωραία, μπορεί να είναι βαπτισμένοι. Και λοιπόν; Αυτό δεν λέει πολλά. Σημασία έχει κανείς να ζει αυτή την πίστη. Και η ευχή μου στο παιδάκι που θα βαπτίσουμε είναι πάντα να είναι στο 4,5%.
“Ο χριστιανισμός έρχεται να μιλήσει για ελπίδα. Ότι υπάρχει ελπίδα. Ότι δεν πρέπει να τρομάζουμε μπροστά στο γεγονός του θανάτου.”
Τόσο είναι κατά τη γνώμη μου το ποσοστό των γνήσιων χριστιανών και όταν λέω, γνήσιοι, όχι του επιπέδου των Ταλιμπάν χριστιανών, αλλά των ανθρώπων που γνωρίζουν την πίστη τους, που προσπαθούν να τη βιώσουν. Στην ενορία μας είμαστε μια οικογένεια, όπως ακριβώς οι πρώτοι χριστιανοί. Νιώθουμε πολύ κοντά ο ένας στον άλλον, δεν είμαι εγώ η αυθεντία και η εξουσία, όλοι μαζί παίρνουμε αποφάσεις, βλεπόμαστε δύο φορές τουλάχιστον τον χρόνο και αποφασίζουμε ορισμένα θέματα της ενορίας κι αυτό δίνει μια αίσθηση κοινότητας, κατά το πρότυπο της κοινότητας των πρώτων χριστιανών, όπως έχει διασωθεί από τις Πράξεις των Αποστόλων -με μικρές διαφορές. Γιατί οι πρώτοι χριστιανοί είχαν «άπαντα κοινά», που σήμερα δεν είναι δυνατόν για πολλούς και διαφόρους λόγους. Αλλά είναι έτοιμοι όλοι να συμβάλλουν σε κάτι που ζητάμε. Αυτές τις μέρες ζητήσαμε να δώσουμε κάτι ο καθένας για να βοηθήσουμε κάποιες δύσκολες καταστάσεις -οικογενειών και μεμονωμένων ατόμων. Η ανταπόκριση ήταν άμεση.
-Προσέρχονται στην ενορία σας άνθρωποι οι οποίοι δεν είναι ιδιαίτερα θρησκευόμενοι;
Οι περισσότεροι είναι έτσι. Προ ημερών, ένα νέο παιδί μου έλεγε, δεν έχω καμία σχέση, ήρθα να παρακολουθήσω μία ομιλία, επειδή διοργανώνουμε ομιλίες -ένας γιατρός ο οποίος ασχολείται με τη φιλοσοφία προσκαλεί ομιλητές οι οποίοι μιλούν για διάφορα φιλοσοφικά θέματα- κι ένιωσα, μου είπε, πολύ οικεία, να είμαι σε μία οικογένεια. Έχουμε πολλούς τέτοιους ανθρώπους, οι οποίοι στη συνέχεια έρχονται και επιπλέον, συμμετέχουν ενεργά.
-Πάντως κι επειδή η αφορμή της συνομιλίας μας είναι η Ανάσταση, όλες οι μεγάλες θρησκείες το θέμα του θανάτου και το επέκεινα διαχειρίζονται.
Μη χρησιμοποιείτε για τον χριστιανισμό τη λέξη «θρησκεία». Ο χριστιανισμός δεν είναι θρησκεία. Είπε ο Χριστός «εγώ ειμί η οδός και η αλήθεια». Όταν λέει η οδός, εννοεί ο τρόπος ζωής. Επομένως, ανατρέπονται όλα όσα ξέραμε -και αυτά τα οποία λένε οι θρησκείες, οι οποίες είναι στο επίπεδο μίας αναζήτησης. Στον χριστιανισμό δεν είμαστε σε αυτή τη φάση της αναζήτησης. Λέει ο Φίλιππος στον Ναθαναήλ «ευρήκαμεν Μεσσίαν». Τον έχουμε βρει. Έχουμε βρει αυτόν που περιμέναμε. Δηλαδή, τον Χριστό. Δηλαδή, το δεύτερο πρόσωπο της Αγίας Τριάδας. Δηλαδή, τον τρόπο ζωής, που είναι διαφορετικός από αυτό που θέλουν οι θρησκείες.
