Δεκαετίες αφότου πολλές άλλες πλούσιες χώρες σταμάτησαν να στειρώνουν βίαια γυναίκες που είναι αυτόχθονες, πολυάριθμοι ακτιβιστές, γιατροί, πολιτικοί και τουλάχιστον πέντε ομαδικές αγωγές λένε ότι η πρακτική αυτή δεν έχει τελειώσει ακόμα στον Καναδά.
Μια έκθεση της Γερουσίας πέρυσι κατέληξε στο συμπέρασμα «αυτή η φρικτή πρακτική δεν περιορίζεται στο παρελθόν, αλλά σαφώς συνεχίζεται σήμερα». Τον Μάιο, ένας γιατρός τιμωρήθηκε για τη βίαια στείρωση μιας ιθαγενούς γυναίκας το 2019.
Δεν υπάρχουν σίγουρες εκτιμήσεις για το πόσες γυναίκες εξακολουθούν να στειρώνονται παρά τη θέλησή τους ή εν αγνοία τους, αλλά οι αυτόχθονες ειδικοί λένε ότι ακούνε τακτικά παράπονα για αυτό. Η γερουσιαστής Υβόν Μπόγερ, το γραφείο της οποίας συλλέγει τα περιορισμένα διαθέσιμα δεδομένα, λέει ότι τουλάχιστον 12.000 γυναίκες έχουν στηρωθεί από τη δεκαετία του 1970
«Όποτε μιλώ σε μια ιθαγενή κοινότητα, πλημμυρίζω από μαρτυρίες γυναικών που μου λένε ότι έχουν υποβληθεί σε αναγκαστική στείρωση», είπε η Μπόγερ.
Οι ιατρικές αρχές στα βορειοδυτικά εδάφη του Καναδά εξέδωσαν μια σειρά κυρώσεων τον Μάιο, ίσως η πρώτη φορά που επιβλήθηκε κύρωση σε γιατρό για τη βίαιη στείρωση μιας ιθαγενούς γυναίκας.
Η υπόθεση αφορά τον Δρ Άντριου Κοτάσκα, ο οποίος έκανε μια επέμβαση στην κοιλιά μια ιθαγενούς γυναίκας για την ανακούφιση από τον πόνο, τον Νοέμβριο του 2019. Είχε τη γραπτή συγκατάθεσή της να αφαιρέσει τη δεξιά σάλπιγγα, αλλά η ασθενής, μια γυναίκα Ινουίτ, δεν είχε συμφωνήσει στην αφαίρεση και τηυς αριστερής σάλπιγγας. Το να χάσει και τις δύο θα την άφηνε στείρα.
Παρά τις αντιρρήσεις από το άλλο ιατρικό προσωπικό κατά τη διάρκεια της χειρουργικής επέμβασης, ο Κοτάσκα έβγαλε και τις δύο σάλπιγγες.
Η έρευνα κατέληξε στο συμπέρασμα ότι δεν υπήρχε ιατρική αιτιολόγηση για τη στείρωση και ο γιατρός κατηγορήθηκε ότι είχε προβεί σε αντιεπαγγελματική συμπεριφορά. Το «σοβαρό λάθος στη χειρουργική του κρίση» ήταν ουσιαστικά ανήθικο, στοίχισε στον ασθενή την ευκαιρία να αποκτήσει περισσότερα παιδιά και θα μπορούσε να υπονομεύσει γενικότερα την εμπιστοσύνη στο ιατρικό σύστημα, είπαν οι ερευνητές.
Ο γιατρός αυτός ήταν παράλληλα πρόεδρος του ιατρικού συλλόγου των Βορειοδυτικών Εδαφών και κατείχε θέσεις διδασκαλίας σε πολλά πανεπιστήμια του Καναδά.
