«Στις 9 Ιανουαρίου 2022, η επίτροπος Εσωτερικών Υποθέσεων της ΕΕ, Ίλβα Γιόχανσον, δήλωσε στην γερμανική εφημερίδα Welt ότι εταιρείες πάροχοι του Ιντερνετ και μεγάλες πλατφόρμες των social media ανέφεραν ότι δέχθηκαν 22 εκατομμύρια καταγγελίες για σεξουαλική κακοποίηση παιδιών μέσα στο 2020.
Πέντε (5) εκατομμύρια περισσότερες σε σχέση με το 2019.»
Αυτή η παράγραφος σε τηλεγράφημα του πρακτορείου Reuters πριν από εννέα μήνες, υπήρξε και αφετηρία μίας δημοσιογραφικής έρευνας για την πορνογραφία ανηλίκων, που παρουσιάστηκε στην εκπομπή Special Report (ANT1).
Ένα καμπανάκι για την «επιδημία μέσα στην πανδημία», καθώς ο εγκλεισμός λόγω Covid-19 συνοδεύτηκε από ένα κύμα σεξουαλικής βίας, με θύματα κυρίως και γυναίκες παιδιά σε όλο τον κόσμο.
Συγκράτησα τρεις πληροφορίες και τις μοιράζομαι, ως δημοσιογράφος αλλά και ως γονέας:
1. Η πορνογραφία ανηλίκων
Σε πάρα πολλές περιπτώσεις, πηγαίνει «πακέτο» με την παιδεραστία ή την σεξουαλική κακοποίηση παιδιών. Συνηθέστατα, μου εξήγησαν ορισμένοι από τους πλέον έμπειρους αστυνομικούς της Προστασίας Ανηλίκων και της Δίωξης Ηλεκτρονικού Εγκλήματος, ο παιδόφιλος θα θελήσει να κρατήσει οπτικό υλικό από τις πράξεις του για να τις «ανταλλάξει» με άλλους παιδεραστές. Εκεί κολλάει και ο ρόλος της Δίωξης Ηλεκτρονικού Εγκλήματος, που τα τελευταία χρόνια συνεργάζεται όλο και στενότερα με την Προστασία Ανηλίκων. Και, στο τέλος, ίσως την κρισιμότερη μάχη για να βρει ισχυρά αποδεικτικά στοιχεία, θα δώσει η Διεύθυνση Εγκληματολογικών ερευνών που αναλαμβάνει την «λάντζα»: Κάνει «φύλλο-φτερό» τα κινητά τηλέφωνα και τους υπολογιστές των υπόπτων, ό που συχνότατα κρύβονται τα πειστήρια της εγκληματικής δράσης.
2. Και ποιοί είναι οι παιδόφιλοι/παιδεραστές;
Ανακαλώ από το αρχείο μου την απάντηση που μου είχε δώσει η Κωνσταντίνα Κωστάκου, αστυνόμος Β′ - ψυχολόγος της υποδιεύθυνσης Προστασίας Ανηλίκων, σε μία συνέντευξη - αποκάλυψη για εμένα:
Κ. Κωστάκου: Να σας πω κατ’ αρχάς ότι υπάρχει πάντα θεωρητικά η προσέγγιση, όπου οι ίδιοι οι παιδόφιλοι επιλέγουν επαγγέλματα τα οποία βρίσκονται πιο κοντά στα παιδιά, νιώθουν πιο άνετα δίπλα στα παιδιά. Αλλά και γενικότερα η σχέση μεταξύ δασκάλου ή προπονητή (με το παιδί), ενός ανθρώπου που περνά (σε τέτοιο ρόλο), είναι σε ένα επίπεδο ιεραρχικά πολύ κοντά στο γονικό ρόλο κι έχει και αυτό το κύρος στα μάτια του παιδιού... Δυστυχώς είναι σχέσεις στις οποίες βλέπουμε να υπάρχει συχνά το αδίκημα από παρενόχληση έως και κακοποίηση.
Ερώτηση: Τι επαγγέλματα είναι αυτά;
Κ.Κωστάκου: Έχουν πολύ συχνά σχέσεις με ανθρώπους από τον αθλητικό χώρο, με τους προπονητές τους, με ανθρώπους όπου οι γονείς εμπιστεύονται τα παιδιά τους. Ανθρώπους που ασχολούνται με την εκπαίδευση των παιδιών είτε σε ιδιαίτερα μαθήματα, είτε σε σχολικά πλαίσια.
