Σε μια από τις ωραιότερες κινηματογραφικές ταινίες όλων των εποχών, στον «Κύκλο των χαμένων ποιητών», ένας από τους μαθητές αυτοκτονεί. Στη σκηνή αυτή αποτυπώνεται παραστατικά η καταπίεση που υφίστανται οι νέοι σε πολλές περιπτώσεις, όταν η οικογένειά τους δεν τους επιτρέπει να επιλέξουν τον τρόπο ζωής και το επάγγελμα που εκφράζει την προσωπικότητά τους.
Ανεξάρτητα όμως από τα αίτια της επιλογής αυτής -που μπορεί να ποικίλουν- δυστυχώς δεκάδες νέοι αποφασίζουν ετησίως να βάλουν τέλος στη ζωή τους κι αυτό είναι μια πραγματικότητα που δεν μπορεί να αρνηθεί κανείς. Κι όσοι αποπειραθούν να το κάνουν, δεν έχουν παρά να διαβάσουν τα στοιχεία που έδωσε σήμερα στη δημοσιότητα ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας και να σκεφτούν πως -σύμφωνα με αυτά- η αυτοκτονία είναι η δεύτερη κυριότερη αιτία θανάτου μεταξύ των νέων ηλικίας από 15 έως 29 ετών, μετά τα τροχαία δυστυχήματα, και μεταξύ των έφηβων κοριτσιών ηλικίας από 15 έως 19 ετών είναι η δεύτερη αιτία θανάτου μετά τον θάνατο στη γέννα. Στα αγόρια εφήβους, η αυτοκτονία είναι η τρίτη κύρια αιτία θανάτου μετά τα τροχαία δυστυχήματα και τη διαπροσωπική βία.
Κάθε χρόνο 800.000 αυτόχειρες
Φυσικά όμως το πρόβλημα δεν περιορίζεται μονάχα στους νέους. Τα εν λόγω αποδεικνύουν τα παρακάτω στοιχεία. Από τα πιο χαρακτηριστικά συμπεράσματα της έρευνας είναι μεταξύ άλλων πως κάθε περίπου 40 δευτερόλεπτα ένας άνθρωπος σε όλο τον κόσμο θέτει τέρμα στη ζωή του. Ο απαγχονισμός, η δηλητηρίαση και ο αυτοπυροβολισμός είναι οι πιο συνηθισμένες μέθοδοι αυτοκτονίας, αναφέρει ο ΠΟΥ.
Συνολικά, σχεδόν 800.000 άνθρωποι αυτοκτονούν κάθε χρόνο ― περισσότεροι από εκείνους που πεθαίνουν από μαλάρια ή καρκίνο του μαστού, στον πόλεμο ή από ανθρωποκτονία.
Και παρόλο που έχει σημειωθεί μια σχετική μείωση των παγκόσμιων ποσοστών τα τελευταία χρόνια -μια υποχώρηση 9,8% καταγράφεται μεταξύ του 2010 και του 2016 ειδικότερα- η μείωση αυτή είναι ανομοιογενής. Στην περιοχή της αμερικανικής ηπείρου, για παράδειγμα, τα ποσοστά αυξήθηκαν κατά 6% από το 2010 μέχρι το 2016.
“Ο αριθμός των αυτοκτονιών στη χώρα μας παρουσιάζει μία σταθερή αυξητική τάση”
- Παρατηρητήριο Αυτοκτονιών του Κέντρου Ημέρας
Tα στοιχεία της έρευνας μαρτυρούν μεταξύ άλλων πως στις πλούσιες χώρες περισσότεροι είναι οι άνδρες που αποφασίζουν να βάλουν τέλος στη ζωή τους πιο συχνά, σε αντίθεση με τις χώρες χαμηλού και μεσαίου εισοδήματος, όπου τα ποσοστά μεταξύ των δύο φύλων είναι παρόμοια.
«Οι αυτοκτονίες μπορούν να αποσοβηθούν», δήλωσε ο γενικός γραμματέας του ΠΟΥ Τέντρος Αντχάνομ Γκαμπριέσους. «Καλούμε όλες τις χώρες να συμπεριλάβουν στρατηγικές αποδεδειγμένης πρόληψης και αποσόβησης αυτοκτονιών στα εθνικά προγράμματα υγείας και εκπαίδευσης», υπογράμμισε.
