Ογδόντα χρόνια από τότε που η Ελλάδα βρέθηκε υπό γερμανική κατοχή και ο Β΄ Παγκόσμιος Πόλεμος μοιάζει με κοντινή ανάμνηση. Η χώρα γκρεμίστηκε και ξαναφτιάχτηκε. Όλο και λιγότεροι θυμούνται τους νεκρούς με τα ονόματά τους, είναι άλλωστε χιλιάδες.
Δεν είναι οι επέτειοι που μας τον θυμίζουν, αλλά εκείνο το ανοιχτό τραύμα, αυτή η πληγή που δεν λέει να κλείσει.
Είναι οι σφαγές, οι τελευταίες εν ζωή μαυροφορεμένες γριές στην Κρήτη και αλλού, οι ωμές περιγραφές των σαδιστικών εγκλημάτων, ο πόνος που περνάει από γενιά σε γενιά.
Η περίοδος της Κατοχής εξακολουθεί να έχει πολύ μεγάλη σημασία για τους Έλληνες και αυτό αντικατοπτρίζεται και στις ελληνογερμανικές σχέσεις.
Αν και το σύνολο σχεδόν των πολιτικών κομμάτων της Γερμανίας αναγνωρίζει ότι υπήρξαν εγκλήματα πολέμου και παραβίαση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, κανείς δεν παίρνει θέση για τις επανορθώσεις και τις αποζημιώσεις.
Η Γερμανία και η Ελλάδα είναι μέλη της ΕΕ. Παρότι σύμμαχοι, η καχυποψία είναι βαθιά ριζωμένη. Μπορεί να υπάρξει πραγματική συμφιλίωση; Πώς θα επουλωθεί το τραύμα, αν το χρέος ακόμη και με τη μεταφυσική του έννοια παραβλέπεται;
Η Γερμανία διαχρονικά αρνείται να αναλάβει τις ευθύνες της, και οι ελληνικές κυβερνήσεις έχουν δείξει ατολμία και πολλές φορές χρησιμοποίησαν το θέμα των επανορθώσεων – αποζημιώσεων για πολιτικές σκοπιμότητες.
Για την προσέγγιση ενός τόσο περίπλοκου θέματος η HuffPost Greece απευθύνθηκε σε τέσσερις Γερμανούς, οι περισσότεροι εκ των οποίων έχουν αφιερώσει μέρος της ζωή τους στο ελληνικό ζήτημα.
Απευθύνθηκε και στον Αργύρη Σφουντούρη που επέζησε της σφαγής του Διστόμου και κατάφερε να συγχωρέσει αυτούς που του ξεκλήρισαν την οικογένεια, χωρίς όμως να σταματήσει να αγωνίζεται για τη διαφύλαξη της ιστορικής μνήμης. «Δεν επιτρέπεται να καθιερωθεί στις συνειδήσεις ότι τα εγκλήματα πολέμου ξεχνιούνται και πως δεν υπάρχουν συνέπειες» είναι το μήνυμά του.
«Είναι απαράδεκτο να υστερεί η σημερινή δημοκρατική Γερμανία σε σύγκριση με τις υποσχέσεις των Ναζί!» λέει με σθένος, αναφορικά με το κατοχικό δάνειο, ο Χάγκεν Φλάισερ, ένας από τους πλέον γνωστούς μελετητές και ιστορικούς για τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο και την κατοχή στην Ελλάδα. Καλεί δε το Βερολίνο να το αποδώσει στη χώρα μας, που είναι και δική του πλέον καθώς από το 1985 είναι Έλληνας πολίτης.
Ωστόσο την ώρα που προσπαθείς να αναθαρρήσεις, νομίζοντας ότι έχεις βρει το δίκιο σου, σε προσγειώνει λέγοντας, ότι οι δίκαιες και επιθυμητές αξιώσεις της Ελλάδας, όσον αφορά τις επανορθώσεις και τις αποζημιώσεις, δεν είναι εφικτές επειδή θα δημιουργούσαν προηγούμενο για δεκάδες άλλες χώρες και θα ήταν επιζήμιο τελικά για όλη την ευρωπαϊκή κοινότητα.
Την άποψη ότι η Γερμανία πρέπει να αναλάβει την ευθύνη για την ιστορία της και να μην κρύβεται πίσω από ρυθμίσεις του διεθνούς δικαίου, έναντι των οποίων η Ελλάδα είχε διατυπώσει επιφύλαξη, εξέφρασε στη HuffPost ο πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Αριστεράς και βουλευτής του κόμματος της Αριστεράς (Die Linke) Gregor Gysi (Γκρέκορ Γκίζι) αναφορικά με τις γερμανικές αποζημιώσεις – επανορθώσεις και το κατοχικό δάνειο που διεκδικεί η χώρα μας.
