Οι ισραηλινές υπηρεσίες πληροφοριών είναι διάσημες για την αποτελεσματικότητά τους, όπως και οι ένοπλες δυνάμεις του- οπότε έκπληξη προκάλεσε αυτό που εκλαμβάνεται ως αιφνιδιασμός από την παλαιστινιακή Χαμάς: Πώς είναι δυνατόν να μπόρεσε η οργάνωση να σχεδιάσει και να πραγματοποιήσει μια τέτοιας κλίμακας και φονικότητας τρομοκρατική επίθεση εναντίον του Ισραήλ;
Μεγάλος αριθμός ενόπλων Παλαιστινίων της Χαμάς πέρασαν τα σύνορα μεταξύ Ισραήλ και Γάζας και επιτέθηκαν σε οικισμούς, ενώ χιλιάδες ρουκέτες εκτοξεύτηκαν κατά του Ισραήλ- και, όπως φαίνεται, η Μοσάντ, η Σιν Μπετ και οι ισραηλινές ένοπλες δυνάμεις (IDF) δεν είχαν «δει» τι ερχόταν- ή, αν το είχαν «δει», απέτυχαν να το αποτρέψουν.
Το Ισραήλ θεωρείται πως έχει τις πιο εξελιγμένες και καλά οργανωμένες και υπηρεσίες πληροφοριών στη Μέση Ανατολή, με πληροφοριοδότες εντός παλαιστινιακών οργανώσεων, καθώς και στον Λίβανο, στη Συρία και αλλού. Στο παρελθόν έχει προβεί σε «χειρουργικές» δολοφονίες ηγετών/ διοικητών οργανώσεων, με ακριβή και εξελιγμένα μέσα. Επίσης, τα σύνορα φυλάσσονται με κάμερες, αισθητήρες και στρατιωτικές περιπόλους. Ο φράχτης έχει χαρακτηριστεί «έξυπνος», και είχε σχεδιαστεί για να αποτρέψει ακριβώς αυτό που συνέβη- τη διείσδυση μαχητών στο έδαφός του.
Ωστόσο οι μαχητές της Χαμάς φαίνεται πως έριξαν τον φράχτη με μπουλντόζες, έκοψαν σύρματα ή μπήκαν από τη θάλασσα και με ιπτάμενα paragliders. Μια τέτοια επίθεση, τόσο μεγάλου συντονισμού, που περιελάμβανε και την προετοιμασία και εκτόξευση χιλιάδων ρουκετών, προφανώς απαίτησε πολύ υψηλό βαθμό επιχειρησιακής ασφάλειας από την παλαιστινιακή οργάνωση.
Τα ισραηλινά ΜΜΕ ήδη θέτουν το ερώτημα πώς συνέβη αυτό, και μάλιστα στην επέτειο μιας άλλης αιφνιδιαστικής επίθεσης εναντίον του Ισραήλ- του πολέμου του Γιομ Κιπούρ, τον Οκτώβριο του 1973. Οι έρευνες μπορεί να κρατήσουν για χρόνια, ωστόσο αυτή τη στιγμή οι προτεραιότητες του Ισραήλ είναι άλλες: Η εξόντωση των μαχητών της Χαμάς που διείσδυσαν στα εδάφη του, η απελευθέρωση των ομήρων που έπιασαν οι Παλαιστίνιοι μαχητές και η εξουδετέρωση των σημείων εκτόξευσης ρουκετών εναντίον του Ισραήλ και η αποτροπή της περαιτέρω εξάπλωσης της σύγκρουσης.
Αντίστοιχα είναι τα ερωτήματα και για τις αμερικανικές υπηρεσίες πληροφοριών: Αμερικανοί αξιωματούχοι λένε πως αν στο Ισραήλ ήξεραν πως επίκειται επίθεση, δεν το είπαν στην Ουάσινγκτον. Στρατιωτικός αξιωματούχος είπε στο NBC News πως «δεν το παρακολουθούσαμε αυτό». Αμερικανοί αξιωματούχοι συζητούν την αύξηση του διαμοιρασμού πληροφοριών με το Ισραήλ μετά την επίθεση της Χαμάς, όπως αναφέρει το αμερικανικό δίκτυο- πιθανώς με επιπλέον πληροφορίες από drones, υποκλοπές και δορυφόρους.
«Αυτή είναι η 9/11 του Ισραήλ. Από το 1973 είχε να υπάρξει τέτοια καταστροφική αποτυχία πληροφοριών στο Ισραήλ» είπε σχετικά ο Μαρκ Πολυμερόπουλος, που εργάστηκε για 26 χρόνια στη CIA, ειδικευόμενος στην αντιτρομοκρατία, τη Μέση Ανατολή και τη Νότια Ασία. «Είναι σχεδόν αδιανόητο το ότι τους ξέφυγε αυτό» προσθέτει- συμπληρώνοντας πως είναι άγνωστο πώς δεν το είδαν να έρχεται ούτε οι ΗΠΑ, ούτε φιλικές αραβικές χώρες όπως η Αίγυπτος, η Ιορδανία, το Κατάρ και η Σαουδική Αραβία.
Κατά τον Κόλιν Κλαρκ, ερευνητή στο The Soufan Center, είναι αποκλειστικά ευθύνη του Ισραήλ το ότι δεν έγινε αντιληπτή η προετοιμασία της επίθεσης, ενώ είναι ανοικτό ερώτημα το αν η πρόσφατη εσωτερική πολιτική αναταραχή στο Ισραήλ έπαιξε κάποιον ρόλο.
Ο Ντέιβιντ Φρίντμαν, που ήταν πρέσβης των ΗΠΑ στο Ισραήλ επί Τραμπ, είπε πως «στα 40 περίπου χρόνια που παρακολουθώ το Ισραήλ με τον έναν ή με τον άλλο τρόπο, ποτέ δεν το είδα αυτό να συμβαίνει. Ποτέ δεν είδα τα σύνορα να παραβιάζονται έτσι. Συνήθως, όταν ακόμα και ένα άτομο από τη Γάζα πλησιάζει στα σύνορα, αναχαιτίζεται και εξουδετερώνεται πολύ πριν μπορέσει να κάνει κάτι».
Αμερικανοί αξιωματούχοι λένε ότι οι αρχικές εκτιμήσεις υποδεικνύουν ότι η επίθεση είχε να κάνει με τις ενδείξεις πως ήταν κοντά μια συμφωνία για την εξομάλυνση των σχέσεων μεταξύ Σαουδικής Αραβίας και Ισραήλ, ενώ μπορεί να έπαιξε ρόλο και η επέτειος των 50 χρόνων από τον πόλεμο του Γιομ Κιπούρ.
Μετά την επίθεση, τόσο η Χαμάς όσο και η Χεζμπολά είπαν πως η επίθεση ήταν προειδοποίηση προς οποιαδήποτε μουσουλμανική χώρα επιδιώκει ειρήνη με το Ισραήλ. Ο Ιμπραχίμ Χαμάντ, εκπρόσωπος της Χαμάς, είπε στο Al Jazeera πως η επίθεση στο Ισραήλ είναι «μήνυμα» στις μουσουλμανικές χώρες που επιδιώκουν εξομάλυνση σχέσεων με το Ισραήλ. Η ισραηλινή εφημερίδα Haaretz ανέφερε πως ανώτεροι Ισραηλινοί αξιωματούχοι εκτιμούσαν, μέχρι και την προηγούμενη εβδομάδα, ότι η Χαμάς ήθελε να αποφύγει μια γενικευμένη σύγκρουση με το Ισραήλ.