Ο 13 ετών εμφύλιος πόλεμος στη Συρία ήρθε ξανά στο προσκήνιο χάρη στην αιφνιδιαστική επίθεση αντικαθεστωτικών δυνάμεων με την οποία τέθηκε υπό τον έλεγχό τους το Χαλέπι- μία από τις μεγαλύτερες και αρχαιότερες πόλεις της χώρας. Πρόκειται για μια από τις μεγαλύτερες επιθέσεις των δυνάμεων που μάχονται κατά της κυβέρνησης Άσαντ εδώ και χρόνια, σε έναν πόλεμο που έχει αποσταθεροποιητική επίδραση και στο εξωτερικό.
Ήταν η πρώτη επίθεση αντικαθεστωτικών στο Χαλέπι από το 2016, όταν μια σκληρή ρωσική εκστρατεία αεροπορικών βομβαρδισμών βοήθησε τις δυνάμεις του προέδρου Άσαντ να ανακτήσουν την πόλη. Η επέμβαση από δυνάμεις της Ρωσίας, του Ιράν και της υποστηριζόμενης από το Ιράν Χεζμπολάχ, καθώς και άλλων οργανώσεων, επέτρεψε στον Άσαντ να παραμείνει στην εξουσία, ελέγχοντας περίπου το 70% της Συρίας.
Μαχητές της τζιχαντιστικής οργάνωσης Χαγιάτ Ταχρίρ αλ Σαμ εξαπέλυσαν επίθεση στο Χαλέπι την προηγούμενη εβδομάδα και προέλασαν γύρω από την Ιντλίμπ και τη γειτονική Χάμα. Ο συριακός στρατός έστειλε ενισχύσεις και εξαπέλυσε αεροπορικές επιθέσεις, επιχειρώντας να σταματήσει την προέλασή τους.
Η έξαρση των συγκρούσεων έχει ενισχύει το ενδεχόμενο να ανοίξει ξανά ένα άλλο μέτωπο βίας στη Μέση Ανατολή, σε μια περίοδο που το Ισραήλ είναι αντιμέτωπο με τη Χαμάς στη Γάζα και τη Χεζμπολάχ στον Λίβανο- και στις δύο περιπτώσεις οργανώσεις που στηρίζει το Ιράν.
Ο Ρόμπερτ Φορντ, ο τελευταίος Αμερικανός πρέσβης που υπηρέτησε στη Συρία, υπέδειξε μήνες ισραηλινών πληγμάτων σε συριακούς στόχους και δυνάμεις της Χεζμπολάχ στην περιοχή, και την κατάπαυση πυρός με τη Χεζμπολάχ στον Λίβανο, ως παράγοντες που έδωσαν στους αντικαθεστωτικούς την ευκαιρία να επιτεθούν. Επίσης η Ρωσία, ο κύριος διεθνής υποστηρικτής του Άσαντ, είναι απασχολημένος με τον πόλεμο στην Ουκρανία.
Γιατί είναι σημαντική η σύγκρουση στο Χαλέπι
Ο Άσαντ πολεμά εναντίον δυνάμεων της αντιπολίτευσης που επιθυμούν την ανατροπή του εδώ και 13 χρόνια, μία σύγκρουση που θεωρείται ότι έχει προκαλέσει μισό εκατομμύριο θανάτους. Περίπου 6,8 εκατομμύρια Σύροι έχουν φύγει από τη χώρα, σε μια ροή προσφύγων που συνέβαλε στην αλλαγή του πολιτικού χάρτη της Ευρώπης, τροφοδοτώντας αντιμεταναστευτικά και ακροδεξιά κινήματα.
Το περίπου 30% της χώρας που δεν τελεί υπό τον έλεγχο του Άσαντ ελέγχεται από ένα μεγάλο εύρος δυνάμεων της αντιπολίτευσης και ξένων δυνάμεων. Οι ΗΠΑ έχουν περίπου 900 στρατιώτες στη βορειοανατολική Συρία, μακριά από το Χαλέπι, για την αποτροπή μιας επανεμφάνισης του Ισλαμικού Κράτους. Τόσο οι ΗΠΑ όσο και το Ισραήλ διεξάγουν περιστασιακά πλήγματα στη Συρία κατά κυβερνητικών δυνάμεων και υποστηριζόμενων από το Ιράν πολιτοφυλακών. Η Τουρκία έχει και αυτή δυνάμεις στη Συρία, και επιρροή στη συμμαχία των δυνάμεων της αντιπολίτευσης που επιτέθηκαν στο Χαλέπι.
Μετά από χρόνια με ελάχιστες εδαφικές μεταβολές μεταξύ των διαφορετικών παρατάξεων στη Συρία, οι συγκρούσεις «έχουν τη δυνατότητα να φέρουν μεγάλες συνέπειες, εν δυνάμει αλλάζοντας το παιχνίδι», αν οι δυνάμεις της συριακής κυβέρνησης αποδειχτούν ανίκανες να αντισταθούν, είπε ο Τσαρλς Λίστερ, αναλυτής σε θέματα Συρίας στο Middle East Institute. Μεταξύ των κινδύνων είναι να θεωρήσουν οι μαχητές του Ισλαμικού Κράτους ότι έχουν μπροστά τους ένα «άνοιγμα», όπως τόνισε ο ίδιος.
