Η αναλυτική έκθεση με τίτλο «Η κατάσταση εφαρμογής των οδηγιών για τα άγρια πτηνά και τους οικότοπους στην Ευρωπαϊκή Ένωση» που δίνουν στη δημοσιότητα σήμερα οι περιβαλλοντικές οργανώσεις Bird Life Europe, WWF, European Environmental Bureau (EEB) και Friends of the Earth Europe, υπογραμμίζει ότι ενώ τα περισσότερα κράτη μέλη που αξιολογήθηκαν έχουν ενσωματώσει πλήρως τις ευρωπαϊκές οδηγίες για τα άγρια πτηνά και τους οικοτόπους στο εθνικό τους δίκαιο, κανένα από αυτά δεν έχει καταφέρει να τις εφαρμόσει πλήρως. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα τα προστατευόμενα είδη και οι οικότοποι της Ευρώπης να μην απολαμβάνουν την προστασία που η νομοθεσία ορίζει και για την οποία τόσο τα κράτη μέλη όσο και η κοινωνία συνολικά έχουν δεσμευτεί.
Η έκθεση έχει ως στόχο την αποτύπωση των τάσεων που αφορούν στην κατάσταση της εφαρμογής των οδηγιών στη βάση 11 κριτηρίων, χρησιμοποιώντας έναν απλό χρωματικό κώδικα που απεικονίζει τις επιδόσεις της κάθε χώρας σε καθένα από αυτά τα 11 κριτήρια (πράσινο για τα πεδία, όπου η ενσωμάτωση και εφαρμογή των οδηγιών υλοποιείται σωστά, πορτοκαλί στις περιπτώσεις εκείνες που η ενσωμάτωση των οδηγιών θα μπορούσε να είναι καλύτερη και τέλος, κόκκινο, στις περιπτώσεις που παρατηρείται κακή ή καθόλου εφαρμογή των οδηγιών). Χαρακτηριστικό από την αξιολόγηση αυτή είναι ότι μόνο στο κριτήριο που αφορά στην πιο βασική υποχρέωση, δηλαδή αυτή της ενσωμάτωσης των οδηγιών στο εθνικό τους δίκαιο, τα περισσότερα από τα 18 κράτη μέλη που αξιολογήθηκαν (67%) βρίσκονται στο πράσινο. Δυστυχώς, κανένα κράτος μέλος δεν πέρασε με πράσινο στα 5 από τα 11 κριτήρια, και ειδικότερα στα κριτήρια που αφορούν στη διαχείριση των περιοχών, την προστασία των ειδών, την εφαρμογή της δέουσας εκτίμησης και τη συμμετοχή των εμπλεκόμενων φορέων.
Οι τέσσερις προαναφερθείσες οργανώσεις που ήταν μεταξύ των οργανώσεων που υποστήριξαν την επιτυχημένη εκστρατεία «Συναγερμός για τη Φύση» (#NatureAlert) με στόχο την αποφυγή αναθεώρησης της θεμελιώδους νομοθεσίας για την προστασία της φύσης στην Ευρώπη, τονίζουν ότι αν συνεχιστεί αυτή η χαλαρή εφαρμογή των οδηγιών, είναι βέβαιο ότι η απώλεια της βιοποικιλότητας στην Ευρώπη θα ενταθεί ραγδαία. Στο πλαίσιο αυτό, καλούν την Ευρωπαϊκή Επιτροπή από τη μία και τα κράτη μέλη από την άλλη να εντείνουν τις προσπάθειές τους για την καλύτερη εφαρμογή των οδηγιών.
Οι επιδόσεις της Ελλάδας
Τα στοιχεία για την κατάσταση εφαρμογής της νομοθεσίας για τη φύση στην Ελλάδα είναι ανησυχητικά και αρκετά απογοητευτικά, έτσι όπως καταγράφηκαν από τις οργανώσεις Δίκτυο Μεσόγειος SOS, ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΕΤΑΙΡΕΙΑ Περιβάλλοντος και Πολιτισμού, Ελληνική Ορνιθολογική Εταιρεία, και WWF Ελλάς. Ακόμα και αν το τελευταίο διάστημα σημειώθηκαν σημαντικά βήματα προόδου, στα οποία περιλαμβάνεται η έγκριση των τριών πρώτων σχεδίων δράσης για την προστασία ειδών της χώρας, η επέκταση του δικτύου Natura 2000 στον θαλάσσιο χώρο ειδικά και η ψήφιση του νέου νόμου για τους φορείς διαχείρισης, η Ελλάδα εξακολουθεί να παρουσιάζει κενά σε πολύ σημαντικές υποχρεώσεις.
Ειδικότερα, με κόκκινο βαθμολογείται η καρδιά των υποχρεώσεων που απορρέουν από τις οδηγίες για τη φύση και αφορούν στη διαχείριση των περιοχών Natura 2000 και την προστασία των ειδών, ενώ η Ελλάδα παίρνει πράσινο μόνο στην ενσωμάτωση των οδηγιών στο εθνικό της δίκαιο. Για πολλά κομβικά θέματα, όπως ο πλήρης χαρακτηρισμός των περιοχών Natura 2000, η δέουσα εκτίμηση των επιπτώσεων σχεδίων, έργων και δραστηριοτήτων στις εν λόγω περιοχές, η παρακολούθηση της κατάστασης των προστατευόμενων στοιχείων της φύσης και η εξασφάλιση επαρκούς και σταθερής χρηματοδότησης και πόρων, η κατάσταση εφαρμογής είναι μερική και ελλιπής. Σημαντικές ελλείψεις παρουσιάζουν επίσης οι διαδικασίες που αφορούν στη διαβούλευση, τη συμμετοχή και την εμπλοκή των ενδιαφερόμενων φορέων, οι οποίες παρόλο που δεν είναι νομικά επιβεβλημένες θεωρούνται κρίσιμες για τη διασφάλιση της αποτελεσματικής εφαρμογής της προστασίας της φύσης.
Οι περιβαλλοντικές οργανώσεις Δίκτυο Μεσόγειος SOS, ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΕΤΑΙΡΕΙΑ Περιβάλλοντος και Πολιτισμού, Ελληνική Ορνιθολογική Εταιρεία, και WWF Ελλάς παραθέτουν προτάσεις για την επίσπευση της εφαρμογής και στη χώρα μας, και συγκεκριμένα καλούν, μεταξύ άλλων, την πολιτεία να:
ολοκληρώσει τον καθορισμού των στόχων διατήρησης για όλες τις περιοχές Natura 2000,
διασφαλίζει την αποφυγή υποβάθμισης των περιοχών και της όχλησης ειδών και να εξασφαλίζει την πλήρη εφαρμογή της δέουσας εκτίμησης για σχέδια ή έργα που ενδέχεται να επηρεάσουν τις περιοχές Natura 2000,
διασφαλίσει την αποτελεσματικότητα και τη λειτουργικότητα του πρόσφατα θεσπισμένου εθνικού συστήματος προστατευόμενων περιοχών,
επισπεύσει την εκπόνηση και εφαρμογή τόσο των σχεδίων διαχείρισης των περιοχών Natura 2000 όσο και των σχεδίων δράσης ειδών.