Όταν κάποιος στον δυτικό κόσμο σκέφτεται το Ίντερνετ ως «σύνολο», το πιθανότερο είναι πως το θεωρεί ως ένα ενιαίο πράγμα- ένα δίκτυο μέσω του οποίου μπορεί να αποκτήσει εύκολα πρόσβαση παντού, όπου και αν βρίσκεται. Ωστόσο αυτό δεν ισχύει σε μεγάλο μέρος του κόσμου: Το αποκαλούμενο «Σινικό Firewall» (Great Firewall of China), αποτελεί ένα χαρακτηριστικό παράδειγμα «τείχους» γύρω από το Ίντερνετ μιας μεγάλης χώρας, καθώς οι Κινέζοι χρήστες δεν μπορούν να έχουν πρόσβαση στη μηχανή αναζήτησης της Google ή στο Facebook. Κινήσεις προς αυτή την κατεύθυνση κάνουν η Ρωσία και το Ιράν, ενώ η Βόρεια Κορέα έχει ένα δικό της εθνικό intranet.
Σε όλες αυτές τις περιπτώσεις, πολλοί είναι αυτοί που κρούουν τον κώδωνα του κινδύνου για τους κινδύνους που συνεπάγεται από άποψης ελευθερίας του Διαδικτύου ένας τέτοιος κατακερματισμός του- αλλά μάλλον δεν είναι πολλοί αυτοί που θα προέβλεπαν πως παρεμφερείς κινήσεις και προθέσεις θα εκδηλώνονταν και από τις ΗΠΑ.
Την Τετάρτη η αμερικανική κυβέρνηση ανακοίνωσε πως εντείνει τις προσπάθειές της για να εκκαθαρίσει «αναξιόπιστες» κινεζικές εφαρμογές από τα αμερικανικά κινεζικά δίκτυα, χαρακτηρίζοντας το Tik Tok (εφαρμογή διαμοιρασμού σύντομων βίντεο) και το WeChat «σημαντικές απειλές». Ο Αμερικανός υπουργός Εξωτερικών, Μάικ Πομπέο, δήλωσε πως οι ΗΠΑ επεκτείνουν τις προσπάθειές τους στο πλαίσιο ενός προγράμματος υπό την ονομασία «Καθαρό Δίκτυο» (Clean Network), που θα εστιάζουν σε πέντε τομείς, με βήματα που αποσκοπούν στο να παρεμποδίζονται διάφορες κινεζικές εφαρμογές και κινεζικές εταιρείες τηλεπικοινωνιών να αποκτήσουν πρόσβαση σε ευαίσθητες πληροφορίες σχετικά με Αμερικανούς πολίτες και επιχειρήσεις. «Με μητρικές εταιρείες στην Κίνα, εφαρμογές όπως το Tik Tok, το WeChat και άλλες αποτελούν σημαντικές απειλές για τα προσωπικά δεδομένα των Αμερικανών πολιτών, για να μην πούμε εργαλεία λογοκρισίας περιεχομένου για το Κομμουνιστικό Κόμμα Κίνας» είπε ο Πομπέο.
Ο Αμερικανός υπουργός Εξωτερικών πρόσθεσε επίσης πως οι ΗΠΑ συνεχίζουν τις προσπάθειες να εμποδιστεί η Huawei να προεγκαθιστά ή να καθιστά διαθέσιμες για download τις πιο δημοφιλείς αμερικανικές εφαρμογές στα τηλέφωνά της, τονίζοντας πως «δεν θέλουμε οι εταιρείες να είναι συνεργοί στις παραβιάσεις ανθρωπίνων δικαιωμάτων της Huawei, ή τα συστήματα παρακολούθησης του Κινεζικού Κομμουνιστικού Κόμματος». Παράλληλα, υπογράμμισε πως το Στέιτ Ντιπάρτμεντ εργάζεται προκειμένου να διασφαλιστεί πως η Κίνα δεν θα υποκλέπτει πληροφορίες που διέρχονται από υποθαλάσσια καλώδια τα οποία συνδέουν τις ΗΠΑ με το παγκόσμιο Ίντερνετ.
Την επόμενη ημέρα ακολούθησαν εκτελεστικά διατάγματα από τον πρόεδρο Τραμπ, με τα οποία απαγορεύονταν οι αμερικανικές συναλλαγές με την κινεζική ByteDance, ιδιοκτήτρια του Tik Tok και με την επίσης κινεζική Tencent, του WeChat, κλιμακώνοντας περαιτέρω τις εντάσεις με το Πεκίνο. Σημειώνεται πως το Tik Tok έχει 100 εκατ. χρήστες στις ΗΠΑ. Όσον αφορά στο WeChat, αν δεν είναι δημοφιλές στο αμερικανικό κοινό, πρόκειται για μια εφαρμογή, που έχει πάνω από ένα δισ. χρήστες και είναι πανταχού παρούσα στην Κίνα- ενώ χρησιμοποιείται επίσης ευρέως από Κινέζους της διασποράς ως μια βασική πλατφόρμα επικοινωνίας με οικογένεια και φίλους, καθώς και μέσο για διάφορες άλλες υπηρεσίες, όπως παιχνίδια και e-commerce.