Τι λένε ΟΗΕ και Καναδική Κυβέρνηση
Χιλιάδες ιθαγενείς Καναδές τις τελευταίες επτά δεκαετίες στειρώθηκαν καταναγκαστικά, σύμφωνα με τη νομοθεσία περί ευγονικής, που τις θεωρούσε κατώτερες. Στις ΗΠΑ, οι αναγκαστικές στειρώσεις γυναικών ιθαγενών Αμερικανών ως επί το πλείστον τελείωσαν τη δεκαετία του 1970 μετά την υιοθέτηση νέων κανονισμών που απαιτούσαν ενημέρωση και συναίνεση.
Οι Συμβάσεις της Γενεύης περιγράφουν την αναγκαστική στείρωση ως ένα είδος γενοκτονίας και εγκλήματος κατά της ανθρωπότητας και η καναδική κυβέρνηση μάλιστα έχει καταδικάσει την αναγκαστική στείρωση σε άλλες χώρες, όπως των γυναικών Ουιγούρων στην Κίνα.
Το 2018, η Επιτροπή του ΟΗΕ κατά των βασανιστηρίων είπε στον Καναδά ότι ανησυχεί για τις επίμονες αναφορές που γίνονται σχετικά με αναγκαστικές στειρώσεις, λέγοντας ότι όλοι οι ισχυρισμοί θα πρέπει να διερευνηθούν και οι υπεύθυνοι να λογοδοτήσουν.
Το 2019, ο πρωθυπουργός Τζάστιν Τριντό αναγνώρισε ότι οι δολοφονίες και οι εξαφανίσεις ιθαγενών γυναικών σε ολόκληρο τον Καναδά ισοδυναμούσαν με «γενοκτονία», αλλά οι ακτιβιστές λένε ότι ελάχιστα έχουν γίνει για να αντιμετωπιστούν οι ριζωμένες προκαταλήψεις κατά των Ιθαγενών, επιτρέποντας τη συνέχιση των αναγκαστικών στειρώσεων.
Σε ανακοίνωσή της, η καναδική κυβέρνηση είπε ότι γνώριζε τους ισχυρισμούς ότι οι ιθαγενείς γυναίκες στειρώθηκαν βίαια και ότι το θέμα βρίσκεται ενώπιον των δικαστηρίων.
«Η στείρωση γυναικών χωρίς την ενημερωμένη συγκατάθεσή τους συνιστά επίθεση και ποινικό αδίκημα», δήλωσε η κυβέρνηση.
Διάκρισεις κατά των αυτόχθονων λαών
Οι αυτόχθονες πληθυσμοί αποτελούν περίπου το 5% των σχεδόν 40 εκατομμυρίων ανθρώπων του Καναδά, με τους μεγαλύτερους πληθυσμούς να κατοικούν στο βορρά.
Οι περισσότερες από 600 κοινότητες ιθαγενών, γνωστές ως Πρώτα Έθνη, αντιμετωπίζουν σημαντικές προκλήσεις για την υγεία σε σύγκριση με άλλους Καναδούς. Τα ποσοστά αυτοκτονιών μεταξύ των ιθαγενών νέων είναι έξι φορές υψηλότερα απ′ ότι στους υπόλοιπους νέους και το προσδόκιμο ζωής των ανθρώπων των Πρώτων Εθνών είναι περίπου 14 χρόνια μικρότερο από άλλους Καναδούς.
Μέχρι τη δεκαετία του 1990, οι ιθαγενείς νοσηλεύονταν ως επί το πλείστον σε φυλετικά διαχωρισμένα νοσοκομεία, όπου υπήρχαν αναφορές για ανεξέλεγκτη κακοποίηση.
Είναι δύσκολο να πούμε πόσο συχνά συμβαίνει η στείρωση —με ή χωρίς συγκατάθεση. Η εθνική υπηρεσία υγείας του Καναδά δεν συλλέγει τακτικά δεδομένα στείρωσης, όπως την εθνικότητα των ασθενών ή υπό ποιες συνθήκες συμβαίνει.
