Όταν ο Σι Τζινπίνγκ έγινε πρόεδρος της Κίνας το 2013, έδειξε ότι ήταν αποφασισμένος να διατηρήσει την εντολή του Κομμουνιστικού Κόμματος να κυβερνά κερδίζοντας τις καρδιές και τα μυαλά των ανθρώπων.
Στην αρχή της πρώτης του θητείας διέταξε τους γραφειοκράτες σε όλη τη χώρα να αναφέρουν οποιαδήποτε απώλεια επαφής με τη βάση της κοινωνίας. Ξεκίνησε επίσης μια εκτεταμένη εκστρατεία κατά της διαφθοράς, σε κρατικό και κομματικό επίπεδο.
Ο Σι προειδοποίησε επίσης το κόμμα το 2014, για τον κίνδυνο απώλειας της εμπιστοσύνης του λαού, χρησιμοποιώντας τον όρο «Παγίδα του Τάκιτου».
Η Παγίδα του Τάκιτου, που πήρε το όνομά του από τον Ρωμαίο ιστορικό, περιγράφει τη δεινή κατάσταση που αντιμετωπίζει μια κυβέρνηση όταν ανεξάρτητα από το τι λέει ή κάνει, οι άνθρωποι υποθέτουν ότι είναι ψέμα ή κακή πράξη.
Ο Τάκιτος, Ρωμαίος ιστορικός και πολιτικός, γνωστός για το έργο του «Ιστορίες», έδωσε μια σημαντική περιγραφή των γεγονότων που συνέβησαν στη Ρώμη το 69 μ.Χ. Φοβούμενος μια επανάσταση εναντίον του, ο Νέρων, ο τότε αυτοκράτορας, έφυγε από τη χώρα. Αυτό οδήγησε στην εγκατάσταση του Γάλβα ως αυτοκράτορα, από πολιτικά και στρατιωτικά κέντρα ισχύος αποκομμένα από την πραγματικότητα. Ο στρατός που ανέτρεψε τον Νέρωνα περίμενε τα χρήματα πού του υποσχέθηκαν. Και καθώς ο Γάλβας αρνείται να ικανοποιήσει αυτές τις αξιώσεις, η θέση του κλονίζεται. Η κρίση που εκτυλίχθηκε ήταν κάτι που οδήγησε τον Τάκιτο να σχολιάσει ότι πράγματι όταν ένας ηγεμόνας γίνεται αντιδημοφιλής, όλες οι πράξεις του, καλές ή κακές, στρέφονται εναντίον του.
Σε ότι αφορά την ίδια τη Κίνα, το πολιτικό τοπίο μεταξύ 220-280 μ.Χ. παρουσιάζει μια εντυπωσιακή ομοιότητα όσον αφορά τα γεγονότα που εκτυλίχθηκαν τότε. Η αυτοκρατορική κυβέρνηση της Κίνας είχε γίνει ολοκληρωτική με απεριόριστη δύναμη και, ως εκ τούτου, την επιθυμία να συσσωρεύσει απεριόριστο πλούτο. Η Κίνα εγκλωβίστηκε σε έναν φαύλο κύκλο, καθώς η κυβέρνηση άρχισε να φορολογεί περισσότερο, οδηγώντας σε περισσότερη διαφθορά και, με τη σειρά της, σε περισσότερους φόρους και ακόμη περισσότερη διαφθορά, προκαλώντας τελικά μια κοινωνική κατάρρευση. Ήταν μια διαδικασία συγκρίσιμη με τις εξελίξεις στη Ρώμη, καθώς το καθεστώς έπεσε στην Παγίδα του Τάκιτου
Η Παγίδα του Τάκιτου μία από τις τρεις παγίδες, μαζί με την «Παγίδα του Μεσαίου Εισοδήματος» (την οικονομική τελμάτωση της Κίνας) και την «Παγίδα του Θουκυδίδη» (την στρατιωτική αντιπαράθεση μεταξύ των ΗΠΑ ως της υπάρχουσας υπερδύναμης και της Κίνας, ως της ανερχόμενης υπερδύναμης), που ο Σι προειδοποίησε ότι θα μπορούσαν να υπονομεύσουν την άνοδο της Κίνας. Αυτές οι τρεις παγίδες συνιστούν το αφήγημα της «Μεγάλης Πρόκλησης» που προωθεί ο Σι.