Ο ΠΟΥ ανέφερε πως ο περιορισμός της πρόσβασης σε παρασιτοκτόνα είναι ένας από τους πιο αποτελεσματικούς τρόπους ταχείας μείωσης του αριθμού των αυτοκτονιών. Τα παρασιτοκτόνα χρησιμοποιούνται ευρέως και προκαλούν συνήθως τον θάνατο επειδή είναι πολύ τοξικά, δεν έχουν αντίδοτα, και χρησιμοποιούνται συνήθως σε απομακρυσμένες περιοχές όπου δεν υπάρχει ιατρική βοήθεια σε κοντινή απόσταση
Η Γουιάνα, μια πρώην βρετανική αποικία που βρίσκεται ανάμεσα στη Βενεζουέλα και στο Σουρινάμ, είναι η χώρα που καταγράφει το υψηλότερο ποσοστό αυτοκτονιών ανά κάτοικο (30,2 ανά 100.000), με έναν αυξημένο αριθμό κατάποσης παρασιτοκτόνων. Ακολουθεί η Ρωσία, όπου η υπερβολική κατανάλωση αλκοόλ θεωρείται υπεύθυνη για το αυξημένο ποσοστό αυτοκτονιών. Μεταξύ των άλλων χωρών που έχουν υψηλά ποσοστά περιλαμβάνονται η Λιθουανία, το Λεσότο, η Ουγκάντα, η Σρι Λάνκα, η Νότια Κορέα, η Ινδία, ακόμη και η Ιαπωνία.
Ο ΠΟΥ αναφέρεται σε μελέτες στη Σρι Λάνκα όπου οι απαγορεύσεις των παρασιτοκτόνων έχουν οδηγήσει σε μείωση των αυτοκτονιών κατά 70% και στη διάσωση 93.000 ανθρωπίνων ζωών ανάμεσα στο 1995 και το 2015, σύμφωνα με ορισμένες εκτιμήσεις.
Η περίπτωση της Ελλάδας
Στη χώρα μας περισσότεροι από 500 άνθρωποι αυτοκτονούν τα τελευταία χρόνια, αφήνοντας πίσω τουλάχιστον 2500 πενθούντες ετησίως. Σύμφωνα με διεθνείς έρευνες και μελέτες, για κάθε μία αυτοκτονία μένουν πίσω τουλάχιστον 5-10 άτομα που πενθούν, όχι μόνο βιώνοντας τις ψυχοκοινωνικές συνέπειες του στίγματος της αυτοκτονίας, αλλά ανήκοντας παράλληλα, σε ένα ποσοστό 10-15%, στην πληθυσμιακή ομάδα υψηλής επικινδυνότητας για αυτοκτονία.
Ο αριθμός των αυτοκτονιών στη χώρα, την τελευταία πενταετία, εμφανίζεται σταθερά αυξανόμενος, σύμφωνα με τα επίσημα στοιχεία, όπως αυτά διατίθενται από την ΕΛΣΤΑΤ αλλά και σύμφωνα με την αποτύπωση των επικαίρων τάσεων που διεξάγει το Κέντρο Ημέρας για την Πρόληψη της Αυτοκτονίας.
Τα πλέον πρόσφατα στοιχεία από την Ελληνική Στατιστική Αρχή, όπως αυτά αναλύθηκαν από το Κέντρο Ημέρας για την Πρόληψη της Αυτοκτονίας, σχετικά με τις αιτίες θανάτου στην Ελλάδα -και όπως αυτά δόθηκαν στη δημοσιότητα από την Κλίμακα- αναδεικνύουν μια μικρή μείωση των αυτοκτονιών για το έτος 2016, της τάξεως του 8,5% σε σύγκριση με το 2015. Κατά τα έτη 2010 – 2016 σημειώθηκαν τουλάχιστον 3.473 αυτοκτονίες. Συγκεκριμένα, οι θάνατοι από αυτοκτονία για το 2016 ανήλθαν σε 484 έναντι του 2015 που είχαν καταγραφεί 529.
Οι άντρες αυτοκτονούν 5 φορές περισσότερο από ότι οι γυναίκες. Πιο συγκεκριμένα ο δείκτης αυτοκτονιών για τους άντρες ήταν 7,71 ανά 100.000 και 1,45 ανά 100.000 για τις γυναίκες.
Η περιφέρεια με τον υψηλότερο δείκτη θνησιμότητας από αυτοκτονία για το έτος 2016 ήταν η Ήπειρος και ακολουθούν η Δυτική Ελλάδα και η Ανατολική Μακεδονία & Θράκη.
