Φανταστείτε ότι πλησιάζετε στο αγαπημένο σας καφέ, όταν ξαφνικά το βλέμμα σας τραβάει μία σκηνή που διαδραματίζεται μεταξύ δύο αγνώστων ακριβώς έξω από την είσοδο. Ένας άνδρας κάθεται ακουμπισμένος στη γυάλινη τζαμαρία, με τα γόνατα στο στήθος, έχοντας μια πλαστική τσάντα με τα υπάρχοντά του στο πεζοδρόμιο. Από πάνω του στέκεται μια γυναίκα με τρυφερά απλωμένο το χέρι και του προσφέρει λίγα χρήματα.
Μήπως καθώς προσπερνάτε και μπαίνετε στο καφέ, σκέφτεστε να ρίξετε μια ματιά στο πορτοφόλι σας για να δείτε αν έχετε κι εσείς να του προσφέρετε κάτι; Μήπως βγάζετε λίγα χρήματα και βγαίνετε έξω για να του τα δώσετε, ευχόμενοι να μπορούσατε να κάνετε περισσότερα; Μήπως το γεγονός ότι γίνατε μάρτυρας μιας τέτοιας αλληλεπίδρασης σας κάνει να αισθάνεστε καλύτερα για τη γειτονιά και την κοινότητά σας;
Αν απαντήσατε «ναι» σε κάποια ή σε όλες από τις παραπάνω ερωτήσεις, τότε πιθανότατα αισθάνεστε αυτό που οι κοινωνιολόγοι από το Bedari Kindness Institute του Πανεπιστημίου της Καλιφόρνια ονομάζουν «ανάταση» -ένα αναζωογονητικό συναίσθημα που συχνά συνοδεύεται από μια αίσθηση ζεστασιάς στο στήθος, ανατριχίλα, μερικές φορές ακόμη και δάκρυα.
Οι ερευνητές του Ινστιτούτου, το οποίο ιδρύθηκε το 2019, έχουν διεξάγει μελέτες διερευνώντας εάν η καλοσύνη μπορεί να είναι μεταδοτική. Αυτό που διαπίστωσαν εν ολίγοις είναι ότι ναι, είναι, όπως επιβεβαίωσε έρευνα του 2023.
Στη μελέτη συμμετείχαν 8.000 άτομα σε 15 πειράματα. Έντεκα πραγματοποιήθηκαν διαδικτυακά και τέσσερα έγιναν διά ζώσης μέσω συνεντεύξεων στους δρόμους του Λος Άντζελες.
Οι μισοί από τους συμμετέχοντες παρακολούθησαν ένα viral βίντεο με τίτλο «Unsung Hero», στο οποίο ένας νεαρό άνδρας σταματάει συχνά κατά τη διάρκεια της μέρας του προκειμένου να βοηθήσει άλλους ανθρώπους. Οι άλλοι μισοί παρακολούθησαν ένα βίντεο με έναν αθλητή παρκούρ που εκτελεί εντυπωσιακά ακροβατικά.
Όσοι συμμετείχαν διά ζώσης έλαβαν πέντε χαρτονομίσματα του 1 δολαρίου ως αμοιβή για το χρόνο που διέθεσαν. Στο τέλος, οι ερευνητές παρέδωσαν στον καθένα από έναν φάκελο και τους κάλεσαν να κάνουν μια δωρεά στο UCLA Mattel Children’s Hospital. Στη συνέχεια, οι ερευνητές απομακρύνθηκαν, ώστε οι συμμετέχοντες να επιλέξουν ανώνυμα πόσα χρήματα θα έβαζαν -αν επέλεγαν να βάλουν- στον φάκελο πριν τον σφραγίσουν.
Οι άνθρωποι που είδαν το βίντεο «Unsung Hero» έδωσαν 25% περισσότερα χρήματα από εκείνους που είδαν το βίντεο με το παρκούρ.
Στα άτομα που συμμετείχαν διαδικτυακά τέθηκε μια υποθετική ερώτηση: Εάν ο εργοδότης σας πρότεινε να κάνει η εταιρεία δωρεές για έναν αξιόλογο σκοπό, θα είχατε τη διάθεση να δώσετε χρήματα; Εκείνοι που είδαν το βίντεο «Unsung Hero» είχαν σημαντικά περισσότερες πιθανότητες να δεσμευτούν σε μία φιλανθρωπική δωρεά: Το 67% δήλωσαν ότι θα έκαναν δωρεές αν υποστηρίζονταν από τις εταιρείες τους. Όσο για τα άτομα που είδαν μόνο το βίντεο με το παρκούρ, μόνο το 47% απάντησε με τον ίδιο τρόπο.
Η αλυσιδωτή αντίδραση
Γονείς και προσωπικό που βρίσκονταν στην αίθουσα αναμονής ενός παιδιατρικού ιατρείου και παρακολούθησαν βίντεο με ανθρώπους που συμπεριφέρονταν με καλοσύνη έκαναν λόγο μετά για αισθήματα χαράς, ηρεμίας, ευγνωμοσύνης και γενναιοδωρίας -σε σύγκριση με άλλους, οι οποίοι συμμετείχαν στην ίδια πιλοτική έρευνα και είδαν μόνο διαφημίσεις για παιδιά.
Οι συγγραφείς της μελέτης εκτιμούν ότι τα συναισθήματα αυτά θα μπορούσαν στη συνέχεια να προκαλέσουν μία αλυσιδωτή αντίδραση, ενθαρρύνοντας περισσότερες φιλοκοινωνικές συμπεριφορές στους ανθρώπους οι οποίοι παρακολουθούσαν τα βίντεο με τις ευγενικές πράξεις.