Την απάντηση αυτή συμπλήρωσε ένας αστυνομικός της Δίωξης Ηλεκτρονικού Εγκλήματος, που μίλησε χωρίς να αποκαλύψει το επώνυμό του αφού συμμετέχει ενεργά (και σήμερα) σε αστυνομικές επιχειρήσεις για την σύλληψη/εντοπισμό παιδόφιλων.
Δημοσιογράφος: Θεωρητικά οι δράστες που βρίσκονται πίσω από υποθέσεις πορνογραφίας ανηλίκων είναι κακοποιοί, ή είναι άνθρωποι της διπλανής πόρτας σαν κι εμας, σαν αυτούς που ζουν δίπλα μας;
Δημοσθένης (αστυνομικός): Είναι άτομα υπεράνω υποψίας, είναι άτομα της διπλανής πόρτας και είναι άτομα τα οποία θα μπορούσαν να έχουν οποιαδήποτε επαγγελματική ενασχόληση, διαφόρων ειδικοτήτων. Θα μπορούσε να είναι και κάποιος γιατρός, κάποιος δικηγόρος, κάποιος ένστολος.
3. Και τι κάνω εγώ ως γονέας;
O Aλέξανδρος Φιλιππίδης, προϊστάμενος στον τομέα της Δίωξης Ηλεκτρνονικού Εγκλήματος, που ασχολείται συστηματικά με την Πορνογραφία Ανηλίκων, με είχε παραπέμψει σε μία σειρά αναλυτικών οδηγιών που υπάρχουν αναρτημένες στην επίσημη ιστοσελίδα της Ελληνικής Αστυνομίας.
Δεν είναι δίκαιο να γκρινιάζουμε μόνο. Όταν διάβασα όλες αυτές τις οδηγίες, οφείλω να πω ότι ήταν έκπληξη. Δεν περίμενα τόσο συστηματική, καλογραμμένη και συγκεκριμένη βοήθεια προς τους γονείς (όλους μας) για ένα τόσο «δύσκολο» θέμα. Κι όμως, είναι εκεί αναρτημένες και δεν μπορούμε να ισχυριζόμαστε ότι «δεν γνωρίζουμε».
Ο Φιλιππίδης μου είχε δώσει και την προσωπική του συμβουλή, που υποσχέθηκα ότι δεν θα ξεχάσω: «Το πιο απλό είναι το πιο βασικό», μου είπε.
«Ως γονέας δεν πρέπει να αφήνεις ποτέ το παιδί σου μόνο με έναν άλλον. Όποια ιδιότητα και αν έχει, όποιο επάγγελμα και αν κάνει, όσο καθαρός και αν σου φαίνεται. Αυτός είναι ο πρώτος κανόνας. Αν δεν έχει χρόνο ο παιδόφιλος να προσεγγίσει το παιδί σου, δεν θα μπορέσει να γίνει επικίνδυνος. Γιατί ο παιδόφιλος με βάση την εμπειρία μας, δεν κάνει κάτι πριν σιγουρευτεί ότι το παιδί τον εμπιστεύεται και τον ακούει. Αυτό δεν θα συμβεί την πρώτη φορά που θα το δει. Θα γίνει μετά από περισσότερες συναντήσεις και συζητήσεις. Αν είναι, λοιπόν, να δώσω μία και μόνο συμβουλή, θα έδινα αυτήν: το παιδί μόνο με τους γονείς και ποτέ απομονωμένο με τρίτα πρόσωπα. Στα τρίτα πρόσωπα, συγκράτησε ότι συχνότατα η αποπλάνηση ανηλίκου γίνεται και από πρόσωπα του στενού φιλικού ή οικογενειακού κύκλου».
Οι επικαιροποιημένες συμβουλές της ΕΛΑΣ για την Προστασία των παιδιών από πράξεις ασέλγειας ή κακοποίησης
Τι είναι η σεξουαλική κακοποίηση ανηλίκων;
- Οποιουδήποτε τύπου επαφή ενός ενηλίκου (ή μεγαλύτερου εφήβου) με έναν ανήλικο-η με στόχο τη σεξουαλική ικανοποίηση του ενηλίκου. Στη συντριπτική πλειοψηφία των περιπτώσεων, οι ανήλικοι κακοποιούνται από κάποιο άτομο που βρίσκεται στο κοντινό περιβάλλον τους.
