«Είναι τοξικά τα αντικολλητικά τηγάνια;» «Μπορούν τα μαγειρικά σκεύη από αλουμίνιο να προκαλέσουν άνοια;» «Είναι ακόμα ασφαλή τα γδαρμένα τηγάνια μας;»
Αυτοί είναι ορισμένοι ανησυχητικοί τίτλοι που διαβάζουμε συχνά στο Διαδίκτυο και αφορούν την ασφάλεια των κατσαρολών και των τηγανιών μας.
Τέτοια θέματα διαβάζουμε συχνά στα μέσα ενημέρωσης και είναι εύκολο να καταλάβει κανείς γιατί. Χρησιμοποιούμε τα μαγειρικά μας σκεύη καθημερινά.
Θέλουμε να είμαστε ασφαλείς. Πρέπει όμως να ανησυχούμε;
Καλά νέα για όσους ανησυχούν: η κύρια χημική ουσία που προκαλεί ανησυχία που χρησιμοποιείται για την κατασκευή αντικολλητικών τηγανιών καταργήθηκε σταδιακά. Και το αλουμίνιο δεν συνδέεται με την άνοια.
Αν ψάχνουμε για νέα μαγειρικά σκεύη, θα διαπιστώσουμε ότι σήμερα υπάρχουν πολλές επιλογές σε υλικά, όπως χυτοσίδηρος, ανοξείδωτο ατσάλι, χαλκός, αντικολλητικό και κεραμικό. Σε γενικές γραμμές, είναι όλα ασφαλή.
Η επιλογή για το ποιο είναι καλύτερο εξαρτάται από τον τύπο μάγειρα που είμαστε και όχι από τους κινδύνους για την υγεία από το υλικό.
Αντικολλητικά τηγάνια: είναι πολύ δημοφιλή επειδή τα τρόφιμα είναι λιγότερο πιθανό να κολλήσουν στην επικάλυψη τους. Αυτό σημαίνει ότι χρειαζόμαστε λιγότερο λάδι. Καθαρίζονται επίσης πιο εύκολα.
Τα περισσότερα αντικολλητικά τηγάνια είναι επικαλυμμένα με τεφλόν, το εμπορικό σήμα του πολυτετραφθοροαιθυλενίου (PFTE), αν και μερικά κατασκευάζονται τώρα με επίστρωση τιτανίου-κεραμικής.
Εάν έχουμε εξετάσει τους κινδύνους για την υγεία των σκευών, τα αντικολλητικά τηγάνια εμφανίζονται συνήθως στην κορυφή της λίστας. Αυτό οφείλεται στις ανησυχίες σχετικά με τη χρήση «των χημικών Forever» όπως το PFTE.
Αυτές οι χημικές ουσίες έγιναν γνωστές μετά την ταινία «Σκοτεινά Νερά», η οποία αφηγείται την ιστορία μιας αμερικανικής πόλης μολυσμένης με (PFOA).
Η ανησυχία που έχουν πολλοί για τα αντικολλητικά μαγειρικά σκεύη είναι επειδή πριν από το 2013, το PFOA χρησιμοποιούνταν για την παρασκευή τεφλόν.
Αλλά έχει περάσει μια δεκαετία και αυτό δεν ισχύει πια. Ακόμη και όταν το PFOA χρησιμοποιήθηκε σε τηγάνια, ενέχει μικρό κίνδυνο, όπως και το τεφλόν.
Οι χημικές ουσίες που ονομάζονται PFAS και PFOS - γνωστές ως χημικές ουσίες για πάντα (forever chemicals) κυκλοφορούν από τη δεκαετία του 1940. Αυτά χρησιμοποιούνται στο τεφλόν καθώς και στις συσκευασίες τροφίμων, στα αδιάβροχα υφάσματα και στους αφρούς πυρόσβεσης.
Γιατί τα forever chemicals όπως το PFTE είναι ασφαλή στα μαγειρικά μας σκεύη;
Δύο λόγοι: σταθερότητα και συγκέντρωση.
Το τεφλόν είναι σταθερό στα μαγειρικά σκεύη, ακόμη και όταν θερμαίνεται στις θερμοκρασίες που χρησιμοποιούνται συνήθως στο μαγείρεμα. Αρχίζει να φθείρεται αν θερμανθεί πάνω από 260 °C όταν μπορεί να απελευθερώσει αναθυμιάσεις πολυμερών, αλλά οι περισσότεροι άνθρωποι δεν τηγανίζουν το δείπνο τους στους 260 °C.
Όχι μόνο αυτό, τα επίπεδα συγκέντρωσης αυτών των χημικών ουσιών στην κουζίνα μας και στο περιβάλλον είναι πολύ χαμηλότερα από εκείνα που διαπιστώθηκε ότι προκαλούν επιπτώσεις στην υγεία. Οι πολύ μολυσμένες τοποθεσίες είναι πολύ διαφορετικές από τις καλά κατασκευασμένες κατσαρόλες και τηγάνια μας.
Εάν το αντικολλητικό τηγάνι μας είναι γρατσουνισμένο, ίσως είναι καλή ιδέα να το αντικαταστήσετε.
