Πόσες φορές έχουμε κλείσει τα μάτια και έχουμε σκεφτεί πως αγωνιζόμαστε σε έναν ποδοσφαιρικό αγώνα; Πόσες φορές έχουμε φωνάξει από χαρά, αγκαλιαστεί με αγνώστους – την εποχή προ κορωνοϊού-, απλά και μόνο επειδή η αγαπημένη μας ομάδα πέτυχε ένα γκολ ή κέρδισε έναν αγώνα;
Οι συγκινήσεις και οι στιγμές που προσφέρει το συγκεκριμένο άθλημα δεν κοιτάνε χρώμα, φυλή, γλώσσα, οικονομική κατάσταση, σεξουαλικό προσανατολισμό ή άλλα επιμέρους χαρακτηριστικά.
Πράγματι, το ποδόσφαιρο έχει τη δύναμη να ενώνει με μοναδικό τρόπο διαφορετικούς ανθρώπους, να προάγει αξίες όπως η συνεργασία, η ομαδικότητα, ο σεβασμός αλλά και να προκαλεί εκείνα τα συναισθήματα που δεν περιγράφονται εύκολα με λόγια. Πολύ απλά είναι αυτό που δεν μπορείς να φανταστείς αν δεν το ζεις.
Ωστόσο, συμβαίνει πάντοτε αυτό; Η απάντηση είναι, δυστυχώς, όχι.
Το ποδόσφαιρο, ως το λαοφιλέστερο άθλημα στον κόσμο, αντανακλά και την κατάσταση στην κοινωνία. Είναι θα λέγαμε μια μικρογραφία της εκάστοτε κοινωνίας, στην οποία βρίσκουν χώρο και εκδηλώνονται συμπεριφορές που δεν έχουν θέση τόσο σε αυτήν όσο και στο ποδόσφαιρο (και στον αθλητισμό ευρύτερα).
Μπορεί από μόνο του το ποδόσφαιρο να μην παράγει βία, ρατσισμό, διακρίσεις, όμως όσο περισσότερα και συχνότερα είναι αυτά τα φαινόμενα στην κοινωνία, τόσο συχνότερα αυτά θα παρατηρούνται και στο ποδόσφαιρο.
Για να απομονώσουμε αυτά τα περιστατικά αλλά και να συμβάλει το ποδόσφαιρο στη θετική αλλαγή της κοινωνίας, στέλνοντας τα κατάλληλα μηνύματα χρειάζεται μια απλή κίνηση, την οποία όταν τη βλέπουμε στον αγωνιστικό χώρο ίσως να μην μας ενθουσιάζει το ίδιο όσο μια ωραία συνεργασία.
Είναι η ώρα, λοιπόν, να κάνουμε τάκλιν στη μάστιγα του ρατσισμού, στις διακρίσεις και στις ξενοφοβικές συμπεριφορές στο ποδόσφαιρο, στην κοινωνία, παντού!
Σήμερα, στο πλαίσιο της Παγκόσμιας Ημέρας για την Εξάλειψη των Φυλετικών Διακρίσεων, όπως αυτή καθιερώθηκε το 1966 από τη Γενική Συνέλευση του ΟΗΕ, για να αποδοθεί φόρος τιμής στα 69 θύματα της αστυνομικής βίας, στις 21 Μαρτίου 1960, κατά τη διάρκεια ειρηνικών διαδηλώσεων στο Sharpeville, της Ν. Αφρικής, την περίοδο του apartheid, εστιάζουμε στη μάχη κατά του ρατσισμού, της ξενοφοβίας και της μισαλλοδοξίας. Μία μάχη που είναι διαρκής.
Αυτό, άλλωστε, αποδεικνύουν τα ακόλουθα –μόνο- περιστατικά ρατσιστικών και ξενοφοβικών που έχουν λάβει χώρα τα τελευταία χρόνια στον χώρο του ποδοσφαίρου.
«Why you say negro…»
Το βράδυ της Τρίτης, 8 Δεκεμβρίου 2020 κατά τη διάρκεια του αγώνα Παρί Σεν Ζερμέν- Μπασάκσεχιρ γράφτηκε μία από τις πιο μελανές σελίδες στην ιστορία της μεγαλύτερης διασυλλογικής διοργάνωσης στην Ευρώπη, το UEFA Champions League.