Ο κ. Γκίζι, εμβληματική μορφή της αριστεράς στη Γερμανία, αλλά και διεθνώς, υπογραμμίζει την ανάγκη για τη Γερμανία και την Ελλάδα να αρχίσουν διαπραγματεύσεις με στόχο πώς θα επιτευχθεί μια κοινή διευθέτηση που θα αποτιμά με δικαιοσύνη το παρελθόν και θα διαμορφώνει από κοινού το μέλλον.
Σε μερικές περιπτώσεις οι αθηναϊκές μεταπολεμικές κυβερνήσεις ξεπούλησαν κυριολεκτικά την αξίωση των θυμάτων για την επιβολή τιμωρίας και την απόδοση δικαιοσύνης.
Κατεστραμμένη από τους Γερμανούς κατακτητές, και από έναν εμφύλιο απότοκο της γερμανικής κατοχής, η Ελλάδα ήταν μια καθημαγμένη χώρα και οικονομικά εκβιάσιμη. Και αυτό το εκμεταλλεύθηκε η τότε νεαρή Ομοσπονδιακή Δημοκρατία.
Και όσον αφορά τις γερμανικές αποζημιώσεις και επανορθώσεις;
Η Γερμανική κυβέρνηση επανειλημμένα λέει πως δεν υπάρχει αντικείμενο συζήτησης. Αλλά για να φτάσουμε σε αυτό το σημείο πρέπει να γίνει κατανοητό γιατί υπάρχει αυτή η άρνηση. Τα αίτιά της είναι πολύ βαθιά.
Αυτό που νομίζω ότι έχει ενδιαφέρον είναι ότι τις πρώτες δεκαετίες μετά τον πόλεμο, τα εγκλήματα πολέμου και ότι άλλο έγινε στην Ελλάδα, δεν μπήκαν στη δημόσια μνήμη της Γερμανίας, υπήρξε μεγάλη καθυστέρηση.
«Από το 1941 έως και το 1944 οι Γερμανοί λεηλάτησαν και κατέστρεψαν την Ελλάδα. Τουλάχιστον 330.000 άνθρωποι έχασαν τη ζωή τους, το 75% του ελληνικού εμπορικού στόλου καταστράφηκε, όπως επίσης και το 85% των υποδομών. Περισσότερα από 1000 χωριά και πόλεις υπέστησαν σοβαρές ζημιές και πάνω από 100 καταστράφηκαν ολοσχερώς. Στην ουσία καταστράφηκαν οι υποδομές της ελληνικής οικονομίας και είναι ξεκάθαρο ότι η Γερμανία έπρεπε να πληρώσει για όλα αυτά» δήλωσε στη HuffPost ο Karl-Heinz Roth (Καρλ Χάιντς Ροτ), Γερμανός ιστορικός, συνιδρυτής του του Ιδρύματος Κοινωνικής Ιστορίας και συγγραφέας του βιβλίου «Η οφειλή των επανορθώσεων. Υποθήκες της γερμανικής κατοχής στην Ελλάδα και την Ευρώπη».
«Το χρέος είναι χρέος και οι κανόνες ισχύουν για όλους.... Δεν επιτρέπεται να καθιερωθεί στις συνειδήσεις ότι τα εγκλήματα πολέμου ξεχνιούνται και πως δεν υπάρχουν συνέπειες» λέει ο Αργύρης Σφουντούρης, ένας από τους επιζώντες της σφαγής του Διστόμου, μια από τις μεγαλύτερες σφαγές αμάχων κατά τη διάρκεια του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου.
«Οι Γερμανοί στρατιώτες εκείνη την ημέρα, στις 10 Ιουνίου 1944 μας έκαψαν το σπίτι και σκότωσαν 30 άτομα της οικογένειάς μου, όλοι με το επίθετο Σφουντούρης...Είδα τον πατέρα μου νεκρό με ένα τραύμα στον κρόταφο, την μάνα μου νεκρή πάνω σ΄ένα κάρο μαζί με άλλους. Μέσα σε λίγες ώρες το χωριό πνίγηκε στο αίμα.»
Ποτέ μου δεν μίσησα. Τη μέρα που μας έκαψαν το σπίτι είχα μείνει μόνος μου με τις τρεις αδελφές μου, προσπαθούσαμε να γλιτώσουμε από τη φωτιά. Η μια από τις αδελφές μου έκανε να ανοίξει τη πόρτα της αυλής και ένας Γερμανός στρατιώτης μας είδε και αμέσως μας έκανε νόημα να πάμε να κρυφτούμε.