Τις 10 τάσεις που ξεχώρισαν τη δεκαετία που τελειώνει, όπως αποτυπώθηκαν στις έρευνές της, παρουσίασε η Kάπα Research.
Αναλυτικότερα, σύμφωνα με την έρευνα, οι 10 τάσεις προκύπτουν εν μέρει ή εξ ολοκλήρου από την ιστορική συγκυρία τεσσάρων μεγα-τάσεων (mega-trends)- της οικονομικής κρίσης, της ψηφιακής επανάστασης, της προσφυγικής κρίσης και των μεταβολών στις διεθνείς ισορροπίες δυνάμεων.
Οι 10 τάσεις έχουν ως εξής:
1: Το «25» της ελληνικής κρίσης: -25% του ΑΕΠ, -25% η εμπιστοσύνη στους θεσμούς, 25% ανεργία, -25% η συμμετοχή στις εκλογές.
2: Το Σαββατοκύριακο που οι Έλληνες φλέρταραν με το Grexit. Η συμφωνία με τους Ευρωπαίους εταίρους για την αντιμετώπιση της ελληνικής οικονομικής κρίσης του 2010 ανέτρεψε – μεταξύ άλλων- και τη μέχρι τότε ισορροπία «φιλογερμανισμού»- «αντιαμερικανισμού» στην ελληνική κοινή γνώμη. Την ώρα που η Γερμανία γινόταν στόχος εντός Ελλάδος λόγω της ηγεμονικής της θέσης στην ΕΕ, η διαλλακτική στάση της αμερικανικής κυβέρνησης με πρόεδρο τον δημοφιλή Μπαράκ Ομπάμα άλλαζε το σκηνικό που σημάδεψε τη μεταπολίτευση.
3: Η Αριστερά και η Δεξιά στους δρόμους: Δύο στρατηγικά διλήμματα διχάζουν τη χώρα.
4: Οι μεταμορφώσεις του κομματικού συστήματος: Κατάρρευση του παλιού δικομματισμού – άνοδος και πτώση των μικρών κομμάτων – διαμόρφωση του νέου διπολισμού ΝΔ-ΣΥΡΙΖΑ. Η ΝΔ και ο ΣΥΡΙΖΑ κατάφεραν να αποτελέσουν τους κύριους εκφραστές μεγάλων πλειοψηφικών ρευμάτων και αιτημάτων της κοινωνίας και επικράτησαν στο πολιτικό σκηνικό.
5: H έκρηξη του brain drain στιγματίζει τη δεκαετία. 7 στους 10 νέους επιστήμονες δήλωνε το καλοκαίρι του 2010 ότι θα έφευγε από τη χώρα εάν του δινόταν η ευκαιρία και περίπου οι μισοί από αυτούς (42%), δηλαδή περίπου 300.000 νέοι επιστήμονες, είχαν τότε ήδη προβεί σε συγκεκριμένες ενέργειες για να φύγουν στο εξωτερικό, επιδιώκοντας όχι απλά την απόκτηση επαγγελματικής εμπειρίας, αλλά μια μόνιμη καριέρα. Σύμφωνα με την πιο πρόσφατη έκθεση της Τράπεζας της Ελλάδος, μεταξύ 2008 και 2017 μετανάστευσαν στο εξωτερικό περισσότεροι από 467.000 μόνιμοι κάτοικοι Ελλάδος ηλικίας 25 έως 44 ετών.
6: Η νέα ελληνική Διασπορά.
7: Το ευρωπαϊκό όραμα δύει στα Βαλκάνια. Μικρή ανάκαμψη για την Ελλάδα – χάνει, ωστόσο, τον ρόλο της ως χώρα-πρότυπο της ευρωπαϊκής ολοκλήρωσης στην περιοχή. Το 2014, τα αποτελέσματα της διαχρονικής έρευνας της Κάπα Research “Eastern Mediterranean & Balkan Monitor,” η οποία διεξάγεται από το 1993 σε 12 χώρες των Βαλκανίων και της Νοτιοανατολικής Μεσογείου, αποκαλύπτουν την απώλεια της δεσπόζουσας θέσης που κατείχε η Ελλάδα στην περιοχή την προηγούμενη δεκαετία και, ταυτόχρονα, την υποχώρηση της σταθερότητας του ευρωπαϊκού οράματος. Η αποτυχία της Ελλάδας ως «ηγέτιδα» δύναμη της Νοτιοανατολικής Ευρώπης είναι το αποτύπωμα της αποτυχίας του συνολικότερου ευρωπαϊκού οράματος και των ευρωατλαντικών θεσμών στην περιοχή. Το 2019, η έρευνα καταγράφει την υποχώρηση του διεθνούς παράγοντα στην περιοχή, εξέλιξη αδιανόητη κατά τα προηγούμενα κύματα της έρευνας. Ο πολίτης δεν προσβλέπει, πια, σε συλλογικές αποφάσεις και υιοθέτηση μέτρων του διεθνούς συστήματος, αλλά καταφεύγει στη δική του παντοδυναμία της διαμαρτυρίας και της αμφισβήτησης με τη δυνατότητα διασποράς που του προσφέρουν τα κοινωνικά δίκτυα της ψηφιακής επανάστασης.