Οδηγίες πρόληψης προς ενηλίκους (γονείς, εκπαιδευτικούς, κλπ.):
Κουβεντιάστε με τα παιδιά και ακούστε ό,τι έχουν να σας πουν.Συζητήστε από πολύ νωρίς για τα μέρη του σώματος με το πραγματικό τους όνομα.
Μιλήστε μαζί τους και απαντήστε στις απορίες που έχουν για τις ανθρώπινες σχέσεις και το σεξ.
Μάθετε στα παιδιά τα όρια και εξηγήστε ότι κανείς δεν πρέπει να τα παραβιάζει. Τονίστε τους ότι το σώμα τους είναι δικό τους.
Κερδίστε την εμπιστοσύνη τους και δώστε τους το δικαίωμα να μπορούν να σας πουν οτιδήποτε χωρίς να φοβούνται ή να ντρέπονται.
Διδάξτε τους τις συμπεριφορές που είναι αποδεκτές απέναντι στους ενηλίκους, αλλά και απέναντι στα παιδιά της ηλικίας τους.
Συνοδέψτε τα παιδιά στις δραστηριότητές τους και γνωρίστε όλους τους ενηλίκους και μεγαλύτερους εφήβους που ενδεχομένως έχουν επαφή και επικοινωνία με το παιδί σας.
Ζητήστε από το παιδί να σας υποδείξει το ίδιο ένα πρόσωπο αναφοράς εκτός της οικογένειας, στο οποίο να μπορεί να μιλήσει αν για οποιοδήποτε λόγο εσείς δεν είστε διαθέσιμοι.
Σημάδια που πρέπει να προσέξουμε:
Παρουσιάζει το παιδί κάποια απότομη αλλαγή στη συμπεριφορά του;Μήπως εμφανίζει ξαφνικά προβλήματα στον ύπνο ή βλέπει πιο συχνά εφιάλτες;
Ζωγραφίζει θέματα με σεξουαλικό περιεχόμενο;
Έχει σεξουαλική συμπεριφορά που δεν ταιριάζει με την ηλικία του ή επιδεικνύει σεξουαλική συμπεριφορά προς άλλα παιδιά;
Έχει παλινδρομήσει σε προηγούμενες συμπεριφορές, όπως ενούρηση και εγκόπρηση, ενώ είχε αποκτήσει έλεγχο των σφιγκτήρων;
Φοβάται πρόσωπα ή μέρη που δεν φοβόταν παλιότερα;Μιλάει τον τελευταίο καιρό συνέχεια για κάποιον ενήλικο για τον οποίο δε μιλούσε στο παρελθόν;
Έχει χρήματα (ή καινούρια ρούχα, αντικείμενα, κλπ.) που δεν μπορεί να δικαιολογήσει την προέλευσή τους;
Προσπαθεί να σας πει κάτι, αλλά σταματά όταν εμφανίζεται κάποιος άλλος ενήλικος;Έρχεται σπίτι με σκισμένα ρούχα ή λερωμένα εσώρουχα;Εμφανίζει δυσκολία να περπατήσει ή να καθίσει;Τι κάνουμε όταν υποψιαζόμαστε ότι ένα παιδί κακοποιείται:
Διατηρούμε την ψυχραιμία μας και επιλέγουμε έναν ιδιωτικό και ασφαλή χώρο για να μιλήσουμε με το παιδί.Πιστεύουμε ό,τι μας λέει και δεν προσπαθούμε να διερευνήσουμε την αλήθεια ή μη των λεγομένων του.
Κάνουμε μόνο ανοιχτές ερωτήσεις και δεν καθοδηγούμε το παιδί (π.χ. «τι συνέβη μετά;» και όχι «τι άλλο σου έκανε;»).
Αποφεύγουμε οποιαδήποτε ερώτηση μπορεί να απαντηθεί με ένα σκέτο «ναι» ή «όχι» (π.χ. «σου είπε μετά να μην μιλήσεις σε κανέναν;»).