Αναφορές ιθαγενών γυναικών
Το 2019, η Σύλβια Τουκανάου είπε στην επιτροπή της Γερουσίας που ερευνούσε τις αναγκαστικές στειρώσεις, για το πώς γέννησε σε νοσοκομείο του Σάσκατουν τον Ιούλιο του 2001. Περιέγραψε ότι ήταν αποπροσανατολισμένη από τη φαρμακευτική αγωγή και ότι ήταν δεμένη σε ένα κρεβάτι ενώ έκλαιγε.
«Μπορούσα να μυρίσω κάτι να καίει. Όταν τελείωσε ο (γιατρός), είπε: Εκεί. Δεμένες, κομμένες και καμένες. Τίποτα δεν θα τις διαπεράσει». Η Τουκανάου είπε ότι δεν είχε συναινέσει στη διαδικασία.
Μια άλλη γυναίκα ανέφερε ότι ο γιατρός της της είπε μετά από επέμβαση στην ουροδόχο κύστη, πως της είχε αφαιρέσει ταυτόχρονα και τη μήτρα — χωρίς τη συγκατάθεσή της.
Η Μόρνινγκσταρ Μερκρεντί, μια ιθαγενής συγγραφέας στην Αλμπέρτα, στειρώθηκε όταν ήταν 14, αλλά δεν το έμαθε παρά μόνο δεκαετίες αργότερα, όταν ζήτησε ιατρική βοήθεια επειδή δεν μπορούσε να συλλάβει.
«Πήγα σε ένα κατατονικό στάδιο και έπαθα νευρικό κλονισμό», έγραψε η Μερκρεντί στο βιβλίο της το 2021, «Sacred Bundles Unborn»
Οι πολιτειακές υποσχέσεις και τα δικαστήρια
Η έκθεση της Γερουσίας για την αναγκαστική στείρωση έκανε 13 συστάσεις, μεταξύ των οποίων αποζημίωση θυμάτων, μέτρα για την αντιμετώπιση του συστημικού ρατσισμού στην υγειονομική περίθαλψη και επίσημη απολογία.
Απαντώντας σε ερωτήσεις του AP, η καναδική κυβέρνηση είπε ότι έχει λάβει μέτρα για να προσπαθήσει να σταματήσει την αναγκαστική στείρωση, συμπεριλαμβανομένης της επένδυσης περισσότερων από 87 εκατομμυρίων καναδικών δολαρίων (65 εκατομμύρια δολάρια) για τη βελτίωση της πρόσβασης σε «πολιτιστικά ασφαλείς» υπηρεσίες υγείας, το ένα τρίτο των η οποία υποστηρίζει πρωτοβουλίες γηγενών μαιευτικών.
Υπάρχουν τουλάχιστον πέντε ομαδικές αγωγές κατά των υγειονομικών, επαρχιακών και ομοσπονδιακών αρχών που αφορούν αναγκαστικές στειρώσεις στην Αλμπέρτα, το Σασκάτσουαν, το Κεμπέκ, τη Βρετανική Κολομβία, τη Μανιτόμπα, το Οντάριο και αλλού.
Στην αγωγή κατά του Κοτάσκα αναφέρεται «παραβίαση των ηθικών του υποχρεώσεων» αλλά δεν υπήρχε καμία πρόταση στα έγγραφα ότι είχε κάποιο ρατσιστικό κίνητρο. Η γυναίκα που τον μήνυσε ζητά αποζημείωση αξίας 4,38 εκατομμυρίων δολαρίων.
Παρά τη φήμη του Καναδά ως προοδευτικής κοινωνίας, η συνεχιζόμενη αναγκαστική στείρωση των ιθαγενών γυναικών τον τοποθετεί δίπλα σε χώρες όπως η Ινδία και η Κίνα, όπου η πρακτική επηρεάζει κυρίως γυναίκες από εθνικές μειονότητες.
( Με πληροφορίες από: Associated Press)