8: Από το «δελτίο των 8:00 μ.μ.» στο smartphone. Η τεχνολογία αλλάζει άρδην τις συνήθειες ενημέρωσης: Τη δεκαετία που τελειώνει, ο βαρυσήμαντος ρόλος του καθημερινού βραδινού «δελτίου των 8 μ.μ.» των τηλεοπτικών καναλιών στη διαμόρφωση της κοινής γνώμης στην Ελλάδα υποχωρεί μπροστά στα πολλαπλά κανάλια ενημέρωσης που παρέχουν τα δίκτυα 4G και η ψηφιακή επανάσταση.
9: Οι Έλληνες ελπίζουν μόνο… στον Τουρισμό. Ο τουρισμός αναδεικνύεται ως ο ανθεκτικότερος πυλώνας της ελληνικής οικονομίας: Μετά τη διάψευση των προσδοκιών ενίσχυσης του αγροτοδιατροφικού και ενεργειακού τομέα κατά τη δεκαετία, ο τουριστικός κλάδος πρωτεύει τόσο ως φορέας της ανάπτυξης όσο και ως κλάδος-μαγνήτης για το εργασιακό δυναμικό της χώρας.
10: Η Ελλάδα σβήνει το τσιγάρο. Οι Έλληνες προσαρμόζονται στα ευρωπαϊκά δεδομένα όσον αφορά στη διείσδυση του καπνίσματος στον ενήλικο πληθυσμό. Η διαχρονική έρευνα της Κάπα Research για το κάπνισμα ανέδειξε την ισχυρή τάση μείωσης του ποσοστού των συστηματικών καπνιστών και ειδικότερα στις ηλικίες 18-34. Αυτή η τάση, σε συνδυασμό με την κοινή αντίληψη περί μη τήρησης του αντικαπνιστικού νόμου (Μάιος 2019), άνοιξε τον δρόμο για τη νέα προσπάθεια εφαρμογής του νόμου το 2019.
10 προβλέψεις
-Η έννοια της λέξης «Έλληνας» θα οριστεί εκ νέου: Ο τόπος διαμονής του Έλληνα θα ξεπερνά τα σύνορα της χώρας, η γενιά του brain drain θα έρχεται στα πράγματα με νέα ήθη και αξίες, τα παιδιά και τα εγγόνια των Βαλκάνιων μεταναστών του 1990 θα ενηλικιώνονται και θα επιβάλλουν νέες τάσεις, η γλώσσα θα αντέξει (κυρίως λόγω γραφής και ανάγνωσης στο διαδίκτυο) αλλά το ομόγλωσσο και το ομόθρησκο θα αλλοιωθούν, η πολιτισμική παγκοσμιοποίηση μέσω του διαδικτύου και των φθηνών μεταφορών θα επεκταθεί.
-Νέες ανεξέλεγκτες κοινότητες-δίκτυα θα διαμορφωθούν με βασικό εργαλείο το διαδίκτυο.
-Το γυναικείο φύλο θα ενισχυθεί: Το εκτόπισμα της γυναίκας στο πολιτικό και οικονομικό σύστημα της χώρας θα διευρυνθεί.
-Εξέχουσα πολιτική προσωπικότητα (βουλευτής, υπουργός ή αρχηγός κόμματος) στην ελληνική πολιτική σκηνή θα έχει καταγωγή από την Αλβανία.
-Εξέχουσα πολιτική προσωπικότητα (βουλευτής, υπουργός ή αρχηγός κόμματος) στην ελληνική πολιτική σκηνή θα έχει «κάνει όνομα» στο YouTube ή το TikTok.
-Οι κορυφαίοι YouTubers ή TikTokers θα είναι πιο δημοφιλείς από τους παραδοσιακούς celebrities της τηλεόρασης.
-Τα πρώτα ονόματα λαϊκής μουσικής σήμερα θα «ανοίγουν» τις live εμφανίσεις των καλλιτεχνών της rap μουσικής αύριο.
-Το πολιτικό σύστημα θα γνωρίσει νέα κρίση αντιπροσώπευσης.
-Η περαιτέρω διείσδυση του Τουρισμού στην Ελλάδα θα αλλοιώσει τις τοπικές κοινωνίες όπως έχει συμβεί σε δημοφιλή νησιά των Κυκλάδων.
-Η 4η βιομηχανική επανάσταση θα γίνει περιορισμένα αισθητή στην Ελλάδα· τα συνέδρια, οι ημερίδες και τα αφιερώματα θα είναι δυσανάλογα πολλά.