Ο Σι χρησιμοποιεί τον όρο για να τονίσει την ανάγκη διατήρησης της κυβερνητικής αξιοπιστίας, χωρίς την οποία «θα απειληθούν τα θεμέλια νομιμότητας και το καθεστώς εξουσίας του Κόμματος». Προκειμένου να ξεπεραστεί η Παγίδα του Τάκιτου, το κινεζικό κράτος υποτίθεται ότι θα εισαγάγει περισσότερη διαφάνεια, θα αναδιαρθρώσει τις σχέσεις κράτους-κοινωνίας και θα ανανεώσει τη βάση της νομιμοποίησης του. Ωστόσο, οι πολιτικοί ηγέτες καλούν τα μέλη του Κόμματος, τους κυβερνητικούς αξιωματούχους και τον κινεζικό λαό να είναι «σίγουροι για το μονοπάτι που επιλέξαμε, σίγουροι για το πολιτικό μας σύστημα, σίγουροι για τις κατευθυντήριες θεωρίες μας και σίγουροι στον πολιτισμό μας». Την παραμονή του 19ου Συνεδρίου του Κόμματος το 2017, το επίσημο πρακτορείο ειδήσεων δημοσίευσε ένα σχόλιο που παρουσίαζε το κινεζικό πολιτικό σύστημα ως μια πιο αξιόπιστη εναλλακτική λύση για τις δυτικές δημοκρατίες που πλήττονται από κρίση.
Η αντιμετώπιση της πανδημίας
Η Παγίδα του Τάκιτου, ήρθε πιο έντονα στο προσκήνιο, από τη στιγμή που έπρεπε να αντιμετωπιστεί η πανδημία του κορωνοϊού και συνδέθηκε με αυτή την πανδημία. Στη πρώτη φάση, οι τοπικές αρχές της Γουχάν, απέτυχαν το 2020 στην αντιμετώπιση της πανδημίας, αυξάνοντας την δυσπιστία του κοινού απέναντι στους κρατικούς θεσμούς.
Αν θυμηθούμε το SARS που ταλαιπώρησε τους Κινέζους το 2003, μπορεί να βρούμε μερικές εντυπωσιακές συμπτώσεις. Το πρώτο κρούσμα και στα δύο περιστατικά εμφανίστηκε γύρω στο Δεκέμβριο. Και οι δύο εμπλεκόμενες τοπικές κυβερνήσεις (Γκουάνγκζου και Γουχάν) απέκρυψαν πληροφορίες για την πανδημία για μεγάλο χρονικό διάστημα. Και οι δύο κυβερνήσεις ισχυρίστηκαν ψευδώς ότι οι ιοί δεν ήταν μολυσματικοί ή ισχυρίστηκαν ότι δεν υπήρχε μετάδοση από άνθρωπο σε άνθρωπο. Και οι δύο κυβερνήσεις πραγματοποίησαν μεγάλες συγκεντρώσεις με δεκάδες χιλιάδες άτομα που συμμετείχαν, κατά την κρίσιμη περίοδο της πρώιμης μετάδοσης. Και τα δύο περιστατικά αφορούσαν την παράνομη πώληση ζωντανής άγριας ζωής, αλλά και οι δύο τοπικές κυβερνήσεις είχαν κάνει τα στραβά μάτια σε αυτό το παράνομο εμπόριο.
Η κεντρική κυβέρνηση τόνισε ότι το πιο κρίσιμο μάθημα που πήρε από το SARS ήταν «η σημασία της διαφάνειας». Αλλά το 2020, η Γουχάν επανέλαβε την τραγωδία του 2003. Παράλληλα, σε ευρύτερη κλίμακα, αποκάλυψε την μακροχρόνια αναποτελεσματικότητα, την έλλειψη διαφάνειας και την αργή πολιτική των τοπικών διοικήσεων της Κίνας, που μπορούσαν να αποτελέσουν απειλή για την αξιοπιστία και της κεντρικής κυβέρνησης της Κίνας.