“Να στρέψουμε το βλέμμα μέσα μας. Να δει ο καθένας τον εαυτό του. Να μιλήσει με τον εαυτό του με γνησιότητα -γιατί πολύ συχνά, δεν ξέρουμε τον εαυτό μας- και να αγαπήσει τον εαυτό του.”
Οι θρησκείες συνήθως, θέλουν μια ηθική. Να είναι καλός ο άνθρωπος, να πορεύεται σύμφωνα με κάποιους κανόνες που αυτές ορίζουν. Ο χριστιανισμός είναι πέρα από την ηθική. Είναι ήθος. Είναι τρόπος ζωής.
-Κάθε θρησκεία με τον τρόπο της, λειτουργεί παρηγορητικά για τη μεγάλη στιγμή της αναχώρησης. Στην ουσία προσπαθεί να πει ότι όλα όσα ζήσαμε, μάθαμε, κατορθώσαμε, όλη η αγάπη που πήραμε και δώσαμε, δεν πάνε χαμένα.
Ο χριστιανισμός έρχεται να μιλήσει για ελπίδα. Ότι υπάρχει ελπίδα. Ότι δεν πρέπει να τρομάζουμε μπροστά στο γεγονός του θανάτου. Ο Χριστός μπροστά στη θέα του νεκρού Λαζάρου έκλαψε. Πολύ ανθρώπινη εικόνα. Ναι, το ότι κλαίμε μπροστά σε ένα ανθρώπινο λείψανο, δεν είναι αφύσικο. Δεν χτυπιόμαστε, όπως οι αρχαίοι Έλληνες. Στην πρώτη εκκλησία φορούσαν λευκά ρούχα στο πένθος. Στην αρχαία Ελλάδα φορούσαν μαύρα, όπως σήμερα. Δεν μπορέσαμε να ξεφύγουμε από την αρχαία ελληνική παράδοση.
-Ποιο είναι το μήνυμα της Ανάστασης; Σε έναν τόσο ταραγμένο κόσμο, πού να στρέψουμε το βλέμμα;
Να στρέψουμε το βλέμμα μέσα μας. Να δει ο καθένας τον εαυτό του. Να μιλήσει με τον εαυτό του με γνησιότητα -γιατί πολύ συχνά, δεν ξέρουμε τον εαυτό μας- και να αγαπήσει τον εαυτό του. Δεν τον αγαπάμε τον εαυτό μας. Εάν αγαπήσουμε τον εαυτό μας, τότε θα μπορέσουμε να καταλάβουμε και τις ταλαιπωρίες αυτού του κόσμου, να αγαπήσουμε τον κόσμο έτσι όπως είναι. Και τον ίδιο τον Θεό. Και να μην τα βάζουμε με τον Θεό, αντίθετα, να είμαστε έτοιμοι να πούμε, ό,τι θες Εσύ ας γίνει. Αυτό είναι το μήνυμα της Ανάστασης. Το «μη φοβείσθε».
Ιησούν ζητείτε τον Ναζαρηνόν; Μη φοβείσθε. Ανέστη. Και τρέχουν όλοι και κάποια στιγμή εμφανίζεται ο Χριστός και τους λέει, να ξεχυθούν στα πέρατα της γης. Χωρίς φόβο. Χωρίς πάθος. Και να κηρύξουν την Ανάσταση. Δεν σας κάνει εντύπωση πώς έγινε αυτό το Φως; Αυτή η μία λέξη, ότι «Ανέστη», ότι τελειώσαμε με το σκοτάδι; Ένα μήνυμα που τελικά εξαπλώθηκε σε όλο τον κόσμο.