Θα δεχόταν η πεντάδα των χρυσών top models να αντικατασταθεί από κλώνους; Πως θα αντιδρούσε η Σίντι Κρόφορντ, η Λίντα Εβαγκλελίστα, η Ναόμι Κάμπελ, η Κρίστυ Τέρλινγκτον και η Κλώντια Σίφερ αν τους πρότειναν να υπογράψουν συμβόλαιο για να δημιουργηθούν τα ψηφιακά δίδυμα μοντέλα τους; Πόσο ελκυστικό θα τους φαινόταν αν τους ζητούσαν να αποφεύγουν τα μακρινά ταξίδια, να κάτσουν σπίτι και να γίνεται η «δουλειά» από τα υδατογραφήματα τους; Θα δεχόντουσαν;
Ποικίλες αντιδράσεις έχει προκαλέσει στον κόσμο της μόδας η ανακοίνωση του σουηδικού ομίλου H&M ότι θα χρησιμοποιήσει την τεχνητή νοημοσύνη (ΑΙ) για να δημιουργήσει τους κλώνους τριάντα μοντέλων. Διττά συναισθήματα και προβληματισμός… Μήπως ξεκινάει η πτώση των καλοπληρωμένων μοντέλων ή η βιομηχανία της μόδας αλλάζει μορφή και μπαίνει σε μια άλλη σφαίρα που πιθανόν μελλοντικά να αποδώσει καλύτερα στους εργαζόμενους σε αυτή και στους οπαδούς της;
Όπως ήταν αναμενόμενο η είδηση της H&M που έχει προβεί στη χρήση της τεχνητής νοημοσύνης για τη δημιουργία πιο ελκυστικών και … εύκολων στο αποτέλεσμα εικόνων προκάλεσε πολλά ερωτηματικά μια και δεν είναι λίγοι εκείνοι που ανησυχούν για πιθανές ανακατατάξεις στην εργασία των μοντέλων, των φωτογράφων και των μακιγιέζ. Η ανησυχία τους δεν είναι αδικαιολόγητη μια και ο κολοσσός H&M δεν είναι ο μόνος. Η Hugo Boss και Levi Strauss & Co έχουν κάνει ήδη την αρχή.
Η διοίκηση της H&M, στην οποία ανήκουν και άλλες αλυσίδες ένδυσης που εξαπλώνονται σε 75 χώρες σε όλο τον κόσμο, προσπάθησε να προλάβει τις αντιδράσεις εξηγώντας πως τα ψηφιακά δίδυμα μοντέλα θα χρησιμοποιηθούν για λόγους ευκολίας και θα εφαρμοστούν στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης (Instagram και tik - tok) καθώς και για διαφημιστικούς σκοπούς. Βασική προϋπόθεση, όπως τόνισαν, να συμφωνήσουν τα φυσικά μοντέλα και να παραχωρήσουν στον όμιλο ένδυσης την άδεια. Μήπως όμως έχουν ήδη συμφωνήσει γιατί διαφορετικά για ποιο λόγο να γινόταν μια ανακοίνωση που θα είχε πιθανότητες αναίρεσης; Κι εδώ γεννιέται ένα ακόμη ερωτηματικό. Για τι πόσα συμφώνησαν και για πόσο καιρό; Η συμφωνία τους εγγυάται το παρόν αλλά τι προβλέπει για το μέλλον;
Κι ένα ακόμα πιο σημαντικό ερώτημα είναι: Η χρήση κλώνων εισβάλλει μόνο στην επαγγελματική ζωή ή προσβάλλει και άλλα στοιχεία της προσωπικότητας των ατόμων; Θα «κλέβουν» οι κλώνοι εκφράσεις και συμπεριφορές των φυσικών ατόμων;
Μιλήσαμε με την κα Αριάδνη Ντινοπούλου, MSc ψυχολόγο και ψυχοθεραπεύτρια, η οποία μας έδωσε τη δική της άποψη για τη χρήση της τεχνητής νοημοσύνης και τη δημιουργία ψηφιακών μοντέλων πανομοιότυπων με τα φυσικά άτομα.
Όπως μας εξήγησε η κα Ντινοπούλου πρόκειται για ένα πολύ λεπτό, διφασικό θέμα. Ένα μοντέλο δεν είναι μόνο η εμφάνισή του, αλλά και τα άλλα χαρακτηριστικά της προσωπικότητάς του, τα οποία αποτυπώνονται στο φακό και το κάνουν επιτυχημένο. Μια ψηφιακή εικόνα δεν μπορεί να αντικαταστήσει τις απρόσμενες αντιδράσεις και την ενέργεια του ατόμου. Αν το δούμε αυστηρά από την πλευρά της ψυχολογίας η πιστή αντιγραφή της εξωτερικής εικόνας είναι πιθανόν να δημιουργήσει τραύματα, αλλά αυτό είναι κάτι που εξαρτάται από το πως εισπράττει το γεγονός το κάθε άτομο. Η «ρομποτικοποίηση» μπορεί να λειτουργήσει σαν ασέβεια προς τη μοναδικότητα του ατόμου και να θεωρηθεί σαν καταπάτηση της αυθεντικότητάς του. Από την άλλη το άτομο – μοντέλο που υδατογραφείται μπορεί να εκλάβει την αντιγραφή σαν μέρος της αξίας του. Το να δημιουργηθεί κλώνος με την εικόνα του μπορεί να θεωρηθεί σαν μια τεράστια επιτυχία, μια επιβράβευση της δουλειάς του ως εμπορεύσιμο μοντέλο. Το γεγονός αυτό μπορεί να δυναμώσει ακόμη περισσότερο την αυτοπεποίθησή του.
Επομένως, τονίζει η κα Ντινοπούλου, οι αντιδράσεις που θα προκύψουν από τα μοντέλα εξαρτώνται κυρίως από την προσωπικότητά τους και φυσικά από τις συμφωνίες και τις αμοιβές που θα εισπράξουν από αυτού του είδους τη «χρήση».
Η τεχνητή νοημοσύνη είναι μια πραγματικότητα που αλλάζει το κοινωνιολογικό μοντέλο και όπως κάθε αλλαγή είναι φυσιολογικό να υπάρχουν και οι ανάλογες αντιδράσεις. Καθώς προχωρά η κοινωνία μας και αναπόφευκτα οι τεχνολογικές εξελίξεις που την επηρεάζουν πρέπει να είμαστε έτοιμοι να τις αντιμετωπίζουμε με λογική και να τις στρέφουμε προς όφελος μας.