Δεκαεπτά 17 στόχους έθεσε ο ΟΗΕ για την επίτευξη της βιώσιμης ανάπτυξης και την καταπολέμηση της φτώχιας στον πλανήτη ως το 2030. Ένας από τους 17 στόχους, ο υπ’ αριθμ. 16, αφορά στην εγκαθίδρυση ουσιαστικής δικαιοσύνης και ισχυρών θεσμών, με διακριτό υπο-στόχο την καταπολέμηση της διαφθοράς. Σαφώς η έμφαση δίνεται στην καταπολέμηση της διαφθοράς στο δημόσιο τομέα, αλλά ας μην ξεχνάμε ότι τούτη τροφοδοτείται σε μεγάλο βαθμό από τον ιδιωτικό τομέα.
Ένα «πεδίο δόξης λαμπρό» για τέτοιου είδους διαφθορά είναι αυτό των δημοσίων συμβάσεων, καθόσον –όλως ενδεικτικώς- η διαφθορά στις δημόσιες συμβάσεις στην Ευρωπαϊκή Ένωση έχει υπολογισθεί ότι ανέρχεται σε περίπου 5 δισεκατομμύρια κατ’ έτος σύμφωνα με έρευνες! Μια μαύρη τρύπα στην καρδιά της Ευρωπαϊκής Ένωσης; Kαι στην καρδιά ενός εκάστου των κρατών-μελών της, θα μπορούσε να προσθέσει κανείς!
Πόσο εύκολο είναι όμως να περιορισθεί η πάσης φύσεως διαφθορά στις δημόσιες συμβάσεις, όταν τούτες κατά κανόνα αφορούν υπέρογκους προϋπολογισμούς και, επομένως, το επιχειρηματικό κόστος από την μη επιτυχία σε έναν δημόσιο διαγωνισμό είναι τόσο υψηλό, που ενδέχεται να επιτρέπει στη συνείδηση του επιχειρηματία την εμπλοκή σε κάποιου είδους παρατυπία, ώστε να βεβαιωθεί ότι θα κερδίσει τον δημόσιο διαγωνισμό ή/και ότι θα εκτελέσει τη δημόσια σύμβαση με το μέγιστο όφελος για την επιχείρησή του; Οι «μη καθαρές» συνειδήσεις οδηγούν σε «μη καθαρές» δημόσιες συμβάσεις!
«Καθαρή» δημόσια σύμβαση είναι αυτή που σχεδιάζεται και εφαρμόζεται σύμφωνα με τις υψηλότερες προδιαγραφές διαφάνειας, λογοδοσίας και αποτελεσματικότητας, με γνώμονα πάντα το δημόσιο συμφέρον. Οι «καθαρές» δημόσιες συμβάσεις βελτιώνουν τη λειτουργία της δημόσιας διοίκησης, προωθούν τον υγιή ανταγωνισμό και τις χρηστές εταιρικές πρακτικές και, εν τέλει, υπηρετούν με άριστο τρόπο τα συμφέροντα του πολίτη.
Αντίστροφα ειδωμένο, ποιος προτιμά:
μια δημόσια διοίκηση με διεφθαρμένους κρατικούς λειτουργούς και αναποτελεσματικότητα, αφού δεν παραλαμβάνει την ποιότητα για την οποία πληρώνει;
μια αγορά μονοπωλιακή, στο βαθμό που οι δυνητικά υποψήφιοι ανάδοχοι, θα απέχουν από τον δημόσιο διαγωνισμό, γνωρίζοντας εκ προοιμίου ότι «το παιχνίδι είναι στημένο»;
έναν πολίτη έκθετο στα χτυπήματα της μοίρας και καταδικασμένο στην φτώχια και την υπανάπτυξη;
«Kανείς δεν τα προτιμά!», έπρεπε να είναι η ομόφωνη απάντηση. Επειδή, όμως, παρά το αυτονόητο, κάποιοι εξακολουθούν να τα προτιμούν, η Διεθνής Διαφάνεια νιώθει χρέος της να αλλάξει αυτές τις «μη καθαρές συνειδήσεις», οι οποίες εμμένουν ακόμη στην παρεμπόδιση της ανάπτυξης των χωρών και των πολιτών τους. Η λύση που προτείνει η Διεθνής Διαφάνεια στο πρόβλημα των «μη καθαρών» δημοσίων συμβάσεων ονομάζεται «Σύμφωνο Ακεραιότητας».