Χρειάστηκαν απλά 4 λέξεις, για να δείξουν με σαφή και ξεκάθαρο τρόπο πως η σκιά του ρατσισμού εξακολουθεί να πλανάται πάνω από το ποδόσφαιρο.
«Why you say negro?», αυτή ήταν η φράση που είπε ο βοηθός προπονητή της Μπασάκσεχιρ, Πιερ Γουεμπό, στον τέταρτο διαιτητή, Σεμπαστιάν Κολτέσκου, όταν ο τελευταίος τον αποκάλεσε «νέγρο».
Μία φράση που προκάλεσε τις αντιδράσεις των παικτών της τουρκικής ομάδας, οι οποίοι πήραν την απόφαση να αποχωρήσουν από το ματς.
Στο ίδιο μήκος κύματος ήταν και ο Σενεγαλέζος επιθετικός της Μπασάκσεχιρ, Ντεμπά Μπα, ο οποίος ανέφερε στον 4ο διαιτητή: «Γιατί τον έδειξες και είπες αυτός ο μαύρος, λες ποτέ ο άσπρος;».
Ρατσιστική επίθεση στον Ντιντιέ Ντρογκμπά
Τι και εάν η ηγετική του παρουσία συνέβαλε τα μέγιστα στον τερματισμό του εμφυλίου πολέμου στην Ακτή Ελεφαντοστού το 2006, ο Ντιντιέ Ντρογκμπά δεν ξέφυγε από τις ρατσιστικές συμπεριφορές στο ποδόσφαιρο.
Το 2013, ο Ιβοριανός επιθετικός, έλκων την καταγωγή του από το Αμπιτζάν, αγωνιζόταν στην Τουρκία και συγκεκριμένα στη Γαλατασαράϊ.
Στο πλέον φημισμένο για την έχθρα του τουρκικό ντέρμπι Φενέρμπαχτε-Γαλατασαράϊ ο Ντρογκμπά έπεσε θύμα έντονων ρατσιστικών επιθέσεων από μερίδα αντίπαλων οπαδών. Ήχοι μαϊμού και μπανάνες ήταν τα κύρια χαρακτηριστικά αυτής της προσβλητικής επίθεσης.
«Black Friday…»
Η αντιμετώπιση του ρατσισμού τόσο ποδόσφαιρο, όσο και στην κοινωνία προϋποθέτει τη διαμόρφωση ενός κατάλληλου και ανεκτικού περιβάλλοντος, που θα προωθεί την αρμονική συνύπαρξη. Στο επίκεντρο αυτής προσπάθειας, μεταξύ άλλων, είναι και η αποφυγή χρήσης προσβλητικού λεξιλογίου.
Σε αυτό το πλαίσιο, ένα άστοχο, προ δύο ετών, πρωτοσέλιδο γνωστής ιταλικής εφημερίδας λίγο πριν τον αγώνα Ίντερ-Ρόμα προκάλεσε έντονες αντιδράσεις.
Ο αγώνας ανάμεσα στις δύο ιταλικές ομάδες ήταν Παρασκευή και η εφημερίδα για να προμοτάρει τον αγώνα παρουσίασε τους Λουκάκου και Σμόλινγκ βάζοντας τη λεζάντα «Black Friday».
Σε μία περίοδο που η εκδήλωση ρατσιστικών συμπεριφορών είναι συχνή, τέτοιες κινήσεις ρίχνουν λάδι στη φωτιά και έμμεσα υποθάλπουν ρατσιστικές ή ξενοφοβικές συμπεριφορές.
Ο ρατσισμός για να αντιμετωπιστεί στο ποδόσφαιρο θα πρέπει να αντιμετωπιστεί και στην κοινωνία, στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης σε κάθε έκφανση κοινωνικής δραστηριότητας.
Ρητορική μίσους, ρατσισμός και διαδίκτυο
Από την έναρξη της πανδημίας του κορωνοϊού έως και σήμερα οι αγώνες ποδοσφαίρου, σχεδόν σε όλον τον κόσμο, γίνονται χωρίς θεατές ή σε ορισμένες περιπτώσεις υπάρχει μια μικρή προσέλευση στα γήπεδα.
Αυτή η νέα κατάσταση, αναμφισβήτητα, έχει συμβάλλει δραστικά στη μείωση των ρατσιστικών και προσβλητικών συμπεριφορών από οπαδούς προς τους ποδοσφαιριστές στον αγωνιστικό χώρο.