Η καλοσύνη και οι σωματικές αλλαγές
Το θερμό αυτό αίσθημα που νιώθουμε πιθανώς δεν ήταν μόνο ψυχολογικής φύσης, αλλά συνοδεύεται και από πολύ υπαρκτές σωματικές αλλαγές. Η αρτηριακή πίεση και η κορτιζόλη μπορεί να πέσουν (μειώνοντας το στρες) και τα επίπεδα σεροτονίνης και ντοπαμίνης μπορεί να αυξηθούν (πρόκειται για νευροδιαβιβαστές που παίζουν ρόλο στην ενεργοποίηση των κέντρων ευχαρίστησης/ανταμοιβής του εγκεφάλου). Όπως μπορούν να αυξηθούν και τα επίπεδα της ωκυτοκίνης, της σημαντικής ορμόνης που, μεταξύ άλλων, συμβάλλει στην οικοδόμηση σχέσεων, στη χαλάρωση και την ευεξία.
Ενα είδος θετικότητας που μπορεί να υπερβεί το αρχικό ερέθισμα
Προηγούμενη έρευνα του 2016, που δημοσιεύθηκε στο επιστημονικό περιοδικό Scientific American, αναφέρει ότι άτομα που πήραν μέρος στη μελέτη ήταν πρόθυμα να δωρίσουν τα χρήματα που έλαβαν για τη συμμετοχή τους με πολύ μεγαλύτερη άνεση όταν τους είπαν ότι οι προηγούμενοι συμμετέχοντες έκαναν το ίδιο (σε σύγκριση με άλλη ομάδα στην οποία είπαν ότι οι προηγούμενοι από αυτούς ήταν περισσότερο φειδωλοί).
Ακόμη πιο ενδιαφέρον είναι το γεγονός οι εν λόγω ερευνητές διαπίστωσαν ότι η καλοσύνη μεταδίδει ένα είδος θετικότητας που μπορεί να υπερβεί το αρχικό ερέθισμα.
Οι συμμετέχοντες άλλης μελέτης που παρακολούθησαν άτομα την ώρα που προσέφεραν κάτι γενναιόδωρα, είχαν την προθυμία να γράψουν πιο στοργικά, ενθαρρυντικά και γεμάτα ενσυναίσθηση σημειώματα σε έναν φίλο που περνούσε δυσκολίες, όταν τους δόθηκε η ευκαιρία να το κάνουν, σε σύγκριση με εκείνους οι οποίοι παρακολούθησαν άτομα με πιο τσιγκούνικη στάση.
Οι πράξεις που δηλώνουν καλοσύνη δεν χρειάζεται να είναι κάτι εξαιρετικό, μπορεί να είναι και μία απλή κίνηση:
Κάνουμε μία έκπληξη, κάτι απροσδόκητο, για παράδειγμα αναλαμβάνουμε μία δουλειά του σπιτιού ελαφρύνοντας από τον φόρτο ένα μέλος της οικογένειας μας, δίνουμε τη θέση μας στον άνθρωπο που περιμένει πίσω από εμάς στην ουρά, στέλνουμε ένα μπουκέτο λουλούδια -ναι, γιατί όχι;- σε ένα φιλικό μας πρόσωπο.
Εξυψώνουμε τον άλλον -έναν συνάδελφο, τον υπάλληλο ενός καταστήματος, τους δικούς μας ανθρώπους- λέγοντας πόσο καλά κάνει κάτι.
Προσφέρουμε τη βοήθεια μας, από το να κουβαλήσουμε τα ψώνια του άλλου και να βγάλουμε τα σκουπίδια του γείτονα, μέχρι να μεταφέρουμε με το αυτοκίνητο μας έναν συνάδελφο.
Χαμογελάμε. Όταν μας χαμογελούν διαπιστώνουμε ότι αυτή η τόσο απλή έκφραση έχει μεγάλο αντίκτυπο στη διάθεσή μας, είτε προέρχεται από έναν άγνωστο είτε από κάποιον που γνωρίζουμε.
Αφήνουμε ένα μήνυμα -από δυό λόγια στη χαρτοπετσέτα του εστιατορίου που δειπνήσαμε για το πόσο εξαιρετική ήταν η εξυπηρέτηση, μέχρι ένα τρυφερό σημείωμα στο παιδί ή στον σύντροφο μας.
Ενθαρρύνουμε, λέμε στον άλλον «θα τα καταφέρεις» και «τα κατάφερες».
Επικοινωνούμε. Τηλεφωνούμε ή στέλνουμε μήνυμα σε κάποιον ο οποίος ξέρουμε ότι είναι μόνος, αλλά και σε έναν παλιό μας φίλο για να του πούμε ότι τον σκεφτόμαστε.
Προσφέρουμε κάτι, για παράδειγμα αφήνουμε στο κατώφλι του άλλου λίγα λουλούδια ή γλυκά, ή χαρίζουμε κάτι που δεν χρειαζόμαστε.
Δεν αγνοούμε τους άλλους, τους αναγνωρίζουμε. Μπορεί να πούμε σε κάποιον πόσο τον εκτιμάμε ή απλά να χαιρετήσουμε τον ταμία της τράπεζας με το όνομα του και να τον ρωτήσουμε πώς είναι.
Προσκαλούμε κάποιον να καθίσει στο τραπέζι μας ενώ είμαστε σε ένα καφέ ή προσφέρουμε τη θέση μας στο λεωφορείο.
Με πληροφορίες από Psychology Today