Ο κεντρικός χειρισμός της πανδημίας από το Πεκίνο μέσω σκληρού lockdown και δρακόντειων πολιτικών όπως η πολιτική Zero Covid, καθώς και η αντίσταση σε μια ανεξάρτητη έρευνα για την προέλευση του ιού κατέστησαν προφανές ότι η Κίνα θα αντιμετώπιζε συνεχή προβλήματα με το θέμα αυτό. Η πολιτική του Zero Covid επέφερε βαρύ πλήγμα στην οικονομία, σε τομείς όπως το real estate και οι τράπεζες, ενώ δημιούργησε προβλήματα και στις εφοδιαστικές αλυσίδες.
Τα προβλήματα επαναλήφθηκαν το καλοκαίρι του 2022 με τα μέτρα ελέγχου του Covid-19 στη Σαγκάη, όπου η κυβέρνηση της πόλης υποσχέθηκε να μην επιβάλει lockdown σε όλη την πόλη λίγο πριν επιβάλει ένα που διήρκεσε για δύο μήνες, καθώς και στην πρόσφατη τραπεζική κρίση στη Χενάν, όπου οι αρχές συμφώνησαν να αποζημιώσουν μόνο εν μέρει. μια μεγάλη ομάδα πελατών των τραπεζών για την απώλεια των αποταμιεύσεών τους, μετά από μια μεγάλη διαμαρτυρία στο κέντρο της πόλης Ζενγκζού, την πρωτεύουσα της επαρχίας.
Χωρίς να υπάρχουν λεπτομερή στοιχεία, φαίνεται ότι ο εμβολιασμός στην Κίνα δεν υπήρξε πλήρως επιτυχής, εν μέρει λόγω της αποτελεσματικότητας των εμβολίων που χρησιμοποιήθηκαν, εν μέρει λόγω του ότι το σύστημα υγείας σε κάποιες περιοχές δεν είναι εκσυγχρονισμένο και εν μέρει, λόγω της κοινωνικής αντίστασης στην καραντίνα, σε πιο παραδοσιακούς και απομονωμένους πληθυσμούς της ενδοχώρας. Όσο πλησίαζε η ημερομηνία του 20ου Συνεδρίου, τόσο απομακρύνονταν η πιθανότητα να υιοθετηθούν πιο ευέλικτα μέτρα, λόγω του φόβου μιας μαζικής μετάδοσης του ιού.
Στο 20ο Συνέδριο του ΚΚ Κίνας, του περασμένου Οκτωβρίου, ο Σι δεν αναφέρθηκε ονομαστικά στην Παγίδα του Τάκιτου, αλλά την ενσωμάτωσε μέσα στην στρατηγική για τον εκσυγχρονισμό της Κίνας, μέχρι το 2035. Στο Συνέδριο, το ΚΚ Κίνας τόνισε τις δεσμεύσεις του για τον μαρξισμό, τη μείωση της ανισότητας, την ειρηνική επανένωση με την Ταϊβάν, την πολιτική του για Zero Covid και ιδιαίτερα την καταπολέμηση του «καρκίνου» της διαφθοράς.
Είναι όμως εμφανές, ότι η κινεζική ηγεσία ανησυχεί για τις οικονομικές συνέπειες της αντιμετώπισης της πανδημίας, πολύ περισσότερο από τις πολιτικές διαμαρτυρίες. Τα στοιχεία δείχνουν ότι οι περιορισμοί είχαν μεγάλο αντίκτυπο στις περιφέρειες που παράγουν το ένα τέταρτο του ακαθάριστου εθνικού προϊόντος. Οι προβλέψεις για την φετινή ανάπτυξη μόλις ξεπερνούν το 3%, δύο μονάδες λιγότερο από τον αρχικό επίσημο στόχο. Τα χρηματιστήρια έχουν υποχωρήσει σε επίπεδα άγνωστα τις τελευταίες τρεις δεκαετίες. Η ανεργία αυξάνεται και ήδη πλήττει σχεδόν το 20% του νέου πληθυσμού. Επομένως, απαιτείται διόρθωση για να αντιμετωπιστούν συνέπειες που θα μπορούσαν να ενισχύσουν τάσεις που οδηγούν στην Παγίδα του Μέσου Εισοδήματος, δηλαδή στην τελμάτωση της ανάπτυξης στη Κίνα.