Η εξτρεμιστική οργάνωση, που το 2014 είχε κηρύξει ένα «χαλιφάτο» σε τμήματα της Συρίας και του Ιράκ, έχει σε μεγάλο βαθμό συντριβεί και δεν ελέγχει εδάφη, μα εξακολουθεί να είναι μια δύναμη ικανή να επιχειρεί μέσα από «πυρήνες» που διατηρεί στις δύο χώρες. Ο Φορντ ανέφερε πως οι μάχες στο Χαλέπι θα μπορούσαν να φέρουν ακόμα μεγαλύτερη αποσταθεροποίηση εάν εμπλακούν στις συγκρούσεις- ενδεχομένως και μεταξύ τους- η Τουρκία και η Ρωσία, που έχουν η καθεμιά δικά της συμφέροντα να προστατέψει στη Συρία.
Τι είναι γνωστό για την οργάνωση που ηγήθηκε της επίθεσης
Οι ΗΠΑ και ο ΟΗΕ έχουν χαρακτηρίσει τη Χαγιάτ Ταχρίρ αλ Σαμ (ΧΤΣ) ως τρομοκρατική οργάνωση. Ο Αμπού Μοχάμεντ αλ Γκολάνι αναδείχτηκε ως ηγέτης του παρακλαδιού της αλ Κάιντα στη Συρία το 2011, τους πρώτους μήνες του πολέμου. Ήταν μια δυσάρεστη εξέλιξη για όσους δεν ήθελαν να δουν τη μάχη κατά του Άσαντ να αμαυρώνεται από βίαιο εξτρεμισμό.
Ο Γκολάνι και η οργάνωσή του αρχικά αναλάμβαναν επιθέσεις για φονικές βομβιστικές επιθέσεις, δεσμεύονταν για επιθέσεις κατά δυτικών δυνάμεων, άρπαζαν περιουσίες από θρησκευτικές μειονότητες και έστελναν «θρησκευτική αστυνομία» να εξασφαλίζει πως οι γυναίκες ντύνονταν σεμνά. Ο ίδιος και η ΧΤΣ προσπάθησαν να αλλάξουν την εικόνα τους τα τελευταία χρόνια, προωθώντας την πολιτική διακυβέρνηση στα εδάφη που είχαν υπό τον έλεγχό τους πέρα από τη στρατιωτική δράση, σύμφωνα με τον ερευνητή Άαρον Ζέλιν. Η οργάνωση αποσπάστηκε από την αλ Κάιντα το 2016. Ο Γκολάνι κατέστειλε κάποιες ομάδες εξτρεμιστών και τώρα παρουσιάζεται ως προστάτης άλλων θρησκειών- πέρυσι επετράπη η πρώτη χριστιανική λειτουργία στην Ιντλίμπ εδώ και χρόνια.
Το 2018 η κυβέρνηση Τραμπ αναγνώρισε πως δεν στόχευε πλέον ευθέως τον Γκολάνι, είπε ο Ζέλιν. Ωστόσο η ΧΤΣ έχει επιτρέψει σε κάποιες ένοπλες ομάδες να συνεχίζουν να επιχειρούν στα εδάφη της, με πυρά κατά αμερικανικών ειδικών δυνάμεων μέχρι και το 2022.
Η ιστορία του Χαλεπιού στον πόλεμο
Το Χαλέπι ήταν σταυροδρόμι εμπορικών οδών και αυτοκρατοριών για χιλιετίες- ένα πραγματικό κέντρο εμπορίου και πολιτισμού στη Μέση Ανατολή. Πριν τον πόλεμο είχε 2,3 εκατομμύρια κατοίκους. Το ανατολικό του τμήμα κατελήφθη από αντικαθεστωτικούς το 2012 και έγινε σύμβολο της προέλασης των ενόπλων δυνάμεων της αντιπολίτευσης.
Το 2016 οι κυβερνητικές δυνάμεις με την υποστήριξη της ρωσικής πολεμικής αεροπορίας πολιόρκησαν την πόλη. Ρωσικοί βομβαρδισμοί, πύραυλοι και βόμβες- βαρέλια ισοπέδωσαν ολόκληρες γειτονιές. Εν τέλει οι αντικαθεστωτικοί παρέδωσαν το Χαλέπι το ίδιο έτος. Η ρωσική επέμβαση αποτέλεσε κομβικό σημείο στον πόλεμο, επιτρέποντας στον Άσαντ να κρατήσει τα εδάφη του.
Φέτος ισραηλινοί βομβαρδισμοί στο Χαλέπι έχουν χτυπήσει αποθήκες όπλων της Χεζμπολάχ και συριακές δυνάμεις, μεταξύ άλλων στόχων, σύμφωνα με ανεξάρτητη οργάνωση παρατηρητών. Το Ισραήλ σπάνια παραδέχεται πλήγματα στο Χαλέπι και άλλες περιοχές που ελέγχονται από τη συριακή κυβέρνηση.
Με πληροφορίες από Associated Press