Δεν εκφράζουμε οποιαδήποτε κρίση για το δράστη και τις πράξεις του.
Δεν κάνουμε ποτέ και για κανένα λόγο καμία απολύτως ερώτηση που να ξεκινάει με τη λέξη «γιατί;» ή φράσεις όπως «για ποιο λόγο...», κλπ.
Τονίζουμε ότι υπάρχουν και άλλα παιδιά που τους έχει συμβεί κάτι παρόμοιο, αλλά και ότι υπάρχουν άνθρωποι που μπορούν να βοηθήσουν, ωστόσο αποφεύγουμε τις υποσχέσεις.
Εξηγούμε στο παιδί ότι θα πρέπει να απευθυνθούμε στις αρμόδιες Αρχές για να το βοηθήσουν και το ευχαριστούμε για την εμπιστοσύνη που μας έδειξε με το να μας μιλήσει.
Αναφέρουμε οποιοδήποτε περιστατικό κακοποίησης ανήλικου-ης αμέσως.Έχουμε υποχρέωση να το κάνουμε και καμία δικαιολογία να το αποκρύψουμε.
Οδηγίες προστασίας προς τους ανήλικους:
Το σώμα σου είναι δικό σου και κανένας δεν έχει το δικαίωμα να σε αγγίζει με τρόπο που δε θέλεις ή που σε κάνει να νιώθεις άβολα.Δεν υπάρχει κανένα καλό άγγιγμα που να είναι ταυτόχρονα και «μυστικό».Ξεχώρισε το «δώρο» από τη «δωροδοκία»: Δώρο είναι κάτι που σου δίνει κάποιος γιατί σε αγαπάει, δωροδοκία είναι όταν κάποιος σου δίνει κάτι ή σε αφήνει να κάνεις κάτι και ζητάει αντάλλαγμα για αυτό.Αν σε προβληματίζει ο τρόπος που σε προσεγγίζει ένας ενήλικος, μίλησε σε κάποιον άνθρωπο που εμπιστεύεσαι.Μίλα και μη σταματήσεις να μιλάς μέχρι κάποιος να σε ακούσει. Πες «όχι» όταν:
- Κάποιος σου ζητά να κάνεις κάτι που ξέρεις ότι είναι λάθος.
- Κάποιος θέλει να σε αγγίξει κάπου που δεν θέλεις εσύ.
- Κάποιος κάνει κάτι στο σώμα σου, που σε κάνει να νιώθεις περίεργα ή και να πονάς.
- Κάποιος σου ζητά να κάνεις κάτι και να μην το πεις στους γονείς σου.
- Κάποιος σου ζητάει να κάνεις κάτι που αφορά το σώμα σου και θέλει να το κρατήσεις μυστικό.Για αναφορές περιστατικών κακοποίησης ανηλίκων μπορείτε να απευθυνθείτε:
- στην Υποδιεύθυνση Προστασίας Ανηλίκων της Διεύθυνσης Ασφάλειας Αττικής - Γενική Αστυνομική Διεύθυνση Αττικής (ΓΑΔΑ): Λεωφ. Αλεξάνδρας 173, τηλ. 210 6476370, email: ypa.daa@hellenicpolice.gr
- στην Υποδιεύθυνση Προστασίας Ανηλίκων της Διεύθυνσης Ασφάλειας Θεσσαλονίκης: Μοναστηρίου 326, τηλ. 2310 388456.
- στις κατά τόπους Υπηρεσίες Ασφάλειας των Νομών των υπόλοιπων Υπηρεσιών της Ελληνικής Αστυνομίας.
Για την ασφάλεια στο διαδίκτυο, διαβάστε περισσότερα εδώ. Για αναφορές περιστατικών διαδικτυακής παρενόχλησης - παιδοφιλίας ή πορνογραφίας ανηλίκων, μπορείτε να επικοινωνείτε με τη Δίωξη Ηλεκτρονικού Εγκλήματος στα ακολούθα στοιχεία επικοινωνίας:
Τηλεφωνικά: 11188
Με μήνυμα ηλεκτρονικού ταχυδρομείου (e-mail) στο: ccu@cybercrimeunit.gov.gr
Μέσω της εφαρμογής (application) για έξυπνα τηλέφωνα (smart phones) με λειτουργικό σύστημα ios-android: CYBERKID