Το «Σύμφωνο Ακεραιότητας» αποτελεί ένα εργαλείο-χρηστή πρακτική, το οποίο ανέπτυξε η Διεθνής Διαφάνεια ήδη από την δεκαετία του 1990 και το οποίο προτείνει σε κρατικούς φορείς και επιχειρήσεις, προκειμένου να τους συνδράμει στην καταπολέμηση της διαφθοράς στις δημόσιες συμβάσεις, αξιοποιώντας κατά βάση την συμμετοχή της Κοινωνίας των Πολιτών. Συγκεκριμένα, το «Σύμφωνο Ακεραιότητας» περιλαμβάνει την σύναψη μιας οικειοθελούς συμφωνίας μεταξύ του κρατικού φορέα που διενεργεί έναν δημόσιο διαγωνισμό για προμήθεια (αναθέτουσα αρχή), το σύνολο των επιχειρήσεων που υποβάλλουν οικονομική προσφορά στον εν λόγω δημόσιο διαγωνισμό (υποψήφιοι ανάδοχοι) και την Διεθνή Διαφάνεια ως ανεξάρτητο παρατηρητή των διαδικασιών συμβασιοποίησης και εκτέλεσης του προκηρυχθέντος έργου. Η αναθέτουσα αρχή και οι υποψήφιοι ανάδοχοι δεσμεύονται να παρέχουν επαρκή πληροφόρηση στην Διεθνή Διαφάνεια, προκειμένου η τελευταία να είναι σε θέση να επισημάνει πιθανές διαδικαστικές παρατυπίες, να προτείνει εγκαίρως διορθωτικά μέτρα και να παρακολουθήσει την συμμόρφωση με αυτά, ενημερώνοντας ταυτόχρονα, σε τακτά διαστήματα, τους πολίτες για την εξέλιξη του δημόσιου έργου και δίνοντας τους έτσι την δυνατότητα να καταστούν ενεργότεροι πολίτες αναφορικά με ένα έργο του οποίου θα είναι οι τελικοί αποδέκτες.
Στην χώρα μας, η Διεθνής Διαφάνεια-Ελλάς, από το 2017 υλοποιεί, με χρηματοδότηση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, το «Σύμφωνο Ακεραιότητας» για το έργο «Κατασκευή Δικτύου Ομβρίων σε περιοχές των Δήμων Νίκαιας-Αγίου Ιωάννη Ρέντη και Μοσχάτου-Ταύρου», με συνολικό προϋπολογισμό 12.200.000 ευρώ και αναθέτουσα αρχή την Περιφέρεια Αττικής. Το έργο εντάσσεται στο Επιχειρησιακό Πρόγραμμα «Αττική 2014-2020» και συγχρηματοδοτείται από το Ευρωπαϊκό Ταμείο Περιφερειακής Ανάπτυξης.
Απώτερος σκοπός της Διεθνούς Διαφάνειας Ελλάδος στο πλαίσιο του εν λόγω πιλοτικού «Συμφώνου Ακεραιότητας» είναι, εφόσον αποδειχθεί ότι μπορεί να λειτουργήσει ως ένας προληπτικός, αποτρεπτικός και διορθωτικός μηχανισμός, να προτείνει να καταστεί υποχρεωτικό βάσει νόμου. Η μέχρι σήμερα θετική εμπειρία της Διεθνούς Διαφάνειας από την υλοποίηση «Συμφώνων Ακεραιότητας» σε περισσότερες από 15 χώρες σε όλο τον κόσμο καταλείπει πολλές ελπίδες ότι τα δημόσια έργα μπορούν να υλοποιούνται και στη χώρα μας με βασικά κριτήρια την ποιότητα, την ισότιμη συμμετοχή των υποψήφιων αναδόχων, το χαμηλό κόστος και, εν τέλει, το μέγιστο όφελος για την καθημερινότητα και την ποιότητα ζωής των πολιτών.
Η χώρα μας οφείλει να γυρίσει σελίδα και να κατακτήσει τη βιώσιμη ανάπτυξη – η Διεθνής Διαφάνεια Ελλάς θα είναι αταλάντευτος αρωγός της σε αυτή την προσπάθειά της!
Η Διεθνής Διαφάνεια-Ελλάς, το ελληνικό παράρτημα ενός παγκόσμιου κινήματος που θέτει ως στόχο την προώθηση της διαφάνειας, της λογοδοσίας και της ακεραιότητας στον δημόσιο και ιδιωτικό τομέα με όραμα τη βελτίωση της καθημερινότητας των πολιτών, διοργανώνει το 11η Ετήσιο Συνέδριό της με θέμα «’Καθαρές’ Δημόσιες Συμβάσεις: όχημα βιώσιμης ανάπτυξης και ανταγωνιστικής οικονομίας».την Παρασκευή, 7 Δεκεμβρίου 2018, (13.00-20.00, Ίδρυμα Ευγενίδου, Λεωφ. Συγγρού 387). Η είσοδος είναι ελεύθερη. Για πρόγραμμα και προεγγραφές δείτε εδώ