Οι κινήσεις αυτές εντάσσονται στο ευρύτερο πλαίσιο μιας ανανεωμένης και πιο εντατικής αμερικανικής «εκστρατείας» για περιορισμό της πρόσβασης των κινεζικών εταιρειών τεχνολογίας στην αγορά και τους καταναλωτές των ΗΠΑ- και ταυτόχρονα μιας προσπάθειας αντιμετώπισης αυτού που εκλαμβάνεται ως συστηματική κινεζική προσπάθεια κλοπής δεδομένων και χρήσης τους ως όπλου. Σε ανακοίνωση του Στέιτ Ντιπάρτμεντ σημειώνεται πως το momentum για το πρόγραμμα Clean Network ενισχύεται, και πάνω από 30 χώρες και περιοχές είναι πλέον «Καθαρές Χώρες»- και συνάμα πολλές από τις μεγαλύτερες εταιρείες τηλεπικοινωνιών του κόσμου είναι «Καθαρές Εταιρείες Τηλεπικοινωνιών» (Clean Telcos). Παράλληλα, οι σύμμαχοι των ΗΠΑ καλούνται να ακολουθήσουν και αυτοί στην προσπάθεια για «ασφάλιση των δεδομένων μας από το κράτος παρακολούθησης του Κινεζικού Κομμουνιστικού Κόμματος και άλλες κακόβουλες οντότητες».
Εν μέσω ενός όλο και πολυπλοκότερου παγκοσμίου περιβάλλοντος όσον αφορά σε θέματα ψηφιακής ασφαλείας, οι κινήσεις αυτές από πλευράς ΗΠΑ- μιας χώρας που εκλαμβανόταν παραδοσιακά ως ο μεγαλύτερος υπέρμαχος του ελεύθερου Ίντερνετ- δημιουργούν ερωτηματικά όσον αφορά στο πώς θα εξελιχθούν τα πράγματα μέσα στα επόμενα χρόνια. Μπορεί σχετικοί όροι όπως «splinternet» να χρησιμοποιούνται για την Κίνα ή τη Ρωσία, ωστόσο οι τοποθετήσεις της αμερικανικής κυβέρνησης υποδεικνύουν προθέσεις για ένα Ίντερνετ που θα είναι στην ουσία σε μεγάλο βαθμό «άνευ Κίνας», πίσω από τις οποίες βρίσκονται προβληματισμοί εθνικής ασφαλείας (εν πολλοίς βάσιμοι) για τον τρόπο που κάποιες κινεζικές εταιρείες δραστηριοποιούνται στις ΗΠΑ.
Το ερώτημα που προκύπτει είναι κατά πόσον πρόκειται όντως για μια δραστική αλλαγή πολιτικής όσον αφορά στον κυβερνοχώρο από τις ΗΠΑ, ή αν πρόκειται για κινήσεις/ επιδείξεις ισχύος από πλευράς της κυβέρνησης Τραμπ (σε αυτό το σημείο αξίζει να ειπωθεί πως η Microsoft διαπραγματεύεται την εξαγορά του αμερικανικού τμήματος του Tik Tok, κάτι που ο Τραμπ έχει πει ότι θα στηρίξει, εφόσον η αμερικανική κυβέρνηση λάβει «σημαντικό μερίδιο»). Επίσης, τον Νοέμβριο είναι οι προεδρικές εκλογές στις ΗΠΑ, και μια ήττα του Τραμπ θα μπορούσε να ακολουθηθεί από μια μετριοπαθέστερη πολιτική των Δημοκρατικών ως προς την Κίνα.
Ανεξαρτήτως του τι θα συμβεί σε αυτά τα «μέτωπα», ωστόσο, πλέον δεν φαντάζει πλέον και τόσο απίθανο το ενδεχόμενο μιας «βαλκανοποίησης»/ κατακερματισμού του Διαδικτύου, με διαφορετικά «διαδίκτυα» που θα λειτουργούν με διαφορετικούς κανόνες και διαφορετικές εκδόσεις υπηρεσιών και εφαρμογών (ή και καθόλου). Το αν το μοντέλο αυτό είναι αυτό που θα δούμε στο όχι και τόσο μακρινό μέλλον ή μια δυσοίωνη πρόβλεψη, μένει να φανεί.
(με πληροφορίες από Reuters, BBC)