Τηγάνια αλουμινίου: Μπορούν να προκαλέσουν άνοια;
Δεν υπάρχουν στοιχεία που να υποστηρίζουν ότι η έκθεση στο αλουμίνιο μπορεί να προκαλέσει οποιοδήποτε είδος άνοιας, συμπεριλαμβανομένης της νόσου του Αλτσχάιμερ.
Από πού λοιπόν προήλθε αυτή η άποψη;
Το 1965, οι επιστήμονες ανακάλυψαν ότι η διατροφή των κουνελιών σε πολύ υψηλά επίπεδα αλουμινίου προκάλεσε αλλαγές στον εγκέφαλο των κουνελιών που μοιάζουν με το Αλτσχάιμερ. Αυτό αργότερα αποδείχθηκε ότι ήταν λανθασμένο.
Υπήρξαν επίσης αναφορές ότι οι εγκέφαλοι ορισμένων ατόμων με άνοια είχαν υψηλά επίπεδα μετάλλων όπως το αλουμίνιο. Κανείς όμως δεν το απόδειξε.
Μάλλον από εκεί προήλθε αυτός ο μύθος. Παρόλο που δεν υπάρχουν αξιόπιστες αποδείξεις για αυτό, οδήγησε μερικούς ανθρώπους να αποφεύγουν τα μαγειρικά σκεύη από αλουμίνιο - ακόμη και δοχεία ποτών.
Είναι κρίμα, καθώς τα μαγειρικά σκεύη από αλουμίνιο θερμαίνονται πολύ γρήγορα και είναι ελαφριά και φθηνά. Υπήρξαν προβλήματα με το αλουμίνιο που αντιδρά σε όξινα και αλκαλικά τρόφιμα.
Μπορούμε να τα αποφύγουμε σε μεγάλο βαθμό - και να αποτρέψουμε τυχόν ανησυχίες για την υγεία - επιλέγοντας σκεύη από ανοδιωμένο αλουμίνιο.
Είναι ασφαλή τα χάλκινα τηγάνια;
Ο χαλκός είναι υπέροχος.
Αλλά δεν είναι μόνο η αισθητική - ο χαλκός είναι ένας εξαιρετικός αγωγός της θερμότητας και τείνει να θερμαίνει ομοιόμορφα την κατσαρόλα ή το τηγάνι. Αυτό είναι χρήσιμο για ευαίσθητα πιάτα που απαιτούν καλό έλεγχο θερμοκρασίας. Γι′ αυτό βλέπουμε συχνά χάλκινα τηγάνια που χρησιμοποιούνται από επαγγελματίες σεφ.
Τι γίνεται με την υγεία μας; Εάν τρώμε τροφές με υψηλά επίπεδα χαλκού, μπορεί να έχουμε ναυτία, έμετο και ακόμη και ηπατική βλάβη. Αλλά αυτό δεν πρόκειται να συμβεί από τις κατσαρόλες ή τα τηγάνια μας - θα λάβουμε ιχνοστοιχεία στην καλύτερη περίπτωση. (Χρειάζεστε επίσης μικρές ποσότητες χαλκού ως απαραίτητο θρεπτικό συστατικό.)
Και τα περισσότερα χάλκινα μαγειρικά σκεύη έχουν μια μη αντιδραστική επένδυση όπως ανοξείδωτο ατσάλι ή κασσίτερο, εμποδίζοντας τα ίχνη χαλκού να εισχωρήσουν στα τρόφιμα.
Τι γίνεται με τα μαντεμένια σκεύη;
Ο χυτοσίδηρος, το ανοξείδωτο ατσάλι και τα κεραμικά μαγειρικά σκεύη είναι όλα καλές επιλογές, καθώς είναι συνήθως ανθεκτικά, δεν αντιδρούν και καθαρίζονται εύκολα.
Μειονεκτήματα; Ο χυτοσίδηρος είναι βαρύς και μπορεί να μην θερμαίνεται ομοιόμορφα. Ορισμένα κεραμικά μπορούν να καταστραφούν αρκετά εύκολα.
Γιατί λοιπόν ανησυχούμε για τα χημικά και τα μέταλλα στα μαγειρικά μας σκεύη;
Συχνά είμαστε κακοί στην αξιολόγηση του κινδύνου. Όσα περισσότερα ακούμε για έναν υποτιθέμενο κίνδυνο, τόσο πιο εύκολα πιστεύουμε ότι υπάρχει - ακόμα και όταν ο πραγματικός κίνδυνος είναι μικρός.
Φόβος για τα χημικά: Η χημειοφοβία είναι συχνή, αλλά πολλοί από αυτούς τους φόβους είναι περιττοί. Το παυσίπονο που πήραμε για το hangover μας ήταν χημικό, όπως και το καύσιμο στο αυτοκίνητό μας.
Με λίγα λόγια, τα μαγειρικά μας σκεύη είναι ασφαλή. Ας απολαύσουμε το δείπνο μας.
Oliver A.H. Jones, Καθηγητής, Πανεπιστήμιο RMIT
Πηγή: Theconversation