Η πιο συχνή μέθοδος αυτοκτονίας των αντρών ήταν ο απαγχονισμός ενώ για τις γυναίκες η πτώση από ύψος. Σε άτομα νεαρής ηλικίας (15 έως 24 ετών) η πιο συχνή μέθοδος αποτέλεσε η πτώση από ύψος, ενώ για τους ηλικιωμένους (70 – 74 ετών & 85+), ο αυτοπυροβολισμός. Το 64% του συνόλου των αυτοκτονιών έλαβαν χώρα εντός οικίας ενώ τουλάχιστον το 12% έλαβαν χώρα σε εξωτερικούς, δημόσιους χώρους, σχολεία, ιδρύματα κλπ.
“Η αυτοκτονία είναι η δεύτερη κυριότερη αιτία θανάτου μεταξύ των νέων ηλικίας από 15 έως 29 ετών”
Η πλειοψηφία των αυτοχείρων ήταν έγγαμοι/-ες.
Στους άνδρες η ηλικιακή ομάδα με τις περισσότερες αυτοκτονίες ήταν οι υπερήλικες (άτομα άνω των 80 ετών), και ακολούθησαν οι άντρες παραγωγικής ηλικίας (45 – 49 ετών και 55 – 59 ετών).
Περίπου αντίστοιχα με των αντρών, η ηλικιακή ομάδα με τις περισσότερες αυτοκτονίες για τις γυναίκες ήταν εκείνη των 50 – 54 ετών και ακολουθούν οι γυναίκες ηλικίας 70 – 74 ετών.
Ο μήνας με τις περισσότερες αυτοκτονίες για το έτος 2016 ήταν ο Απρίλιος. Η πλειοψηφία των αυτοχείρων (41%) ανήκαν στον οικονομικά ανενεργό πληθυσμό (συνταξιούχοι, οικιακά, άνεργοι, μαθητές – σπουδαστές κ.λπ
Ο υψηλότερος δείκτης αυτοκτονιών για τους άντρες εμφανίζεται στην Ήπειρο, ενώ των γυναικών στην Δυτική Ελλάδα.
Σύμφωνα με τα στοιχεία του Παρατηρητηρίου Αυτοκτονιών του Κέντρου Ημέρας για την Πρόληψη της Αυτοκτονίας κατά τα έτη 2017, 2018 και μέχρι τις 31/8/2019:
Ο αριθμός των αυτοκτονιών παρουσιάζει μία σταθερή αυξητική τάση.
Η πλειοψηφία των αυτοχείρων ήταν άντρες.
Άτομα ηλικίας 60-64 και 80 ετών και άνω σημειώνουν τα μεγαλύτερα ποσοστά αυτοκτονιών και ακολουθούν τα άτομα παραγωγικής ηλικίας που ανήκουν στις ηλικιακές ομάδες των 45 – 49 και 50 – 59.
Οι περιφέρειες με το υψηλότερο ποσοστό θνησιμότητας από αυτοκτονία είναι η Κρήτη, η Θεσσαλία και η Αττική.
Η πιο συχνή μέθοδος αυτοκτονίας κατά την τελευταία τριετία παραμένει ο απαγχονισμός.
Η χρονική περίοδος κατά την οποία σημειώθηκαν τα υψηλότερα ποσοστά αυτοκτονιών είναι κατά τους ανοιξιάτικους και καλοκαιρινούς μήνες. (Μάρτιος έως Αύγουστος)
*Aν γνωρίζεις κάποιον ή εσύ ο ίδιος παρουσιάζεις τάσεις αυτοχειρίας, για άμεση βοήθεια μπορείς να καλέσεις στο 1018, στην 24ωρη γραμμή παρέμβασης για την αυτοκτονία. Επαγγελματίες της ψυχικής υγείας αναφέρουν πως αν οι σκέψεις για την αυτοχειρία γίνονταν αντιληπτές από τον περίγυρο του ανθρώπου που τις κάνει, θα μπορούσε να αποφευχθεί μέχρι και το 90% των περιστατικών. Ως εκ τούτου, κρίνεται επιτακτική η ανάγκη να μιλάμε. Η κατάθλιψη είναι ένας κλέφτης. Θα σου κλέψει τον χρόνο, τις σκέψεις και την αίσθηση του εαυτού σου. Λειτουργεί ασταμάτητα σαν ένα χαμηλό βουητό. Όλοι βυθιζόμαστε σε δύσκολες καταστάσεις, δεν είναι ντροπή. Ντροπή είναι να γκρεμίζεις γέφυρες με όσους δικούς σου κλείδωσαν πόρτες και ένιωσαν ότι χάνονται μέσα σε ένα φαύλο κύκλο αδράνειας.
(Με πληροφορίες από CNN, WHO, klimaka.org.gr, statistics.gr)