Όταν φανταζόμαστε ένα μεγαλύτερο άτομο, τι είδους εικόνα έρχεται στο μυαλό μας; Σκεφτόμαστε κάποιον να περπατά σκυμμένος πάνω από ένα μπαστούνι; Φανταζόμαστε έναν ηλικιωμένο σε μια μονάδα μακροχρόνιας φροντίδας να κάθεται σε αναπηρικό καροτσάκι; Ή φανταζόμαστε κάποιον που παίρνει μέρος σε ένα τουρνουά στίβου;
Ένας μεγάλος όγκος ερευνών αποδεικνύει ότι ο τρόπος με τον οποίο αντιλαμβανόμαστε τη γήρανση, οι προσωπικές μας αντιλήψεις και ιδέες για το τί σημαίνει να γερνάμε, μπορούν να επηρεάσουν την υγεία και την ευημερία μας καθώς μεγαλώνουμε.
Σε μια από τις πιο γνωστές μελέτες, η καθηγήτρια Δημόσιας Υγείας του Γέιλ, Μπέκα Λέβι, παρακολούθησε 660 άτομα ηλικίας 50 ετών και άνω, που ζούσαν σε μια μικρή πόλη του Οχάιο, για περισσότερες από δύο δεκαετίες.
Με τα χρόνια, οι συμμετέχοντες απάντησαν σε δηλώσεις σχετικά με τη γήρανση, με εκφράσεις όπως: «Tα πράγματα χειροτερεύουν όσο μεγαλώνω» ή «Είμαι εξίσου χαρούμενος τώρα, όπως όταν ήμουν νεότερος». Απάντησαν επίσης σε ερωτήσεις σχετικά με τη λειτουργική τους υγεία, όπως το αν μπορούσαν να ανέβουν σκάλες, να περπατήσουν μισό χιλιόμετρο ή να κάνουν τις δουλειές του σπιτιού.
Οι συμμετέχοντες με θετική αυτοαντίληψη για τη γήρανση έζησαν 7,5 χρόνια περισσότερο από εκείνους με αρνητικές αντιλήψεις για τον εαυτό τους. Αξίζει να σημειωθεί ότι οι ερευνητές συνυπολόγισαν κι άλλες μεταβλητές, όπως η ηλικία, το φύλο, η κοινωνικοοικονομική κατάσταση, η μοναξιά και η λειτουργική υγεία. Επιπλέον, τα άτομα με πιο θετικές αντιλήψεις διατήρησαν καλύτερη λειτουργική υγεία στα χρόνια που ακολούθησαν.
Μελέτη διαπίστωσε ότι η ύπαρξη θετικών πεποιθήσεων σχετικά με τη γήρανση μείωσε την πιθανότητα εμφάνισης άνοιας στους συμμετέχοντες. Αυτό ίσχυε ακόμη και για τους συμμετέχοντες που διέθεταν μια παραλλαγή του γονιδίου APOE, του ισχυρότερου παράγοντα κινδύνου για άνοια.
Μια άλλη μελέτη παρακολούθησε τους συμμετέχοντες για 50 χρόνια και διαπίστωσε ότι τα άτομα με αρνητικές απόψεις για τη γήρανση ήταν πιο πιθανό να εμφανίσουν ένα καρδιαγγειακό επεισόδιο, όπως καρδιακή προσβολή ή εγκεφαλικό.
Με βάση μια ακόμη έρευνα, οι αρνητικές αντιλήψεις για τη γήρανση συνδέονται με φτωχότερη μνήμη. Επιπλέον, οι ηλικιωμένοι με θετικές απόψεις για τη γήρανση είχαν 44% περισσότερες πιθανότητες να αναρρώσουν από σοβαρή αναπηρία σε σύγκριση με εκείνους με αρνητικές αντιλήψεις. ’Ομως οι εκπλήξεις δε σταματούν εδώ.
Τα άτομα με πιο θετικές αντιλήψεις γύρω από το γήρας έχουν καλύτερες επιδόσεις στα τεστ ακοής και είναι λιγότερο πιθανό να αναπτύξουν προβλήματα ψυχικής υγείας.
Τα στοιχεία είναι ξεκάθαρα: Οι απόψεις μας για το γήρας έχουν άμεση επίδραση στην υγεία μας.
Πώς μπορούμε να ανατρέψουμε τις αντιλήψεις μας για το γήρας
Η Λέβι προτείνει να δίνουμε προσοχή στα ηλικιακά στερεότυπα που επιβάλλονται στην τηλεόραση, στις ταινίες, στις ειδήσεις, στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης ή ακόμα και στην καθημερινή επικοινωνία. Είναι σημαντικό να συνειδητοποιούμε την ύπαρξή τους.
Αν παρατηρήσουμε ότι κάποιος κάνει ένα σχόλιο που φανερώνει ηλικιακό ρατσισμό, θα βοηθούσε να αμφισβητήσουμε το στερεότυπο, εφόσον μας δοθεί η δυνατότητα. Η ανάπτυξη σχέσεων με άτομα μεγαλύτερης ηλικίας που σεβόμαστε και θαυμάζουμε, αποτελεί εξίσου σημαντικό βήμα.