Όμως, αυτό σημαίνει πως το φαινόμενο έχει αντιμετωπιστεί;
Μια πρόσφατη έρευνα για το αγγλικό ποδόσφαιρο έδειξε ότι τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης και το διαδίκτυο αποτελούν τη νέα «απειλή».
Συγκεκριμένα, τις τελευταίες μόνο εβδομάδες της προηγούμενης σεζόν καταγράφηκαν περισσότερα από 3,000 υβριστικά διαδικτυακά μηνύματα, εκ των οποίων το 56% είχε ρατσιστικό και προσβλητικό περιεχόμενο.
Παράλληλα, έρευνα του Kick It Out επισημαίνει ότι οι αναφορές διακρίσεων στα social media έχουν αυξηθεί κατά 229%.
Το πιο πρόσφατο περιστατικό είναι η ρατσιστική επίθεση που δέχθηκε ο Άντονι Μαρσιάλ, ποδοσφαιριστής της Μάντσεστερ Γιουνάιτεντ, στον προσωπικό του λογαριασμό στο Instagram.
Μία εξέλιξη που θορύβησε τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, τα οποία ήδη εξετάζουν τρόπους αντιμετώπισης αντίστοιχων φαινομένων.
Κάνουμε τάκλιν στον ρατσισμό
Για την αντιμετώπιση του ρατσισμού στο ποδόσφαιρο έχουμε δει κατά καιρούς διάφορες τιμωρίες να εφαρμόζονται. Αρκούν όμως ποινές όπως η τιμωρία της έδρας, οι ποινές σε παίκτες ή τα χρηματικά πρόστιμα σε ομάδες για να αντιμετωπιστεί αυτό το φαινόμενο;
Μπορεί να είναι στη σωστή κατεύθυνση, ωστόσο πιο δραστικές παρεμβάσεις και προσεγγίσεις χρειάζονται για την καταπολέμηση των ρατσιστικών συμπεριφορών.
Με λίγα λόγια, αυτό που χρειάζεται να κάνουμε είναι ένα...τάκλιν στον ρατσισμό! Σίγουρα δεν είναι η πιο ελκυστική ενέργεια στο ποδόσφαιρο, αλλά στη συγκεκριμένη περίπτωση είναι μία από τις σημαντικότερες κινήσεις.
Αυτό σκοπεύει να επιτύχει η δράση Tackle Racism, η οποία υλοποιείται στην Ελλάδα από το ΚΜΟΠ – Κέντρο Κοινωνικής Δράσης και Καινοτομίας σε συνεργασία με το UEFA Foundation for Children και το Fare Network.
Η συγκεκριμένη δράση κάνει το πρώτο βήμα για την καταπολέμηση του ρατσισμού, φέρνοντας στο επίκεντρο τους βασικούς πρωταγωνιστές, προπονητές και ποδοσφαιριστές.
Μέσα από έρευνα για την καταγραφή των αναγκών και των προβλημάτων στο επαγγελματικό και ερασιτεχνικό ποδόσφαιρο, την ανάπτυξη ενός καινοτόμου εκπαιδευτικού προγράμματος αλλά και δράσεων ενημέρωσης και ευαισθητοποίησης το Tackle Racism φιλοδοξεί να τους εφοδιάσει με τα κατάλληλα εργαλεία, ώστε να συμβάλουν ενεργά στην αντιμετώπιση αντίστοιχων συμπεριφορών.
Βέβαια, η αντιμετώπιση του ρατσισμού στο ποδόσφαιρο είναι σε άμεση συνάρτηση και με την αντιμετώπιση του ρατσισμού στην κοινωνία και σε κάθε άλλη πτυχή της καθημερινής μας ζωής.
Είναι κοινή μας ευθύνη να συνδιαμορφώσουμε μια κοινωνία δίκαιη, ανεκτική, με ίσες ευκαιρίες, στην οποία όλοι οι άνθρωποι θα κρίνονται μονάχα από την ποιότητα του χαρακτήρα τους και όχι από το χρώμα τους ή οποιοδήποτε άλλο επιμέρους χαρακτηριστικό.
Στον αγώνα κατά του ρατσισμού και των φυλετικών διακρίσεων είμαστε όλοι μαζί!