Τα πρόσφατα γεγονότα
Το έναυσμα των τελευταίων διαδηλώσεων του Νοεμβρίου, όπως είναι γνωστό, ήταν ο θάνατος τουλάχιστον δώδεκα ατόμων στην πόλη Ουρούμτσι, ως αποτέλεσμα πυρκαγιάς, εν μέσω καραντίνας που απαγόρευε τις μετακινήσεις. Οι εκδοχές του τι συνέβη διαφέρουν. Σε κάθε περίπτωση, ο τόπος των γεγονότων είναι σημαντικός: η πόλη Ουρούμτσι είναι η πρωτεύουσα της περιοχής Σιντζιάνγκ, όπου ζει η πλειονότητα των Ουιγούρων.
Η τοπική διαμαρτυρία που ακολούθησε την τραγωδία εξαπλώθηκε γρήγορα στα κύρια πληθυσμιακά κέντρα, σε τουλάχιστον 30 ή 40 πόλεις. Αυτό που είναι σημαντικό είναι ότι οι συμμετέχοντες στις διαδηλώσεις δεν περιορίστηκαν να διαμαρτυρηθούν για την ακαμψία των μέτρων της καραντίνας, αλλά διαδήλωσαν την αντίθεση τους στο ΚΚ Κίνας και, σε ορισμένες περιπτώσεις, ζήτησαν την παραίτηση του ίδιου του Σι Τζινπίνγκ. Η επίσημη πολιτική του Zero Covid ήταν μια προσωπική επιλογή του Σι και αυτό είναι που δίνει σε αυτό το ξέσπασμα των διαδηλωτών μια ιδιαίτερη σημασία.
Οι κινεζικές αρχές ελπίζουν ότι ο κύκλος διαμαρτυρίας θα τερματιστεί λόγω του συνδυασμού της αστυνομικής πίεσης και της απομόνωσης των πιο ενεργών στοιχείων των διαδηλώσεων, ενώ το μέγεθος και το εύρος των διαμαρτυριών θεωρούνται διαχειρίσιμα από το Πεκίνο. Παράλληλα, η υιοθέτηση μέτρων ευελιξίας για την χαλάρωση του lockdown βρίσκεται ήδη σe εξέλιξη.
Από τη Δύση, η εξέλιξη αντιμετωπίζεται με μεγάλη προσοχή. Όση συμπάθεια και αν υπάρχει για τις διαμαρτυρίες και όσο αν τα κέντρα εξουσίας θα επιθυμούσαν ένα πολιτικό και ιδεολογικό πλήγμα στο Πεκίνο, η επίσημη σιωπή είναι πολύ εύγλωττη.
Η Ουάσιγκτον επιχείρησε πρόσφατα μια προσέγγιση με το Πεκίνο, που πραγματοποιήθηκε στην τελευταία σύνοδο κορυφής, μεταξύ Μπάιντεν και Σι, δεδομένου του επείγοντος του πολέμου στην Ουκρανία.
Η Δύση συνεχίζει να ελπίζει ότι θα διαβρώσει την υπάρχουσα συμπόρευση μεταξύ Πεκίνου και Μόσχας για να αποδυναμώσει το καθεστώς Πούτιν και να τερματίσει ευνοϊκά για την ίδια, τον πόλεμο στην Ουκρανία.
Αυτή η εξέλιξη, θεωρείται ως απαραίτητη προϋπόθεση για να ενσωματώσει τον ανταγωνισμό με την Κίνα σε προβλέψιμα σενάρια, ξεπερνώντας τις εντάσεις που δημιουργούνται από το θέμα της Ταϊβάν.
Ωστόσο, η Παγίδα του Τάκιτου παραμένει πάντα ένα ανοικτό ενδεχόμενο για το Πεκίνο, το οποίο δεν θα επιλυθεί με τον τερματισμό των συγκεκριμένων διαδηλώσεων και διαμαρτυριών. Ο δρόμος για το επόμενο Συνέδριο του ΚΚ Κίνας το 2027, είναι μακρύς.